Lektury szkolne 2023/2024. Co się zmieniło w kanonie?

Za dużo jest w kanonie lektur Henryka Sienkiewicza, za mało humoru i wewnętrznego sporu - mówili swego czasu uczestnicy debaty wywołanej petycją dotyczącą wyrzucenia "W pustyni i w puszczy" z listy lektur. Oskarżanie polskiego Noblisty o rasizm i nawoływanie do "przewietrzenia" kanonu lektur szkolnych powraca od lat. I choć Sienkiewicz wydaje się być nie do ruszenia, to zmian w ostatnich latach nie brakowało.

Robin Williams w filmie "Stowarzyszenie umarłych poetów" (1989)Robin Williams w filmie "Stowarzyszenie umarłych poetów" (1989)
Źródło zdjęć: © Materiały prasowe

Ostatnie duże zmiany w kanonie lektur szkolnych minister Czarnek zatwierdził stosownym rozporządzeniem w sierpniu 2021 r. Wbrew oczekiwaniom głównie środowisk lewicowych "W pustyni i w puszczy" nie zostało skreślone z listy lektur obowiązkowych. Mało tego – jako lekturę uzupełniającą ministerstwo zaproponowało jeszcze jeden, mało znany utwór Sienkiewicza.

Mowa o "Sądzie Ozyrysa". Króciutkiej satyrycznej humoresce z 1908 r., dostępnej także w wersji audiobook na platformie Audioteka.pl, gdzie jest czytana przez Stanisława Biczysko przez zaledwie 18 minut. "Sąd Ozyrysa" jest proponowany jako lektura uzupełniająca dla uczniów klas 7-8. Sienkiewicz przedstawił w tym utworze faraońskiego ministra Psunabudesa, nad którego duszą odbywa się sąd. W zaświatach walczą o nią Głupota i Niegodziwość. Do sporu włącza się sam Ozyrys, który na rozjemcę powołuje Mądrość, ale nawet wtedy sytuacja nie staje się klarowna. "Sąd Ozyrysa" jest przedstawiony niczym bajka dla dorosłych, a Sienkieiwcz żartuje na początku, że to tłumaczenie starożytnego papirusu, ukrywając przed cenzurą, że humoreska jest szyderstwem z władzy i biurokratów.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Audiobooki, od których się nie oderwiecie. Masa superprodukcji

Samo "W pustyni i w puszczy", o które wielu spiera się od lat, pozostaje lekturą obowiązkową, omawianą przez uczniów klas 4-6. Klasyczna powieść Sienkiewicza doczekała się niezliczonych wydań, a na platformie Audioteka.pl jest dostępnych aż pięć różnych audiobooków. Także czytanych przez znanych aktorów: Annę Dereszowską i Krzysztofa Kolbergera.

Jedną z ciekawych nowości, która weszła do kanonu lektur szkolnych po ostatnich zmianach, jest z kolei "Mania, dziewczyna inna niż wszystkie" Julity Grodek. Książka ta nosi podtytuł "Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie" i jest ciekawą i bardzo przystępną biografią polskiej Noblistki, o której uczą się dzieci w klasach 1-3. Dla Grodek tytułowania Mania to nie tylko dwukrotna zdobywczyni Nagrody Nobla i kobieta naukowiec, ale także "jedna z pierwszych kobiet na świecie, które zrobiły prawo jazdy, a jednocześnie matka dwóch uzdolnionych córek". "Ta książka pomaga poznać bliżej Marię i jej życie od najmłodszych lat, aż do momentu, kiedy poświęcając swoje zdrowie dokonała wielkiego odkrycia, które do dziś pomaga ludziom w walce z rakiem" - czytamy w opisie tej fascynującej książeczki, która uczy i inspiruje.

Inną ciekawą i bardzo współczesną nowością, tym razem dla starszych czytelników (klasy 7-8), jest "Jesienna miłość" Nicholasa Sparksa. Autor bestsellerów wielokrotnie przenoszonych na ekran przez filmowców z Hollywood ("Pamiętnik" z Ryanem Goslingiem i Rachel McAdams, "List w butelce" z Kevinem Costnerem i wiele innych) tym razem przeniósł czytelników do roku 1958. W centrum wydarzeń znajduje się Landon Carter, który rozpoczyna naukę w ostatniej klasie szkoły średniej w Beaufort. Do tej samej szkoły chodzi Jamie Sullivan, "nieszkodliwa dziwaczka", która nie rozstaje się z Biblią i cały wolny czas poświęca opiece nad owdowiałym ojcem. Życie Landona i Jamie zmienia się całkowicie, gdy chłopak zaprasza ją na licealny bal...

"Jesienna miłość", tak jak wiele innych powieści Sparksa, doczekała się popularnej ekranizacji. Film trafił na ekrany w 2002 r. pod tytułem "Szkoła uczuć", a główne role zagrali Mandy Moore i Shane West.

Kadr z filmu "Stowarzyszenie umarłych poetów" (1989)
Kadr z filmu "Stowarzyszenie umarłych poetów" (1989) © Materiały prasowe

Jeśli o ekranizacjach lektur szkolnych mowa, to warto wspomnieć o książce, która zniknęła z kanonu po rozporządzeniu ministra Czarnka. Chodzi o "Stowarzyszeniu umarłych poetów" Nancy H. Kleinbaum. Książka była wcześniej omawiana na lekcjach języka polskiego w klasach 7-8, choć wielu ten tytuł zapewne kojarzy się przede wszystkim z kultowym filmem z 1989 r., za który Robin Williams był nominowany do Oscara. I jest to bardzo słuszne skojarzenie, gdyż "Stowarzyszenie umarłych poetów" Kleinbaum to rzadki przykład książki, która powstała jako adaptacja filmowego scenariusza (nota bene – nagrodzonego Oscarem).

Poruszająca historia Johna Keatinga, który wywraca do góry nogami życie uczniów elitarnej Akademii Weltona ("Co zwycięży: rygorystycznie przestrzegana tradycja czy prawo do marzeń, wolności i młodzieńczego buntu?"), nie jest już proponowana uczniom ostatnich klas szkoły podstawowej. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, by sięgnąć po film z fenomenalną rolą Williamsa czy audiobooka na Audioteka.pl, czytanego przez świetnego aktora i lektora Jacka Rozenka.

Wybrane dla Ciebie

Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]