Trwa ładowanie...

Makronisos. Grecka wyspa, gdzie działy się okrutne rzeczy

Zamykani w klatkach z drutu kolczastego na cały dzień. Wieszani za ręce na drzewach. Upadlani i zmuszani do katorżniczej pracy. Tak wyglądała egzystencja więźniów na małej greckiej wyspie, o której milczą dziś turystyczne przewodniki. A oddalona jest tylko 15 min od stałego lądu.

Makronisos ma mroczną historięMakronisos ma mroczną historięŹródło: Wikipedia
d3fgzv9
d3fgzv9

- Formalnie inne greckie wyspy nie chcą mieć z nią nic wspólnego - tak o Makronisos, "greckim Dachau", opowiada Dionisios Sturis w audioserialu dokumentalnym Audioteki "Mała Grecja. Dawni uchodźcy i ich polska odyseja" stworzonym wraz z Katarzyną Szczerbą. Polacy kochają Grecję i jej malownicze wyspy. O tej jednej pisze się jednak niewiele.

Na Makronisos nie ma domów, hotelu, nawet porządnej przystani. Nie ma kramików z pamiątkami, a tym bardziej nie ma turystów. Tych, którzy odważą się tu przyjechać, wita skwar, jaszczurki, suche trawy, ale przede wszystkim 5-metrowy pomnik więźnia obozowego. Przedstawia wysokiego mężczyznę o bosych stopach z nogami oplecionymi drutem kolczastym. Dalej są już tylko ruiny baraków i domów obozowych.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

"Grecy muszą pomóc sobie sami"

Greckie Dachau

Bezpośrednio po drugiej wojnie światowej w Grecji toczyła się wojna domowa. To był bratobójczy konflikt, który wpłynął na losy setek tysięcy Greków. Gdy w 1949 r. skończyła się wojna, strona przeciwna (komuniści, lewica, różni działacze polityczni czy po prostu zwyczajni ludzie wplątani w polityczne przepychanki) dostali od nowej, prawicowej władzy ultimatum: albo uciekają z kraju, albo trafiają do więzień lub zostaną zesłani na Makronisos. 100 tys. osób wybrało ucieczkę, z czego 14 tys. dostało się do Polski, w tym rodzina Sturisów.

Gdyby Sturisowie nie uciekli, czekałby ich najpewniej koszmar obozów takich jak ten na Makronisos. Zamiast tam, trafili jednak do Polski, dokładniej na Dolny Śląsk. Po kilku dekadach Dionisios Sturis postanowił zrekonstruować losy swojej rodziny. Dotarł na Makronisos, by przekonać się, jak wygląda dziś wyspa.

d3fgzv9

Przed 1948 r. trzymano tu żołnierzy, których podejrzewano o "lewicowe sympatie". Jesienią 1948 r. zaczęto przywozić tu więźniów, którzy do tej pory osadzeni byli na stałym lądzie. Byli to polityczni wrogowie nowej władzy, członkowie ruchu oporu, partyzanci, po zakończeniu wojny przywożono także partyzanckie rodziny, młodzież między 14. a 18. rokiem życia, studentów, artystów (był wśród nich Mikis Theodorakis, kompozytor muzyki do np. "Greka Zorby")

Według rządowej propagandy, osadzeni na Makronisos mieli przechodzić wspaniałą transformację. Faktycznie harowali ponad siły jak w chińskich obozach koncentracyjnych.

Makronisos Wikipedia
MakronisosŹródło: Wikipedia

Tortury i upadlanie

Skwar, zero cienia. Funkcjonowanie tak przez kilka miesięcy czy lat samo w sobie było torturą, ale zarządzający obozem stosowali znacznie więcej gorszych praktyk, by łamać ludzi. Więźniowie przenosili kamienie z miejsca na miejsce. Zmuszano ich do stania na jednej nodze przez cały dzień, czy wieszano za ręce.

d3fgzv9

- Można było trafić do klatki z drutu kolczastego i siedzieć tam cały dzień w palącym słońcu. Albo całą noc w zacinającym deszczu. Gdy umierało się z pragnienia, dostawało się solonego śledzia - opowiada Sturis w "Małej Grecji".

Najgorsza z najgorszych była tortura z kotami, o czym autorowi opowiada były więzień. Strażnicy rozbierali człowieka do naga i zarzucali na niego długi, płócienny worek, który wiązali u stóp. Do środka wcześniej wkładali kota, który dostawał wścieklizny, gdy zaczynało się podtapianie. Zwierzę walczyło z całych sił, gryząc i drapiąc człowieka po całym ciele. Ludzie umierali na zawał serca lub po zachłyśnięciu się wodą.

d3fgzv9

Z głośników przez cały dzień sączyły się upadlające komunikaty. Wyczytywano nazwiska więźniów, którzy podjęli się próby samobójczej. Nikt nie miał prawa odebrać tam sobie życia. Niedoszłych samobójców karano jeszcze dotkliwiej. Ucieczki? Tych było niewiele, podobnie jak buntów, które potrafiły kończyć się masowymi mordami.

Podpisać lojalkę i żyć? Dla większości osadzonych na Makronisos to nie wchodziło w grę. Podpisanie dokumentów oznaczałoby przyznanie się do winy. A winą była walka o wolną Grecję.

d3fgzv9

Więcej o powojennych losach Greków, których tysiące przybyło do Polski, możecie posłuchać w audioserialu dokumentalnym Audioteki "Mała Grecja. Dawni uchodźcy i ich polska odyseja". Dionisios Sturis i Katarzyna Szczerba opowiadają o polskiej wiosce, którą w całości zasiedlili greccy uchodźcy, o tym, jak radzili sobie w polskich warunkach, dlaczego większość wspomina nazwisko piosenkarki Eleni i co działo się w Zgorzelcu. To wyjątkowa produkcja, od której trudno się oderwać.

Magda Drozdek, dziennikarka Wirtualnej Polski

W najnowszym odcinku podcastu "Clickbait" awanturujemy się o "Awanturę" na Netfliksie, załamujemy ręce nad przedziwną zmianą w HBO Max, a także rozmawiamy o największym serialowym szoku 2023 roku. Możesz nas słuchać na Spotify, w Google Podcasts, Open FM oraz aplikacji Podcasty na iPhonach i iPadach.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
d3fgzv9
Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.

Wyłączono komentarze

Jako redakcja Wirtualnej Polski doceniamy zaangażowanie naszych czytelników w komentarzach. Jednak niektóre tematy wywołują komentarze wykraczające poza granice kulturalnej dyskusji. Dbając o jej jakość, zdecydowaliśmy się wyłączyć sekcję komentarzy pod tym artykułem.

Redakcja Wirtualnej Polski
d3fgzv9

Pobieranie, zwielokrotnianie, przechowywanie lub jakiekolwiek inne wykorzystywanie treści dostępnych w niniejszym serwisie - bez względu na ich charakter i sposób wyrażenia (w szczególności lecz nie wyłącznie: słowne, słowno-muzyczne, muzyczne, audiowizualne, audialne, tekstowe, graficzne i zawarte w nich dane i informacje, bazy danych i zawarte w nich dane) oraz formę (np. literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe, plastyczne, fotograficzne) wymaga uprzedniej i jednoznacznej zgody Wirtualna Polska Media Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, będącej właścicielem niniejszego serwisu, bez względu na sposób ich eksploracji i wykorzystaną metodę (manualną lub zautomatyzowaną technikę, w tym z użyciem programów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji). Powyższe zastrzeżenie nie dotyczy wykorzystywania jedynie w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe oraz korzystania w ramach stosunków umownych lub dozwolonego użytku określonego przez właściwe przepisy prawa.Szczegółowa treść dotycząca niniejszego zastrzeżenia znajduje siętutaj