Zmarła Jolanta Brach-Czaina. Przewodniczka po (nie)zwykłość istnienia

Nie żyje prof. Jolanta Brach-Czaina. prof. Odeszła 16 marca 2021 roku. Była filozofką, kulturoznawczynią, eseistką. Bardzo ważną postacią dla rozwoju polskiej humanistyki. Podkreślała żeńską linię swojej rodziny, na przekór męskiemu nazewnictwu. Mówiła o sobie: "Jolanta, córka Ireny, wnuczka Bronisławy, prawnuczka Ludwiki". Zajmowała się "drobinami istnienia wcielonymi w konkret egzystencjalny".

Dzięki niej "krzątactwo" stało się kategorią kulturową. Nasza egzystencja opiera się bowiem na zwyczajności. Na codziennym sprzątaniu, prostych rytuałach, które tylko pozornie odcięte są od spraw istotnych. Ścierka i kurz - to jest konkret, z takiej perspektywy Jolanta Brach-Czaina opisywała świat:

"Krzątactwo należy do naczelnych kategorii ujmujących obecność w świecie. Jest sposobem bycia w codzienności. Ptaka, człowieka, owada, bez wyjątków. Choć różnorodnie przejawia się krzątanie, stanowi dynamiczny fundament codzienności. Kto bytuje krzątaczo, ma w niej udział. To nas łączy. Należymy do bytów krzątaczych i z tej racji wchodzimy w codzienność. Podobnie jak mrówka i żuk gnojak".

Do śmierci także podchodziła z pokorą. "Kiedy nadchodzi śmierć, powinniśmy z wdzięcznością pomyśleć o tych wszystkich stworzeniach, które w ciągu życia zjedliśmy, bo były ofiarą służącą naszemu istnieniu. I powinniśmy modlić się do tych stworzeń. A następnym powiedzieć: jedzcie! To jest moje ciało i moja krew", czytamy w "Szczelinach istnienia".

Jolanta Brach-Czaina studiowała fizykę i filozofię w Warszawie. W stolicy Francji skończyła reżyserię teatralną. Była zadeklarowaną feministką. Jako wykładowczyni związała się m.in. z białostocką filią Uniwersytetu Warszawskiego (późniejszym Uniwersytetem w Białymstoku). Studenci do dziś wspominają jej niezwykłe wykłady, podczas których opowiadała o (nie)zwykłości istnienia. Napisała wiele ważnych i często cytowanych książek z estetyki, filozofii, sztuki, kultury, antropologii, gender studies. Jej najsłynniejsze prace to "Błony umysłu" i "Szczeliny istnienia" (za tę ostatnią otrzymała nagrodę literacką Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek w roku 1994).