Ukazała się książka o Jerzym Ficowskim

Książka Wcielenia Jerzego Ficowskiego, która właśnie trafia do księgarń,* gromadzi recenzje, szkice i rozmowy ze zmarłym w 2006 roku pisarzem, przypominając postać tego* poety, znawcy kultury cygańskiej i żydowskiej, entuzjasty* Brunona Schulza*, tłumacza.

Książka Wcielenia Jerzego Ficowskiego - według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956-2007 składa
się z pięciu rozdziałów skomponowanych tematycznie i pokazuje wielostronność działalności
Jerzego Ficowskiego jako poety, przyjaciela Cyganów i znawcy ich kultury, entuzjasty twórczości * * Brunona Schulza, tłumacza poezji hiszpańskiej i rosyjskiej, opozycjonisty, buntownika i artysty.

"Starałem się wybrać najlepsze i najciekawsze teksty, jakie napisano o Jerzym Ficowskim w ciągu ostatniego półwiecza. Pod wieloma względami są to teksty bardzo zróżnicowane, choć większość poczęta została jako recenzje; szkiców wykraczających poza format recenzyjny i poza omówienie jednej książki jest zaledwie kilka. Towarzyszy mi jednak nadzieja, że antologia niniejsza nie tylko gromadzi najważniejsze szkice i recenzje, nie tylko przypomina najistotniejsze, jakie ukazały się drukiem, wywiady z poetą, ale że również scala ten złożony z osiemdziesięciu jeden wypowiedzi wielogłos w kształt stosunkowo spójny" - pisze we wstępie do książki jej redaktor Piotr Sommer .

Bohater tomu urodził się w 1924 roku w Warszawie. Podczas II wojny światowej Ficowski był
żołnierzem AK, więźniem Pawiaka, w Powstaniu Warszawskiego walczył jako żołnierz pułku "Baszta" na Mokotowie. Debiut literacki Ficowskiego to wiersz Ptakom niebieskim opublikowany w 1946 roku w tygodniku Dziś i jutro. W 1948 ukazał się jego pierwszy tomik poetycki zatytułowany Ołowiani żołnierze. W sumie ukazało się 14 tomików wierszy Ficowskiego.

Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych Ficowski wędrował po Polsce razem z taborami cygańskimi poznając ich język, zwyczaje i kulturę. Cyganom pisarz poświęcił wiele lat swego życia - w 1953 roku ukazał się tom szkiców poświęconych historii i życiu Romów pt. Cyganie polscy. Kolejna książka - Cyganie na polskich drogach - ukazała się w 1965 roku. Ficowski przyjaźnił się z cygańską poetką Bronisławą Wajs-Papuszą. W 1956 roku wyszedł drukiem pierwszy tomik poezji cygańskiej poetki, tłumaczony właśnie przez Ficowskiego. Był to pierwszy zbiór poezji cygańskiej, jaki ukazał się w Polsce sygnowany imieniem i nazwiskiem autorki.

Wojna i dramat zagłady Żydów wzbudziły w Ficowskim potrzebę ocalenia także tej kultury od
zapomnienia. Jednym z owoców tego zainteresowania był poemat pt. List do Marka Chagalla, wydany w 1957. Ale postacią, którą Ficowski zajął się w sposób szczególnie dokładny, był Bruno Schulz. W 1967 Ficowski wydał szkice o życiu tego artysty pt. Regiony wielkiej herezji. Ficowski - jak sam pisał - zachwycił się Sklepami cynamonowymi Schulza jeszcze w czasie wojny. Kiedy dowiedział się o tragicznej śmierci ich autora, postanowił jego twórczość - nie tylko literacką, ale także plastyczną - badać dalej i opatrywać ją komentarzami. Miał to być rodzaj literackiego hołdu złożonego Schulzowi.

W grudniu 1975 Ficowski podpisał "Memoriał 59" w proteście przeciwko proponowanym przez PZPR zmianom w Konstytucji, które miały zalegalizować przewodnią rolę partii komunistycznej i odwieczną przyjaźń ze Związkiem Radzieckim. Był to początek jego działalności opozycyjnej w PRL-u.

W roku następnym jego twórczość objęto zakazem druku, który utrzymano aż do 1980. Od 1977 Ficowski publikował w drugim obiegu, przede wszystkim w Zapisie, a od 1978 należał do Komitetu Samoobrony Społecznej KOR. Jeździł na procesy radomskie, opracowywał oświadczenia i odezwy korowskie, między innymi jest autorem odezwy KOR wydanej 11 listopada 1978 w sześćdziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości. W 1979 w niezależnym wydawnictwie NOWA ukazał się tom jego wierszy pt. Gryps.

W stanie wojennym Ficowski nadal współpracował ze środowiskami opozycyjnymi wobec komunistycznej władzy. W 1981 i w 1984 udało mu się wyjechać kolejno do Izraela i Wielkiej Brytanii w związku z badaniami nad literaturą żydowską. Pisarz zmarł w Warszawie 9 maja 2006.

We wrześniu 1999 r. Fundacja Pogranicze oraz Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" po raz pierwszy przyznały tytuł Człowieka Pogranicza. Pierwszym jej laureatem był właśnie Jerzy Ficowski. W wywiadzie dla Tygodnika Powszechnego na pytanie o to, jakie kryteria musiał spełnić Jerzy Ficowski, by otrzymać ten tytuł, Krzysztof Czyżewski (Prezes Fundacji Pogranicze) odpowiedział: "W przypadku Jerzego Ficowskiego kryterium było bycie Jerzym Ficowskim. Najpierw był Jerzy Ficowski, a później był tytuł Człowiek Pogranicza ujęty w naszych programach i projektach. Jerzy Ficowski całym swoim życiem i twórczością przyczynił się do spopularyzowania etosu pogranicza, postawy tolerancyjnej i otwartej ze zrozumieniem i szacunkiem odnoszącej się do odmienności innych, przełamującej stereotypy i uprzedzenia, budującej mosty zbliżenia pomiędzy ludźmi różnych narodowości i religii".

To właśnie Ośrodek Pogranicze opublikował tom Wcielenia Jerzego Ficowskiego.