felieton(strona 5/5)

Można powiedzieć, że Życie. Instrukcja obsługi jest instrukcją do obsługi zarazem życia (w jego niezmierzonej obfitości i niezmierzonej groteskowości), rzeczy (w ich niezmierzonej obfitości i groteskowości) i literatury (w jej niezmierzonych możliwościach i zawrotnej pełni.

Jeśli sądziliście Państwo, że zniknął już ostatni młodopolski artysta-samozwańczy geniusz, niezrozumiany przez głupich i podłych filistrów, tępe masy, durnych krytykantów, idący pod prąd, ba, pod wszelkie prądy, nierozpoznany za życia, ale wielki jak duchowy galeon, unoszący się na falach czasu, to on trwa, on istnieje.

W 2001 roku Olga Tokarczuk wydała przepiękną Lalkę i perłę, teraz z kolei przez niejasne i kuszące pasaże Lalki przeprowadza nas w swoim Wokulskim w Paryżu Krzysztof Rutkowski (bądź co bądź, specjalista od paryskich pasaży).

Łatwo sobie wyobrazić ekscytację, która towarzyszyła kartkowaniu tej księgi sto lat temu z okładem (nawet dziś, nie doczytawszy strony do końca, przewracam ją, żeby zobaczyć, co będzie dalej).

I tu, jak się zdaje, dochodzimy do sedna: natchnienie, które jest po prostu efektem dobrze działającej wyobraźni, właściwej wszystkim dzieciom, a przez większość dorosłych ludzi (niesłusznie, jak się sądzę) traktowanej jako zbędne rojenia, „głupie myśli” – to dopiero początek.

Czy mamy zaczynać każdą nową stronę od głębokiej zadumy nad sprawami świata tego i tamtego (choćbyśmy akurat tłumaczyli komiks albo pisali reporterską książkę o sztabie wyborczym Obamy)? Siedzieć przy stole z poważnymi minami i dyskutować o ludzkiej doli i niedoli?

I myślę o harmonijnej całości, jaką powinna być historia sztuki polskiej – o tym, że zapominanie o takich artystach, wyłączanie ich ze wspólnej pamięci, jest karygodnym marnotrawstwem.

Jest coś nieodparcie wzruszającego w tym biedaku ze wsi spod Krasnegostawu, który przez lata brnął do miejskiej biblioteki i czytał, co mógł przeczytać.

Jak wiadomo, doświadczenie wizytatora cmentarnego dyktuje nam trzy rozwiązania: rozrzutne, czyli zwiększenie przydziału zniczy na groboosobę, charytatywne, czyli ustawienie zniczy na jakiejś opuszczonej mogiłce, której nikt nie odwiedził, i wreszcie pielgrzymkowe, czyli zapalenie ich jakiejś znanej postaci, którą akurat darzymy szacunkiem i sympatią.

Jeśli zatem słyszę po raz kolejny, że „czas książki dobiega końca”, że nowoczesne nośniki, że na jednym pendrivie zmieści się cała biblioteka, macham na to ręką.