Opisał, jak pracują Polacy. Harówa to mało powiedziane. Przeczytaliśmy i trudno nam uwierzyć, że jest XXI wiek

W maju 2004 roku Urszula została bezrobotną. Wcześniej pracowała w prywatnej firmie, mówi, że zajmowała się papierkową robotą. Praca nie była szczytem marzeń dla osoby z dyplomem, ale szef dbał o pracowników, wypłata zawsze była na czas. W końcu interes upadł, szef musiał zwolnić ludzi – w tym Urszulę. Długo szukała pracy – pomagała znajomemu prowadzić biuro, zatrudniała się na czarno w różnych miejscach.

„Dyplom i biurową godność” odstawiła na bok, gdy zmarł jej mąż. Sama musiała utrzymać rodzinę. Przez przypadek spotkała znajomego, ten polecił jej pracę w szpitalu. - Pracuje wprawdzie przepisowe osiem godzin, ale tempo ją wykańcza. W pracy ma tylko kwadrans przerwy. Nie pali, a kanapki zwykle i tak nie je, bo inaczej nie zdążyłaby wymyć wszystkiego – pisze w swojej książce Marek Szymaniak. Wzięła, co oferowali. Urszula za swoją harówkę dostawała 1459 zł.

Kilka razy próbowała zmienić pracę, ale podczas rozmów telefonicznych każdy rozłączał się, gdy usłyszał, z jakiego jest rocznika. Została w szpitalu. Któregoś dnia okazało się, że ma guz w piersi. Nikomu nie powiedziała, ani szefowi ani koleżankom w pracy. Bała się, że od razu ją zwolnią. Marek Szymaniak, który wysłuchał jej historii i umieścił w książce, po kilku miesiącach próbował spotkać się z nią, by dokończyć swój reportaż. Dostał odpowiedź od jej syna, którą przytoczył w "Urobionych".

"Szanowny Panie Marku, Mama nie żyje. Zmarła w poniedziałek. Miała nowotwór, przerzuty do płuc. Wszystko prawie do końca przed nami ukrywała. Wszyscy jesteśmy w szoku. Trudno mi teraz cokolwiek więcej napisać. Bardzo cieszyła się, że opisze Pan jej historię w książce. Miała nadzieję, że to coś zmieni. Żałuję, że nie doczekała publikacji".

Obok stoi miska, na kamieniu leży mydełko

Dziennikarz Marek Szymaniak sięga po patologiczne opowieści z rynku pracy. Najgorsze wydają się te "proste" historie, z którymi niemal wszyscy mamy do czynienia na co dzień. Lubimy powtarzać, że w Polsce panują "europejskie standardy", że XXI wiek zagościł na dobre i Polska jak długa i szeroka kroczy w kierunku świetlanej przyszłości. Czytając zebrane przez Szymaniaka, wniosek jest jednak inny. To bzdura. Wydaje się nam, że pracujemy w komfortowych warunkach, ale tak nie jest.

Widać to w przypadku tych najgorzej opłacanych zawodów, ale i w historiach opisywanych przez ludzi, którzy karty sportowe, podwyżki, premie i umowy o pracę mają od ręki.
Jest na przykład historia Bogdana. Pracował w firmie budowlanej, gdzie był ceniony przez szefa. Powtórzył się jednak ten sam scenariusz, co w przypadku Urszuli: firma upadła, trzeba było zwalniać ludzi. Szef zaproponował mu pracę portiera na uczelni. Warunki idealne: za pracę w niedzielę większa stawka, podobnie z nockami. Był dodatek za pracę po południu, a do tego uczelnia 10 minut od domu. Szukając oszczędności, uczelnia postanowiła przekazać pracowników portierni najpierw jednej firmie zewnętrznej, potem drugiej.

– Szef zasugerował, że zdrowych nie potrzebują. Nie mogłem uwierzyć w to, co słyszę – opowiada Bogdan. Zdaniem mężczyzny ochronę w większości miejsc pracy stanowi „armia emerytów” i niepełnosprawnych, którzy nie będą nigdy ryzykować życiem za 3,75 zł za godzinę.

Bogdan nie zgodził się na znalezienie sobie choroby. Zatrudnił się jako portier w innej firmie.
– Kiedyś szef przywiózł mnie na taką budowę, oprowadził i już się zbierał, ale zapytałem, gdzie toaleta. Wskazał mi ręką krzaki i odjechał. Nawet nie musiał się tłumaczyć. Nie czuł potrzeby, bo wiedział, że dla niego jestem pracownikiem drugiej kategorii, a takich zawsze może mieć na pęczki – opowiada Szymaniakowi. I dalej: - Wygląda to komicznie, ale w rzeczywistości jest tragiczne, bo obok stoi miska, na kamieniu leży mydełko. Jakby jacyś bezdomni tam koczowali, a to ochroniarze. Ale póki tym, którzy wynajmują taką "ochronę", to nie przeszkadza, nic się nie zmieni.

Jak wół harują pracownicy supermarketów, ochroniarze, nawet pracownicy giełdy papierów wartościowych. Jak w przypadku Michała. Pracuje w korporacji, ma wszystko, co można sobie wymarzyć: od kart sportowych po kilkutysięczne premie. Pracuje tyle, że przeszkadza mu fakt, że trzeba kiedyś położyć się spać. Pracuje przy śniadaniu, gdy prowadzi samochód, w toalecie, podczas lunchu i gdy żona próbuje zasnąć. Szymaniakowi opowiada, jak jeden raz musiał odebrać córkę z przedszkola. Akurat gdy ugrzązł w korku, spadły ceny ropy.

- Nie myślałem za wiele. Po prostu wjechałem na torowisko tramwajowe i wyprzedziłem wszystkie samochody. Pędziłem do domu jak wariat. Złamałem wtedy chyba wszystkie przepisy. Gdyby wtedy zatrzymała mnie policja, to straciłbym prawo jazdy dożywotnio – opowiada. W domu w kilka minut zarobił kilkanaście tysięcy złotych.

- Byłem z siebie bardzo dumny. Poczułem się wielki. Dopiero pod prysznicem do mnie dotarło, że w samochodzie zostawiłem Julkę. Wybiegłem z domu w samym szlafroku. Było wtedy kilka stopni mrozu. Julka przemarzła. Nigdy nie zapomnę tych jej czerwonych od zimna policzków i zapłakanej buzi - wspomina.

Praca po polsku

Pełen przekrój społeczeństwa (tak, dziennikarzy też nie pomija). Nie ważne, czy pracujesz na budowie, w budzie z warzywami czy w przeszklonym biurowcu: Polacy coraz więcej patologii przyjmują za normę.

Jacek, pracownik call center, wciska codziennie przypadkowym klientom kosztowne testy DNA – reklamowane jako hit ze Stanów Zjednoczonych. - Najlepsi sprzedawcy otrzymywali premie i bonusy. Najgorsi, chcąc nadrobić wynik, nie robili sobie przerw. Nawet nie wychodzili do toalety. Kiedy zupełnie im nie szło, koordynator wyganiał ich do domu. Na samym dzwonieniu bez sprzedaży firma w końcu nie zarabia. Kilka takich dni i mogli pożegnać się z pracą - pisze Szymaniak.

29-letnia Weronika razem z mężem pracuje po godzinach, żeby oszczędzić na kredyt na mieszkanie. Sytuacja, jakich są pewnie tysiące w Polsce. – Nie możemy liczyć na pomoc rodziców. Musimy sobie radzić sami. Dlatego, kiedy jest możliwość dorobić, to się zgadzamy. Życie nauczyło nas nie odmawiać - opowiada. Do niedawna była zatrudniona jako asystentka sprzedaży w firmie produkującej meble. By dorobić, nie odmówiła szefowi, kiedy zapytał ją, czy chce dodatkowo pełnić również funkcję asystentki zarządu. Robić kawę, umawiać spotkania i dzięki temu zarabiać dodatkowe kilkaset złotych miesięcznie. Dwa etaty w jednym.

Z pracy bała się odejść nawet wtedy, gdy szef zaproponował seks za pomoc finansową. - Choć w głębi duszy chciałam strzelić go z całej siły w twarz. Wydrapać mu oczy. Złapałam się siedzenia, aby się powstrzymać. Musiałam, bo wiedziałam, że tylko od niego zależy moja praca w tej firmie. Nie mogłam sobie pozwolić na utratę źródła utrzymania. Nie miałam innej możliwości – opowiada Weronika. W firmie dalej pracuje. Szymaniak pokazuje, jak z obawy o utratę pracy, a co za tym idzie pozbawieniem się lepszego poziomu życia, jesteśmy w stanie połamać swój kręgosłup moralny.

„Urobieni. Reportaże o pracy” to pozycja obowiązkowa. Ale wcale nie dla nas – pracujących. To przede wszystkim książka właśnie dla pracodawców. Szymaniak pokazuje, jak kompletnie nie przejmują się warunkami pracy, którą dają. Jak dalej kierują się bezmyślnie zasadą: by oszczędzić, zwolnijmy. Jak traktują ludzi jak meble, a nawet zwierzęta. Dołóżmy do tego fakt, że niemal wszyscy pracownicy, którzy opowiedzieli swoje historie w książce boją się walczyć o lepsze płace i warunki, bo wiedzą, że od razu zostaną z niczym.

Zbiór reportaży Urobieni ujawnia niewygodną prawdę o polskim rynku pracy. Opowiada historie zarówno tych, którzy w 1989 zostali siłą wtłoczeni w nowy model gospodarczy, jak i tych, których ukształtował dziki, nadwiślański kapitalizm lat dziewięćdziesiątych. Niepewność jutra, spychający w ubóstwo wyzysk, pogarda dla słabszych i rosnąca frustracja tworzą gorzką opowieść o codzienności milionów Polaków. _ _ Premiera książki 27 czerwca 2018 roku.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl