prl

Zwłoki porzucone na pustkowiu lub w bocznych uliczkach miast. Okaleczone, obnażone, wykorzystane. Z takimi widokami musieli się mierzyć PRL-owscy milicjanci. Jak schwytać seryjnego zabójcę, jeśli oficjalnie władza zaprzecza, że taki grasuje? Poznajcie opowieści o czterech zwyrodnialcach i o pogoni za potworami w ludzkiej skórze.

Politykę Edwarda Gierka można oceniać na różne sposoby, a jego postać będzie budzić skrajne emocje w zależności od respondenta. Nie zmienia to faktu, że już w latach 80. narodził się "mit Edwarda Gierka", który nie został zauważony i wykorzystany przez późniejsze elity polityczne. Władze III RP nie zdawały sobie sprawy, jak wielką siłę ma sentyment do czasów Gierka.

W latach 70. wywiad PRL wykorzystał życiorys żyjącej osoby, by wysłać na Zachód jej sobowtóra. Pod fałszywymi danymi szpieg Janusz Kaczmarek trafił do RFN.

Zdobywanie dokumentów to podstawa pracy szpiega. W PRL kontrwywiad pozyskiwał dokumenty, dzięki którym można było taniej kupić licencje na zachodnie produkty. W grę wchodziła nawet produkcja odkurzacza…

Na jednym z poznańskich wiaduktów w latach 80. widniało hasło "partyjny bełkot to nie informacja". Ktoś po wielu latach postanowił ponownie je napisać dokładnie w tym samy miejscu.

Stanisław Wawrzecki do samego końca wierzył, że uniknie stryczka. Kiedy zrozumiał, że to koniec, w ułamku sekundy osiwiał.

Najpierw "gruzinki" oferowały seks za pieniądze w gruzach miast, spotykając się z powszechnym potępieniem, potem "dolarowe dziewczyny" żyły życiem, którego wiele osób im zazdrościło – o historii prostytucji w PRL opowiada Anna Dobrowolska, autorka wydanej właśnie książki "Zawodowe dziewczyny. Prostytucja i praca seksualna w PRL".

- Zasady katolickie są surowe, zgrzeszyłaś dziewczyno, przymuś go i doprowadź do ołtarza. Trudno trafić za pierwszym razem na tego właściwego. Natura woła nas wszystkich. Są sposoby, żeby ominąć przedziurawienie błony. Niektórzy uczą się, jak to zrobić - opisuje w nowej książce Krystyna Kofta. To intrygująca relacja pisarki z okresu Polski Ludowej.

Cyrankiewicz był tak bardzo nie do ruszenia, że dowcipnie przezywano go „Żelaznym Józefem”. Piotr Jaroszewicz w rządzie zasiadał przez niemal trzydzieści lat. A jest jeszcze Eugeniusz Stawiński – minister, który przez dwie dekady nie zmienił stołka…

Niefortunnie się przewrócił? Spadł ze schodów? Wypadł przez okno? Za komuny wypadki chodziły po ludziach. Szczególnie tych, którzy zbyt otwarcie wyrażali swój sprzeciw wobec władzy. To ich czekały spotkania z "nieznanymi sprawcami".

Symbol bogactwa i narodowych aspiracji dał początek wyrażeniu przepełnionemu zazdrością, a nawet pogardą. Bananową młodzież było przecież stać na to, o czym zwyczajny Kowalski mógł tylko marzyć: banany, cytryny, a nawet pomarańcze…

Miał być pokazowy triumf partii. Oczekiwano, że wraz z końcem postępowania, kresu dobiegnie też historia uciążliwej opozycji. Cała sprawa okazała się jednak kompromitującą porażką rządzących. Jak to możliwe, że nie udało im się wygrać ustawionego z góry procesu? 

Słaba złotówka i puste półki, PRL-owska rzeczywistość nie rozpieszczała. W sklepach brakowało jedzenia, ubrań, sprzętów gospodarstwa domowego, a jednak niektórym wszystko przychodziło łatwo. Wiedli życie ”spod lady”, często przekraczając prawo. Afery i oszustwa gospodarcze bulwersowały społeczeństwo. Część z nich pokazowo nagłaśniano, inne skrzętnie ukrywano. Kazimierz Kunicki i Tomasz Ławecki opisują historie żonglerów łapówkami, mistrzów fałszowania faktur, sprytnych oszustów i wielkich przegranych - skazanych na karę śmierci.

Media go uwielbiały. Od rozhisteryzowanych fanek dostawał listy miłosne. I to nawet, gdy siedział już w więzieniu, skazany za uwodzenie nieletnich, oszustwa i pobicia. Kim był Jerzy Kalibabka? Amantem o zniewalającym uśmiechu, który zabierał jednym, by obdarować inne? A może… zwykłym bandytą nienawidzącym kobiet?

Lata 1956-1957 to dla Polski moment przełomowy. Przemiany zachodzące w tym czasie profesor Jerzy Kochanowski w swojej najnowszej książce nazywa wręcz rewolucją. I pokazuje, na czym dokładnie polegała odwilż postalinowska, będąca wypadkową śmierci Bieruta, wydarzeń poznańskich i zmiany ekipy rządzącej.

- Ruch hipisowski z założenia nie był ruchem politycznym. Nam się nie podobał świat, który nas otaczał i panująca w nim obłuda. Przede wszystkim oczywiście obłuda państwa komunistycznego, ale i obłuda Kościoła czy obłuda naszych rodziców. (...) Wszystko to było zakłamane, Polska była szara. A my chcieliśmy być kolorowi, bawić się, tańczyć śpiewać. Być wolni w zniewolonym państwie. (...) Mieliśmy to wypisane na twarzy. Przez sam wygląd (chociażby długie włosy u mężczyzn) widać było, że nie zgadzamy się na taki świat. Po opozycjoniście nie było widać, że jest opozycjonistą. Hipisa widać było z daleka - mówił w programie #dziejesienazywo Kamil Sipowicz autor wznowionej właśnie książki "Hipisi PRL-u".

- W przeciągu kilkunastu lat 3 miliony ludzi, głównie młodych, przeniosło się ze wsi do miast. To był nagły skok cywilizacyjny i społeczny. Ze zniszczonej, zacofanej, zapuszczonej, powojennej wsi ci ludzie nagle przenieśli się do miast. Starając się budować swoją miejskość część z nich wypierała z siebie chłopskie pochodzenie. To miało olbrzymi wpływ na to, jacy jesteśmy dzisiaj. Jak patrzymy na samych siebie. Jak patrzymy na obcych. Jaka jest nasza religijność. Czy wierzymy w teorie spiskowe czy nie. Czy czytamy dużo, czy mało. To, że gwałtownie przeszliśmy z kultury chłopskiej do miejskiej tłumaczy to, jak się zachowujemy. Dzisiaj wnuki tamtych migrantów na nowo odkrywają w sobie tamtą wiejskość – mówił w programie #dziejesienazywo Piotr Nesterowicz, autor książki „Każdy został człowiekiem”.

- Stewardesy były cały czas na celowniku służby bezpieczeństwa. Od momentu, kiedy były przyjmowane do pracy. W teczkach znalazły się bardzo szczegółowe notatki, mówiące o tym, czym zajmowali się rodzice, jakie języki znała dziewczyna, jak wyglądała, a nawet czy miała pełne uzębienie - mówiła w programie #dziejesienazywo Anna Sulińska, reporterka, autorka książki "Wniebowzięte. O stewardesach PRL".

Polska, rok 1957, stalinizm w Polsce dobiegł końca, trwa odwilż. Do Ciechocinka przybywa Fabian – weteran Armii Andersa, który po II wojnie światowej zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Doskonały puzonista jazzowy. Twierdzi, że chce tylko tańczyć i grać swing, ale czy na pewno nie jest emisariuszem rządu na emigracji? O PRL-u, jazzie i polskich kompleksach wobec Zachodu rozmawiamy z Włodzimierzem Kowalewskim, autorem powieści „Excentrycy”. Której ekranizacja – wyreżyserowana przez Janusza Majewskiego i nagrodzona Srebrnymi Lwami na festiwalu w Gdyni – właśnie wchodzi na ekrany.