Wybitny poeta litewski Tomas Venclowa odwiedził Warszawę

* Tomas Venclowa , wybitny litewski poeta, prozaik, tłumacz był w poniedziałek gościem Centrum Litewskiego przy Ambasadzie Litwy w Warszawie. Wspominał m.in. o swojej przyjaźni z Czesławem Miłoszem .*

Spotkanie odbyło się w ramach cyklu imprez związanych z obchodami przypadającej w 2009 r. rocznicy 1000-lecia Litwy.

Podczas poniedziałkowego wieczoru Venclova mówił o swojej, nie tylko literackiej, przyjaźni z Czesławem Miłoszem . Czesław Miłosz uważał - mówił Venclova - że Josif Brodski , on i ja to triumwirat.
- Ja się z tym nie zgadzam, bo reprezentujemy różne wymiary: Miłosz i Brodsky to wybitni poeci wymiaru światowego, tymczasem ja jestem tylko skromnym poetą, który pisze w języku nieznanym na świecie - powiedział Tomas Venclova .

- Spotykaliśmy się często, było między nami pokrewieństwo poetyckie (...) poświęcaliśmy wiersze jeden drugiemu. Ja mam w dorobku wiersze poświęcone Brodskiemu i Miłoszowi . Brodski miał wiersze poświecone mojej skromnej osobie, i Miłosz tak samo. Tłumaczyliśmy też jeden drugiego - tak o swojej wieloletniej znajomości z poetami noblistami mówił Venclova podczas spotkania w Ambasadzie Litwy.

Jak wspominał, najpierw poznał wiersze Miłosza , dopiero później ich autora. To on też pierwszy miał opowiedzieć Brodskiemu o twórczości Miłosza .
- Przed wyjazdem Brodsky zaprosił mnie do restauracji, tam sobie zdrowo popiliśmy. Zapytał mnie wtedy: „Kto jest najlepszym polskim poetą XX wieku, bo moim zdaniem Zbigniew Herbert ?” Odpowiedziałem mu: „ Herbert jest bardzo dobrym poetą, ale jest jeszcze Miłosz ”. „A kto to jest Miłosz ?” - zapytał Brodski (...) „Do kogo jest podobny jako poeta?” - pytał dalej. „Każdy poeta jest podobny do siebie, ale jeśli dociekać, to trochę do Wystana Hugh Audena , a trochę do ciebie” - odpowiedziałem. „Jeśli tak, to dobry poeta” - odpowiedział Brodski .

Venclova przypomniał także, że to w Stanach Zjednoczonych Brodski zaprzyjaźnił się Miłoszem .
- To on zaznajomił Miłosza z tym co ja piszę. Miłosz zawsze bowiem pytał: „Co słychać w Wilnie?” - przypomniał Venclova .
Jeden z pokazanych mu wierszy Miłosz przetłumaczył, został on później opublikowany w paryskiej „Kulturze”.
- Przekład był lepszy od oryginału. I tak zostałem dysydentem - powiedział z uśmiechem.

Jak mówił, Miłosz zadzwonił do niego do Wilna, a następnie załatwił mu zaproszenie do Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Tam często spotykali się, dużo rozmawiali, utrzymywali wspólnie kontakty ze społecznością litewską.

- Miłosz zawsze mówił po litewsku Vilnus, ja z przekory Wilno - zauważył.
- Był Polakiem i Litwinem jednocześnie. Był Litwinem w tym dawnym sensie. Litwinami w tym dawnym sensie, mówiącymi po polsku, byli Kościuszko, 270 Mickiewicz i Piłsudski, a częściowo Gombrowicz , którego przodkowie pochodzili ze Żmudzi (...) Tak jak i Norwid , choć ten o tym wiedział, gdyż Norwid to litewskie nazwisko, oznacza ono „ten, który chce widzieć” - powiedział Venclova .

Według niego, Miłosz w pewnym stopniu znał język litewski, rozumiał teksty w tym języku.
- Uczył się go czytając po litewsku Ewangelię, którą znał świetnie. W ten sposób poznawał słowa, gramatykę - mówił Venclova .

Tomas Venclova , litewski poeta, publicysta, badacz i tłumacz literatury pięknej, urodził się w 1937 r. w Kłajpedzie. Jest synem pisarza Antanasa Venclovy. Od młodości związany był z litewską i rosyjską opozycją antykomunistyczną. Studiował na Uniwersytecie Wileńskim. Po studiach mieszkał przez pewien czas w Moskwie i Leningradzie, w tym czasie poznał Annę Achmatową , Borysa Pasternaka i Josifa Brodskiego .

W latach 70. działał w litewskim ruchu obrony praw człowieka. Do 1977 r. mieszkał w Wilnie, następnie, zagrożony represjami, wyemigrował do USA, za co został pozbawiony obywatelstwa przez władze ZSRR. Początkowo wykładał jako profesor wizytujący, na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W 1980 r. rozpoczął na Uniwersytecie Yale wykłady z literatury rosyjskiej i literatur słowiańskich. W 1985 r. uzyskał tam stopień doktora, a od 1993 r. jest profesorem języków słowiańskich i literatury.

Związany z polską kulturą i literaturą, jest m.in. od 1983 r. członkiem zespołu redakcyjnego kwartalnika „Zeszyty Literackie”. Tłumaczył też polską poezję na język litewski (m.in. Cypriana Kamila Norwida , Czesława Miłosza , Zbigniewa Herberta , Wisławę Szymborską ), jest również autorem monografii Aleksandra Wata .