Zabawy z historią

Obraz
Źródło zdjęć: © Inne

*Problem z historią w szczególności, a humanistyką w ogóle jest w gruncie rzeczy dość prosty.* Ich naukowość jest podważana, gdyż posługują się nieprecyzyjnym aparatem opisowym, a poza tym są trudności z ustaleniem zakresu badań w danej dziedzinie. Pozytywistyczne myślenie o nauce, uznające za najważniejszą funkcję logiczną implikację, zaczyna natrafiać nawet w naukach ścisłych na problemy typu osobliwość czy twierdzenie o niezupełności, cóż więc mogą powiedzieć naukowcy-humaniści?

Stworzenie uniwersalnej metahistorii jest wynikiem zachłyśnięcia się skutecznie rozmontowywanym przez filozofów i logików arystotelejskim pojęciem prawdy. Sięgamy do podstawowych pytań: czy celem pisania historii jest odtworzenie jakiegoś fragmentu rzeczywistości przeszłej? Czy może szukanie praw rządzących, judeochrześcijańskiego planu Bożego czy Heglowskiego ducha dziejów? I wreszcie: jaką przyjąć formę przekazu? Przeżyliśmy już wiele: próbę zrobienia z historii nauki ścisłej, marksizację, historię długiego trwania i statystyczną, narratywizm, ostatnio zaś modny staje się subiektywizm. Każda ma swoje zasługi, ale i dyskredytujące wady nadmiernie chyba uwypuklane przez krytyków.

Zbiór artykułów White'a jest kolejnym głosem w dyskusji, piekielnie inteligentnym, choć zbyt mało wyważonym. Odmawianie prawa do naukowości historii (trochę za Popperem) prowadzi również na podobne manowce jak przeniesienie akcentów na fabularyzację i intuicjonizm w warstwie wartościującej, co czyni z niej formę sztuki. Takie stanowisko implikuje totalny relatywizm (wszak artystyczna kreacja nie podlega ograniczeniom!), pozwala historykowi kreować taką rzeczywistość przeszłą według swojego widzimisię i, co więcej, bez odpowiedzialności naukowca (właściwie śmiałem się z postulatów White'a, aby wykorzystać osiągnięcia formalne literatury w pisaniu historii - ciekaw jestem, jak miałaby wyglądać historia np. w strumieniu świadomości albo dadaistyczna?). W moim przekonaniu błąd w myśleniu White'a leży właśnie u podstaw, dwoistość historii jest jej cechą charakterystyczną, czego puryści nie chcą lub nie mogą przyjąć. Cóż się dziwić, skoro zwykłemu śmiertelnikowi trudno jest pojąć, jak światło może być
jednocześnie cząstką i falą, tak i niektórych myślicieli niepokoi fakt, iż historia jest równocześnie sztuką - w szczególności literacką - i nauką niemal ścisłą. Niemniej jest nad czym pomyśleć i książkę warto polecić nie tylko historykom i filozofom.

Wybrane dla Ciebie
Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]