dehnel(strona 2/4)

Oczywiście, pisarze, tekściarze i scenarzyści przeważnie zadowolą się byle bluzgiem, wrzucą kilka przerywników na „p”, „k”, „j” i „ch” wraz z formami pokrewnymi i mają z głowy.

Nie sposób oddać urody tej książeczki – musiałbym przytaczać całe stronice, bo nierzadko o celności niektórych żartach stanowi ich miejsce w dłuższym ciągu zdań.

Gross, wspominając równocześnie pięknie o Polakach, którzy Żydów ratowali w czasie wojny, pokazuje powszechność antysemityzmu i powszechność przyzwolenia na zbrodnie, przestępstwa, a nawet maleńkie wykroczenia i nieprzyjemności.

Opisy rzężenia, grymasu na twarzy – w przypadku zwykłego śmiertelnika na takie fragmenty pozwala sobie tylko szmatławiec, ale uchodzi to w przypadku postaci otaczanych powszechnym kultem.

Państwowy Instytut Wydawniczy stanął na wysokości zadania i tuż po wręczeniu Nagrody Nobla Doris Lessing wydał jej dwie krótkie powieści: Piąte dziecko i Podróż Bena; dzieli je dwanaście lat, które upłynęły między jedną a drugą premierą, łączy – postać głównego bohatera, Bena.

Dopiero wyjęte z regałów w starym mieszkaniu, książki pokazały ile ich jest naprawdę. Podwójne rzędy, ukryte stosiki, skrytki w szafach ujawniły swoją niemalże zapomnianą zawartość.

Bieguni to narracyjna mozaika, przypominająca opiłki metalu, grupujące się wokół dwóch magnesów, dwóch kluczowych tematów: podróży i ciała.

Od pewnego czasu kreuje się na siłę opozycję pomiędzy mną a Jasiem Kapelą, powtarza się do znudzenia o jakimś „słynnym konflikcie”, którego jednak jakoś nikt nie umie w sposób konkretny opisać.

Piszę o tym wszystkim, bo – nie wiem jak Państwu – strasznie trudno przychodzi mi czytanie różnych koszmarnych wierszydeł patriotycznych.

Obiecywałem w tytule, że będzie przewrotnie, i będzie. Miało być o świeżo wydanym dziele słynnego pisarza, jest o wydanym przed trzema laty mało znanym dziele mało znanej pisarki.

Czy bowiem nie mieli Państwo nigdy wrażenia, że bohaterowie i narratorzy książek tłumaczonych mówią polszczyzną nieco, hm, nie chcę powiedzieć „szemraną”, ale specyficzną?

Sułtan, jak zresztą wszyscy muzułmańscy władcy i dostojnicy, jest rozmiłowany w iluminowanych księgach, jego skarbiec mieści niezliczone, bogato zdobione rękopisy, a przy pałacu działa skryptorium, w którym kaligrafowie i malarze całymi dniami ślęczą nad pergaminowymi kartami, tracąc wzrok na tworzeniu miniatur zgodnych z kanonem sztuki.

Zdrowy rozsądek podpowiada, że poeci i prozaicy nie powinni brać się za krytykę literacką, podobnie jak malarze nie powinni się parać krytyką artystyczną, a muzycy – muzyczną.

Osiecka, Kabaret Starszych Panów i Kaczmarski stanowią tylko pars pro toto tej grupy; trudno nie wspomnieć o innych „podkasanych”: o wcześniejszych: Lecu, Tuwimie, Słonimskim, o Piwnicy pod Baranami, Wojciechu Młynarskim, Januszu Kofcie, wreszcie o bardach obcych: Llachu, Brelu, Wysockim i Okudżawie.

Stapiając w jedno tekst i obrazy, Quignard, nierzadko sięgając po śmiałe i nieoczekiwane zestawienia, nieustannie wytrąca czytelnika z jego przyzwyczajeń.

Najbardziej jednak zwraca uwagę powszechność bicia we wszystkich epokach i krajach; jeśli gdzieś występowała koncepcja nietykalności cielesnej, to ograniczona była do ścisłej elity.

Myślę o tym w państwie, w którym od kilkudziesięciu lat dwa narody próbują mieszkać obok siebie i prowadzą ze sobą niekończącą się, wyniszczającą wojnę.

Wróciłem do hotelu w podławym nastroju; może dlatego, że po południu zaczął dąć hamsin – najpierw myślałem, że to jakaś dziwna mgła, ale zaraz poczułem drobniutki pustynny pył, bijący w oczy, nozdrza, usta (a hamsin sprowadza przecież zły humor i depresje).