„Złote Pszczoły" lądują!

Pomysł na komiks powstał w grudniu ubiegłego roku po spotkaniu Moniki Powalisz, reżyserki
i scenarzystki, z przedstawicielkami Biura Kultury Gminy Żydowskiej: Judytą Nekanda-Trepką i Martą Żbikowską. Od nowego roku zaczęły powstawać scenariusze.

Możemy z żydowskiej kultury czerpać przysłowiowymi garściami, a tymczasem tak bogata
i wspaniała kultura, jaką tworzyli Żydzi w Polsce wciąż pozostaje zwyczajnie nieodkryta. Warszawa na tym tle jest miejscem szczególnym. Przed wojną mieszkało w stolicy ponad 300 000 Żydów,
z czego dziś nie każdy zdaje sobie sprawę. Oni również tworzyli historię tego miasta, jego klimat, charakter, kulturę. I bardzo mi żal, że przeciętny warszawiak nic o tych ludziach nie wie. Tym ludziom, bohaterom moich historii, zwyczajnie należy się takie przypomnienie – mówi Monika Powalisz, autorka scenariuszy komiksów.

Komiksy zawarte w antologii przedstawiają historie żydowskich mieszkańców przedwojennej Warszawy, między innymi Ity Kalisz, Jakuba Mortkowicza, Jerzego Gelbarda czy Izabeli Stachowicz. Pokazują ich losy, dylematy oraz środowiska, z których wyrastali i w których żyli.

Komiksy rysowało sześć artystek, znanych i nagradzanych: Joanna Jurczak , Malwina Konopacka, Anna Czarnota , Agata „Endo“ Nowicka , Olga Wróbel , Zosia Dzierżawska . Każda z artystek, posługując się własną, indywidualną kreską, nadała bohaterom tych historii styl
i charakter – przywróciła im drugie życie.

W projektach prowadzonych przez Gminę stawiamy przede wszystkim na przybliżenie odbiorcom autentycznego obrazu dawnej i współczesnej społeczności żydowskiej Warszawy. Wydana właśnie antologia poprzez opowieść snutą obrazami w niebanalny sposób pomaga nam wyobrazić sobie, jak wyglądało życie stołecznych ulic przed wojną – mówi Judyta Nekanda-Trepka z warszawskiej Gminy Żydowskiej.

Publikacja będzie nieodpłatnie dostępna od 23 grudnia w wybranych stołecznych księgarniach. Komiks ukazał się w nakładzie 1200 egzemplarzy.

„Praca nad komiksem historycznym przypomina pracę archeologa – to nieustanne odkrywanie kolejnych warstw, które prowadzą jedynie do warstw następnych; stopniowe zanurzanie się w labiryncie powiązań, tropów, kolejnych ścieżek wydrążonych przez czas; wędrówka, która nie ma końca, bo każda odkryta warstwa jest zupełnie inna niż poprzednia” – pisze we wstępie Monika Powalisz – „Tytuł antologii odwołuje się do symboliki pszczoły. Pszczoła symbolizuje pracowitość, mądrość, posłuszeństwo, ale i nieśmiertelność. Pomiędzy rokiem 1939 a 1945 ten bogaty, różnorodny, mieniący się tysiącem odcieni i refleksów świat przestał istnieć. Zostały po nim odpryski, strzępy, ślady i warstwy, które wraz z upływem czasu straciły na wyrazistości, wyrwane z kulturowego i historycznego kontekstu. Pisząc poszczególne opowieści, składające się na tę antologię, starałam się, by ten świat, choć na krótki czas lektury, przestał być anonimowy – na powrót przemówił nazwiskami, adresami, kamienicami, pomnikami, fotografiami, datami.”

Monika Powalisz

„Równolegle z procesami sekularyzacji ludności żydowskiej postępowała polonizacja części jej przedstawicieli. Proces ten nabrał rozpędu w wieku XIX. W jego wyniku coraz więcej Żydów stopniowo zaczęło wchodzić do kręgu polskiej kultury i tożsamości narodowej. Warszawa stała się centrum nowej społeczności, określającej siebie mianem „Polaków wyznania mojżeszowego”. Z tego środowiska wywodziło się wielu wybitnych twórców kultury. (…) Żydzi byli istotną i nieodzowną częścią przedwojennej Warszawy. Zaludniali zarówno jej ulice, jak i przestrzeń duchową. Do tej ostatniej należy zarówno kultura wysoka, jak i popularna, rzadziej trafiająca na łamy historycznych książek. Komiks jest jednym ze sposobów wyrwania pamięci o życiu Żydów z monopolu poważnej, historycznej książki. Jako część kultury popularnej, zwykłej, pokazuje zwykłość, a więc codzienną, niezbywalną obecność Żydów w dziejach Polski i Warszawy. Jest ona ważną, wcale nie „obcą” częścią polskiej historii.”

- Księgarnia Muzeum Sztuki Nowoczesnej, ul. Pańska 3
- Księgarnia SERENISSIMA Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, ul. Jazdów 2
- Sklep Fundacji Bęc Zmiana, ul. Mokotowska 65/7
- Księgarnia "Wiejska 14", ul. Wiejska 14
- Galeria Raster, ul. Wspólna 63
- Dom Spotkań z Historią, ul. Karowa 20