Literacka Nagroda Nobla 2011 dla Tomasa Transtroemera
Laureatem Literackiej Nagrody Nobla za rok 2011 został Tomas Transtroemer, wybitny szwedzki poeta, od lat wymieniany wśród kandydatów. Zajmuje się również psychologią i tłumaczeniami. Jego prace zostały przetłumaczone na kilkadziesiąt języków (m.in. na język duński, fiński, węgierski i angielski).
Laureatem Literackiej Nagrody Nobla za rok 2011 został 80-letni Tomas Transtroemer , wybitny szwedzki poeta, od lat wymieniany wśród kandydatów. Zajmuje się również psychologią i tłumaczeniami. Jego prace zostały przetłumaczone na kilkadziesiąt języków (m.in. na język duński, fiński, węgierski i angielski).
Tomas Transtroemer otrzymał Nobla za "zwięzłe, przejrzyste obrazy, które dają nam świeży dostęp do rzeczywistości".
Urodzony 15 kwietnia 1931 roku w Sztokholmie w rodzinie nauczycielki i dziennikarza, studiował historię literatury i religii a także psychologię na uniwersytecie w Sztokholmie. Po studiach został asystentem w Instytucie Psychometrii na tej samej uczelni. W latach 1960-1966 pracował jako psycholog.
W 1990 poeta przeżył udar mózgu. Częściowo sparaliżowany w następstwie choroby, poświęcił się odtąd twórczości poetyckiej. Mimo niedowładu oraz przejściowej utraty mowy nie zaprzestał prowadzenia aktywnego trybu życia i spotykania się z czytelnikami. Jego rzecznikiem jest żona Monika, która towarzyszy mu w podróżach i spotkaniach publicznych. Jak twierdzą uczestnicy tych spotkań (w Polsce ostatnio w 1999 w Krakowie), małżonkowie porozumiewają się przy pomocy swoistego, ledwo zauważalnego dla postronnych kodu znaków.
Poezję Transtroemera cechuje duża zwięzłość. Pisze o doznaniach religijnych, jego wiersze często inspirowane są muzyką (poeta grał na fortepianie i organach), poruszają problemy zagubienia człowieka we współczesnym świecie.Język poezji Transtroemera jest wyciszony, jednocześnie w utworach spotyka się obrazy pełne paradoksów.
W Polsce ukazały się takie tomy wierszy jak m.in. "Moja przedmowa do ciszy" (1992), "Muzeum motyli" (1994), "Gondola żałobna" (1996), "Późnojesienny labirynt" (1997), "Niebieski dom" (2000), "Podsłuchany horyzont" (2005).
Tranströmer uprawia poezję krajobrazową, pisze o przeżyciach religijnych, o doznaniach estetycznych wywołanych muzyką, interesuje się wydarzeniami politycznymi, pochłania go problem jednostki zdanej na konflikt z dehumanizującym środowiskiem wielkomiejskim.
Poezja mądra, głęboka i otwarta na świat
- Poezja Tomasa Transtroemera jest mądra, głęboka i otwarta na świat. To poezja wrażliwa na rzeczywistość, a zarazem wyraźnie metafizyczna. * Cieszy mnie bardzo ta nagroda, bo od wielu lat się jej spodziewano. Tomas Transtroemer należy do międzynarodowej grupy poetów najwyższej rangi. Jest tłumaczony na najważniejsze języki świata* - powiedział krytyk literacki i wydawca Jerzy Illg .
- Dramat szwedzkiego poety polegał na tym, że w 1990 r. miał udar. Był sparaliżowany, był w afazji, nie mówił, co utrudniało mu publiczne funkcjonowanie. Na szczęście nie umożliwiało mu to pisania i wreszcie Szwedzi doczekali się literackiego Nobla, który temu poecie całkowicie się należał.Pamiętam, że mieliśmy go szczęście gościć w Krakowie na festiwalu organizowanym z Czesławem Miłoszem w 1997 r. Wiersze Transtroemera czytała wtedy jego żona w kościele św. Katarzyny. To były wzruszające chwile - twierdzi Illg .
Poeta doskonały, poeta wspaniały
Poetka Urszula Kozioł o literackiej nagrodzie Nobla dla szwedzkiego poety Tomasa Transtroemera : - Ten staruszek? Bardzo się cieszę, dawno się tak nie cieszyłam. To wspaniały poeta, bawił kiedyś w Polsce, nie pamiętam już ile lat temu, ale wiem, że go poznałam. (...) Znamy jego wiersze w Polsce - były przekładane, publikowane, odbieram go jako niezwykle ciepłego człowieka, życzliwego światu.
Jest poetą doskonałym, a każdy świetny poeta wie o tym, jak ważna jest zwięzłość, stan skupienia, jak ważne jest słowo i to, co mieści się nie tylko w samym wierszu, ale i pomiędzy linijkami- wiersz to zapis niezwykle syntetyczny.
Transtroemer od bardzo dawna jest ceniony przez poetów i czytelników. Jego wiersze są bardzo nośne, pojemne.
To poeta, który już od paru dziesiątków lat czarował czytelników poezji, w bardzo wielu krajach. Za każdym razem kiedy przyznawano Nobla, czyniono wyrzuty Akademii Szwedzkiej, pytając z jakich powodów tak opóźniają laur, który się temu poecie od bardzo dawna należy - powiedziała Kozioł .
Literacka nagroda Nobla przyznawana jest od 110 lat.Cztery razy wyróżniono nią dwie osoby jednocześnie, a siedem razy w ogóle nie wyłoniono laureata. Wśród 107 nagrodzonych pisarzy znalazło się 12 kobiet.