Pokojową Nagrodę Nobla za rok 2010 otrzymał dla Liu Xiaobo , chiński pisarz i dysydent.
„Za walkę bez przemocy na rzecz podstawowych praw w Chinach” - tak uzasadnił Komitet Noblowski w Oslo swą decyzję.
Jak dodano w uzasadnieniu, laureat od dawna wierzył w bliski związek pomiędzy prawami człowieka a pokojem.
Jak mówi Adam Kozieł z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka komentując decyzję Komitetu Noblowskiego, nagroda Nobla to marzenie Chin, na jej zdobycie przeznaczane są ogromne środki finansowe. Jednak Pokojowa Nagroda Nobla dla chińskiego dysydenta to jedyny Nobel, którego Chiny nie chciały.
Zdaniem Adama Kozieła decyzja Komitetu Noblowskiego zrównuje ChRL z Birmą, ponieważ Liu Xiaobo i Aung San Suu Kyi to jedyni na świecie nobliści przebywający w więzieniu.
Adam Kozieł przypomina, że Liu Xiaobo * był tym człowiekiem, który w czerwcu 1989 roku przekonał studentów do opuszczenia Placu Tian'anmen, sprawiając, że nie doszło do jeszcze większej masakry.* Według Adama Kozieła już z tego powodu należała mu się Pokojowa Nagroda Nobla.
Liu Xiaobo obecnie jest więziony za krytykę władz państwowych ChRL.
* Liu Xiaobo był faworytem do tegorocznej Pokojowej Nagrody Nobla.*
Liu Xiaobo ma 55 lat. W 1989 roku brał udział w protestach na placu Tian'anmen, za co spędził dwa lata w areszcie. W 1991 roku został uznany za winnego szerzenia kontrrewolucyjnej propagandy, sąd odstąpił jednak od wymierzenia kary. W 1996 roku skazany na 3 lata reedukacji przez pracę za zakłócanie porządku społecznego.
W 2008 roku był jednym z sygnatariuszy Karty 08, w której ponad 300 chińskich intelektualistów domagało się wprowadzenia demokracji i zniesienia systemu jednopartyjnego.W grudniu 2008 roku, jeszcze przed upublicznieniem treści Karty, został aresztowany pod zarzutem uprawiania działalności wywrotowej i podżegania do obalenia ustroju państwowego. Był jedynym aresztowanym w związku z jej publikacją.
22 grudnia 2009 roku postawiony przed sądem i 25 grudnia skazany na 11 lat więzienia i 2 lata pozbawienia praw publicznych. Proces i wyrok spotkały się z protestem ze strony m.in. USA i Unii Europejskiej. O uwolnienie Liu Xiaobo apelowali także m.in. Salman Rushdie , Umberto Eco i Dalajlama XIV .
Poniżej dzięki uprzejmości Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka prezentujemy poezję noblisty Liu Xiaobo:
Noc i świt (dla małej Xia)
kiedy zasypiasz sama
noc jest wyjątkowo zimna
przed świtem samotna gwiazda
wygląda jeszcze bezwzględniej
mimo pomarańczowego kręgu u wezgłowia
lodowata ciemność
połyka cię całą
bez litości
wpatrzona w lampkę mówisz do siebie
i płaczesz głaszcząc cienie na ścianach
powinnaś wtedy zapalić papierosa
lub nalać sobie wina
w pijackim poszukiwaniu tego
który zaginął bez wieści
albo zapadł w jeszcze głębszą ciemność
wyłącz żarówkę
niech lód mroku parzy tylko żar papierosa
wylej nocy wina przez okno
upij ciemność
żeby wyrzygała kolejny świt
jutrzenkę wyczekiwanej wiadomości
11 listopada 1996
Więzień zachłanności
więzień
wciska się w zakamarki twego życia
tak bezwzględnie i zachłannie
że nie pozwoli ci nawet
kupić bukietu kwiatów
tabliczki czekolady, nowej sukienki
nie daje ci czasu
odbiera
każdą minutę
wysysa z twojej piąstki
dym, do ostatka
nawet popiół nie należy do ciebie
partia komunistyczna zamknęła w więzieniu jego ciało
a tobie została cela z myśli
bez drzwi, bez okna
bez jednej szczeliny
byś w niej samotnie zgniła
każe ci spędzać noce
w padlinie donosów
kieruje twoim piórem
zmusza do pisania niezliczonych listów
do rozpaczliwego szukania nadziei
z upodobaniem zadaje ci ból
to jedyna rozrywka w jego nudzie
twój ukochany ptaszek
zagubił się w ciernistym krzaku
każda linia na jego dłoni
jest ścieżką zdrady wobec ciebie
bezmyślna dyktatura o pustych oczach
ograbiła cię z ciała
pewnego ranka obudziłaś się siwa
dopisując nowy rozdział jego mitu
legenda promienieje
puszy się swą niezłomnością
ty nie masz już nic
za to on
naznaczoną śmiercią biel twojej przyszłości
ponownie wstaje słońce
i więzień wydaje kolejny rozkaz
więc znów idziesz całkiem sama
bez ciała, bez pamięci
spędzając puste życie w pyle drogi
z bagażem jego książek
jest mistrzem wykorzystywania
każdej szansy
do odebrania jej tobie
ukochana
moja żono
jak to możliwe
że w tym świecie nędzy
postanowiłaś dać mi całą siebie
23 lipca 1999
Oto pełne uzasadnienie Pokojowej Nagrody Nobla dla Liu Xiaobo :
Norweski Komitet Noblowski od dawna uważa, że istnieje ścisły związek między prawami człowieka a pokojem. Prawa te są warunkiem braterstwa między narodami, o którym Alfred Nobel pisał w swoim testamencie.
W ciągu ostatnich dziesięcioleci Chiny osiągnęły postęp gospodarczy, któremu równy trudno znaleźć w historii. Kraj ten może się obecnie poszczycić drugą co do wielkości gospodarką na świecie; setki milionów ludzi wydobyto z ubóstwa. Poszerzył się także zakres uczestnictwa politycznego.
Nowy status Chin musi pociągać za sobą większą odpowiedzialność. Chiny łamią kilka międzynarodowych porozumień, których są sygnatariuszem, jak również swoje własne przepisy dotyczące praw człowieka. Artykuł 35 chińskiej konstytucji stanowi, że Obywatele Chińskiej Republiki Ludowej cieszą się wolnością słowa, prasy, zgromadzeń, stowarzyszania się, pochodów i demonstracji. W praktyce wolności te okazały się jaskrawo ograniczone dla obywateli Chin.
Od ponad dwudziestu lat Liu Xiaobo jest zdecydowanym rzecznikiem przestrzegania podstawowych praw człowieka także w Chinach. Brał udział w protestach na planu Tiananmen w 1989 roku, był jednym z głównych autorów Karty 08, manifestu takich praw w Chinach, który został opublikowany w 60. rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 10 grudnia 2008 roku. Rok później Liu Xiaobo został skazany na 11 lat więzienia i dwa lata pozbawienia praw publicznych za "podżeganie do obalenia władzy państwowej". Liu Xiaobo konsekwentnie utrzymywał, że wyrok ten łamie zarówno konstytucję Chin, jak i podstawowe prawa człowieka.
Kampania na rzecz wprowadzenia podstawowych praw człowieka także w Chinach jest prowadzona przez wielu Chińczyków, zarówno w Chinach, jak i za granicą. Za sprawą wymierzenia mu surowej kary Liu Xiaobo stał się czołowym symbolem tej zataczającej szeroki krąg walki o prawa człowieka w Chinach.
Władze ChRL potępiły w piątek przyznanie tego dnia w Oslo Pokojowej Nagrody Nobla chińskiemu dysydentowi Liu Xiaobo . Pekin ocenił, że wybór ten jest sprzeczny z celami tego wyróżnienia.
Zdaniem chińskiego MSZ przyznanie nagrody Liu Xiaobo zaszkodzi stosunkom chińsko-norweskim.
- Wyróżnienie przez Komitet Noblowski tej osoby Nagrodą Pokojową jest całkowicie sprzeczne z jej celami i jest nieprzyzwoite - poinformowała rzeczniczka chińskiego MSZ Ma Zhaoxu w oświadczeniu na stronie internetowej resortu.
- Liu Xiaobo został skazany na karę więzienia, ponieważ naruszył chińskie prawo. Jego
działania są diametralnie sprzeczne z celami Pokojowej Nagrody Nobla - dodała rzeczniczka.
- Życzeniem Alfreda Nobla było, aby Nagroda Pokojowa była przyznawana komuś, kto popiera pokój między narodami, międzynarodową przyjaźń i rozbrojenie - napisano w komunikacie.
Ma Zhaoxu zaznaczyła również, że przyznanie nagrody Chińczykowi zaszkodzi chińsko-norweskim relacjom, lecz nie rozwinęła tego wątku.
Jak zauważa agencja Reutera, Pekin z wściekłością zareagował na przyznanie Pokojowego Nobla Dalajlamie, duchowemu przywódcy Tybetańczyków, w 1989 roku, kiedy to chińskie władze dokonały masakry na placu Tiananmen w Pekinie podczas antyrządowych protestów.
Przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla chińskiemu dysydentowi Liu Xiaobo jest zwycięstwem praw człowieka na świecie i wszystkich chińskich dysydentów - oceniła organizacja Human Rights Watch (HRW).
- To jednocześnie koniec mitu, według którego rząd chiński jako jedyny może mówić w imieniu chińskich obywateli - mówi Nicholas Bequelin specjalista ds. Azji w HRW.
Pokojowa Nagroda Nobla za 2010 rok przyznana w piątek chińskiemu dysydentowi Liu Xiaobo musi zwiększyć międzynarodową presję na rzecz uwolnienia Liu Xiaobo i wielu innych
więźniów politycznych w Chinach - zaapelowała organizacja Amnesty International (AI).
Pokojowy Nobel przyznany Liu Xiaobo rzuca światło na kwestię naruszania praw człowieka w Chinach - podkreśliła AI w komunikacie. Organizacja wezwała chińskie władze do uwolnienia wszystkich więźniów politycznych przetrzymywanych w kraju.
Minister spraw zagranicznych Francji Bernard Kouchner wezwał władze Chin do uwolnienia dysydenta Liu Xiaobo , któremu tego dnia przyznano w Oslo Pokojową Nagrodę Nobla.
- Francja, jak i cała Unia Europejska wyrażała swoje zaniepokojenie aresztowaniem Liu Xiaobo i wielokrotnie wzywała do jego uwolnienia. Podtrzymujemy to wezwanie - napisał w specjalnym komunikacie Kouchner.
W jego przekonaniu, Pokojowa Nagroda Nobla dla Chińczyka ucieleśnia obronę praw człowieka na świecie.
- Komitet Noblowski, dokonując niezależnego wyboru, chciał wysłać w ten sposób silny
sygnał do wszystkich tych, którzy walczą pokojowo o rozszerzanie i ochronę praw człowieka - oświadczył Kouchner.
Żona chińskiego dysydenta Liu Xiaobo , który w piątek otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, powiedziała, że jest bardzo zadowolona z wyróżnienia.
- Jestem taka zadowolona, jestem taka zadowolona, nie wiem, co powiedzieć - powiedziała żona laureata w rozmowie telefonicznej z agencją AFP.
- Chcę podziękować całemu światu za wsparcie dla Liu Xiaobo . Pragnę podziękować Komitetowi Noblowskiemu, byłemu prezydentowi Czech Vaclavowi Havlowi, duchowemu przywódcy Tybetańczyków Dalajlamie i wszystkim tym, którzy wspierali Liu Xiaobo - dodała.
Liu Xia powiedziała, że policja poinformowała ją, iż zawiezie ją do prowincji Liaoning na północnym wschodzie Chin, gdzie więziony jest Liu Xiaobo, żeby mogła poinformować go o nagrodzie. Liu Xia była w ostatnich tygodniach obserwowana przez chińską policję.
Przywódca duchowy buddystów tybetańskich Dalajlama XIV pogratulował w piątek przyznania Pokojowej Nagrody Nobla chińskiemu dysydentowi Liu Xiaobo , apelując do rządu chińskiego o jego uwolnienie.
- Przyznanie mu Pokojowej Nagrody Nobla stanowi wyraz uznania przez wspólnotę międzynarodową coraz bardziej słyszalnych głosów ludu chińskiego zachęcających Chiny do politycznych, prawnych i konstytucyjnych reform - napisał Dalajlama w oświadczeniu na swojej stronie internetowej (www.dalailama.com).
- Wysiłki setek chińskich intelektualistów i zainteresowanych osób, w tym Liu Xiaobo , który podpisał Kartę 08 apelującą o demokrację i wolność w Chinach, poruszyły mnie osobiście i natchnęły otuchą - oświadczył Dalajlama .
- Wierzę, że kiedyś przyszłe pokolenia Chińczyków będą mogły cieszyć się owocami wysiłków podejmowanych przez obecnych obywateli Chin na rzecz odpowiedzialnego rządzenia - dodał.
- Chciałbym skorzystać z tej okazji, by ponowić apel do rządu chińskiego o uwolnienie Liu Xiaobo i innych więźniów sumienia, którzy zostali uwięzieni za korzystanie z wolności słowa - zaznaczył.
* Dalajlama XIV otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 1989 r., w roku zdławienia protestów na placu Tiananmen.*