Obchody 165. rocznicy urodzin Henryka Sienkiewicza

Wystawę "Na Czarnym Lądzie" zorganizowało muzeum w Oblęgorku z okazji 165. rocznicy urodzin jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, laureata Nagrody Nobla Henryka Sienkiewicza oraz 100-lecia wydania jego powieści Pustyni i w Puszczy .

"Obchody 165. rocznicy urodzin pisarza łączymy ze stuleciem pojawienia się na rynku księgarskim powieści do dziś uważanej za arcydzieło młodzieżowej literatury przygodowej W pustyni i w puszczy " - powiedziała PAP Agnieszka Kowalska-Lasek, kierownik Pałacyku Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku, który jest oddziałem Muzeum Narodowego w Kielcach.

"Z tej okazji w sobotę, 14 maja w Europejską Noc Muzeów, otwieramy wystawę „Na Czarnym Lądzie”, poświęconą pisarzowi, jego podróży do Afryki, która rozpoczęła się w Boże Narodzenie w 1890 r., oraz książce W pustyni i w puszczy " - zapowiedziała.

Na wystawie zostaną zaprezentowane m.in. pamiątki, które pisarz przywiózł ze swej egzotycznej podróży, zdjęcia, listy tam napisane, a także wykonane przez niego rysunki zwierząt afrykańskich. Pokazany będzie też rękopis powieści W pustyni i w puszczy , najciekawsze wydania książki i przekłady na języki obce. Zaprezentowane zostaną też unikatowe fotografie Wandy Ulanowskiej, która była pierwowzorem powieściowej bohaterki i odegrała niemałą rolę w procesie tworzenia książki.

Uzupełnieniem wystawy - jak mówi Kowalska-Lasek - będzie wspaniała kolekcja plemiennej sztuki afrykańskiej ze zbiorów Doroty i Dariusza Niestrzębskich, na którą składają się między innymi rytualne maski, biżuteria, przedmioty gospodarstwa domowego czy też insygnia władzy.

* Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu w zubożałej rodzinie szlacheckiej, pieczętującej się herbem Oszyk, ze strony ojca wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie w XV i XVI wieku.* Rodzina Sienkiewiczów przez kilka lat przenosiła się z miejsca na miejsce, by w 1861 roku osiedlić się na stałe w Warszawie.

W 1858 roku Sienkiewicz rozpoczął naukę w warszawskim gimnazjum. Nie uzyskiwał wysokich ocen, najlepiej radził sobie z przedmiotami humanistycznymi; bardzo lubił historię. W wyniku trudnej sytuacji materialnej rodziny, dziewiętnastoletni Henryk objął posadę guwernera u Weyherów w Płońsku.

Prawdopodobnie w tym czasie napisał swoją pierwszą nieopublikowaną powieść pt. Ofiara. Jednocześnie kończył zaocznie gimnazjum, uzyskując w 1866 roku świadectwo dojrzałości. Zgodnie z wolą rodziców zdał na wydział lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej. Z czasem zrezygnował z tego kierunku i podjął studia prawnicze, by ostatecznie przenieść się na wydział filologiczno-historyczny.

W 1867 roku Sienkiewicz napisał wierszowany utwór Sielanka młodości, odrzucony przez "Tygodnik Ilustrowany". W 1869 roku zadebiutował jako dziennikarz, publikując m.in. w "Przeglądzie Tygodniowym". Pod pseudonimem Litwos pisał do "Gazety Polskiej" oraz "Niwy". W 1873 roku zaczął pisać do "Gazety Polskiej" stałe felietony Bez tytułu, a 1875 roku cykl Chwila obecna. Od 1874 roku prowadził dział literacki w "Niwie".

Jego pierwsze powieści to Na marne (1871), Humoreski z teki Woroszyłły (1872), Stary sługa (1875), Hania (1876) oraz Selim Mirza (1877). Trzy ostatnie utwory nazywane są "małą trylogią". W okresie tym był także stałym gościem salonów warszawskich, bywał m.in. u znanej aktorki Heleny Modrzejewskiej.

W latach 1876-78 Sienkiewicz odbył podróż po Stanach Zjednoczonych. Z tego okresu pochodzą Listy z podróży drukowane w Gazecie Polskiej oraz Szkice węglem . Do Europy pisarz wrócił w 1878 roku. Najpierw odwiedził Londyn, później na rok zatrzymał się w Paryżu, gdzie poznał nowy nurt literacki - naturalizm, do którego po początkowym entuzjazmie, odniósł się w efekcie krytycznie. Wyrazem jego przekonań na temat naturalizmu są wydane drukiem odczyty O naturalizmie powieści (1881), O powieści historycznej (1889) oraz Listy o Zoli (1893).

W 1879 roku podczas podróży ze Lwowa do Szczawnicy Sienkiewicz poznał Marię Szetkiewiczównę, która w 1881 roku została jego żoną. Urodziło im się dwoje dzieci, Maria jednak po czterech latach małżeństwa zmarła na gruźlicę.

W 1882 roku pisarz związał się z dziennikiem "Słowo", początkowo został nawet jego redaktorem naczelnym. Napisał wtedy także utwór dramatyczny Na jedną kartę. Od 1880 roku powstawało Ogniem i mieczem , które drukowane w latach 1883-84 przez "Słowo", odniosło ogromny sukces.

* Potop ukazał się w "Słowie" w latach 1884-86, a ostatnia część „Trylogii” Pan Wołodyjowski była drukowana w latach 1887-88. Cała „Trylogia” przyniosła pisarzowi wielką popularność.*W roku 1888 Sienkiewicz odbył podróż do Hiszpanii, a w 1890 do Afryki, która to wizyta zaowocowała Listami z Afryki. W 1895 roku ukazała się Rodzina Połanieckich . W 1893 roku powstali Krzyżacy .

Pisarz na krótko w 1893 roku związał się z Marią Romanowską, jednak w związku z ucieczką żony, otrzymał papieskie unieważnienie sakramentu małżeństwa. W 1895 roku powstało Quo vadis , które odniosło ogromny sukces zarówno w kraju, jak i za granicą, tłumaczone na wiele języków. W 1913 roku zostało po raz pierwszy sfilmowane.

W 1900 roku Sienkiewicz obchodził jubileusz pracy twórczej, a Uniwersytet Jagielloński przyznał mu tytuł doktora honoris causa. W 1904 roku wziął ślub z cioteczną siostrzenicą Marią Babską.

W roku 1905 uhonorowano Sienkiewicza literacką nagrodą Nobla za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu" i - jak podkreślił jeden z członków Komitetu Noblowskiego - "rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu".

Jego ostatnią powieścią jest W pustyni i w puszczy , wydane w odcinkach w 1910 roku. Po wybuchu I wojny światowej Sienkiewicz wyjechał do Szwajcarii, gdzie wraz z Ignacym Paderewskim założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey, gdzie został pochowany. W 1924 roku jego prochy zostały uroczyście przeniesione do warszawskiej Katedry św. Jana.

Henryk Sienkiewicz jest jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich. Jego twórczość pisana w okresie zaborów "ku pokrzepieniu serc", stała się ważnym składnikiem podtrzymującym świadomość i kulturę narodową.