Prezenty książkowe. Starsze przedszkolaki

Zresztą od kilku lat rynek książki dziecięcej w Polsce staje się coraz bogatszy i coraz ciekawszy, w ogromnym stopniu dzięki pasji i wytrwałości malutkich, często rodzinnych, oficyn, które Joanna Olech ujmująco nazwała wydawnictwami lilipucimi.

Muchomor, Ezop, Wytwórnia, Hokus Pokus, Dwie Siostry, które zaczynały tę rewolucję, nadal wydają piękne, wysmakowane książki i wiele z nich znajdziecie Państwo w tym świątecznym zestawieniu wraz z tytułami wydawnictw młodszych i słabiej jeszcze zakorzenionych w świadomości czytelników. Ale mogę tutaj opisać zaledwie skrawek tego świata, zachęcam więc wszystkich do własnych poszukiwań i własnych wędrówek po wielkiej Bibliotece Babel.

Anna Brzezińska, WP.PL

Największą tajemnicą Malutkiej jest pokazanie, czym naprawdę rozmowa, splatanie się słów i historii różnych osób. Anna Onichimowska z elegancją prowadzi opowieść o małej dziewczynce, która w wigilijny wieczór układa wraz z tatą historię innej dziewczynki. Przeplatające się pomysły córki i ojca sprawiają, że historia Malutkiej, dziewczynki o bardzo dużych stopach, meandruje, skręca w nieoczekiwanych kierunkach i rozwija się długą podróż, zupełnie jak jej bucik na okładce książki. A jednocześnie z tekstu Anny Onichimowskiej bije spokój, jest w nim i wigilijne ciepło, i senność zasypiającego bezpiecznie dziecka.

Właśnie ten spokój narracji sprawia, że idealnym kontrapunktem są dla niej ilustracje Agaty Dudek - intensywne, zdecydowane, dynamiczne, z cyrkową - tak, bo cyrk jest istotną częścią tej historii! - wręcz zręcznością przeskakujące pomiędzy stronami i przesycone czerwienią, która już od okładki tchnie energią.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Mamy więc nieco dziecięcego w swoim sobiepaństwie, samolubstwie i kapryśności króla (motyw dziecięcości króla jest poprowadzony znakomicie) i nieco melancholijnie bezwolną, osamotnioną królową oraz całą gamę ich poddanych. Ewa Poklewska-Koziełło zamyka ich w czarnych konturach, wyraźnie oddzielając od świata, rozmytego i przesłoniętego kolejnymi welonami mgły, a jej ilustracje są równie lekkie i żartobliwe, co tekst. Bo chociaż "Król i mgła" jest opowieścią o rzeczach najważniejszych, miejscami pobłyskującą mądrą melancholią, została napisana lekko i z ciepłą ironią, która pięknie wybrzmiewa chociażby w scenie, kiedy rzemieślnicy i władca nawołują do siebie poprzez ogarnięte mgłą zamkowe komnaty, oczywiście nie rozumiejąc się nawzajem, natychmiast wszelako domniemając, że chodzi o pieniądze, bo słowo to cudem przebija się przez najgłębsze mgły.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Jak bardzo zmieniły się książki dziecięce podczas ostatnich kilku lat, ileż przybyło książek niebanalnych, inteligentnych, ciekawie zaprojektowanych, dowcipnych, pełnych szacunku dla małego czytelnika! Zaskakujących. Moją pierwszą reakcją nad "Psem, który szukał" była panika, bo nadal pamiętam bezmiar dziecięcych łez wylanych nad losem Lessie. I jeszcze ta jedna krótsza nóżka psiaka Marty Szudygi: zgubił się biedaczek, pomyślałam, i o losie psi i parszywy, będzie teraz kuśtykał beznadziejnie przez kolejne strony. Nic bardziej mylnego.

Obie autorki kreują świat w gruncie rzeczy bardzo spokojny, znajomy, przesycony ciepłymi barwami polskiej jesieni. Piesek biegnie przez niewielkie miasteczko, zagląda do oficyn, pomiędzy nogami przechodniów patrzy na wspaniale czerwony i pękaty hydrant, z parkowego wzgórza obserwuje szeroki plan ulic i budynków. Jednak mimo tej zmiennej, falującej psiej perspektywy przestrzeń pozostaje bezpieczna i oswojona, bogata w konkret i szczegół, ale również fundamentalnie przyjazna, co bardzo dobrze podkreślają ilustracje Marty Szudygi.

Jest w nich wiele wewnętrznej harmonii, są spadające złote liście i ciepło, bijące od postaci - czy jest to starsza para, obierająca jabłko na ławce w parku, czy też pan z fajeczką i na rowerze, z którym odjeżdżamy ku słowu "Koniec". Takiej właśnie przestrzeni dzieciństwa życzyłabym sobie dla moich dzieci. I takich zaskakująco radosnych puent również.

Sprawdź cenę tej książki!

Bardzo lubię Piję Lindenbaum, autorkę przygód Nusi, Igora czy Filipa, bo jest autorką, która wyśmienicie potrafi uchwycić emocje przedszkolaków. Tym razem opowiada o małej Zlatance, która pod nieobecność rodziców sprowadza się do babci, z którą mieszkają jej wujkowie (obrazki jedzących unisono wujków są nieodparcie zabawne). Jedynie wujek Tony mieszka sam i w ogóle jest całkiem inny od pozostałych, nic więc dziwnego, że właśnie jego Zlatanka lubi najbardziej. A tu taki paskudny pech, pewnego dnia dziewczynka spotyka w kuchni Toniego intruza - Stefa. I ten Stef zupełnie nie chce się od wujka Toniego odczepić.

Nic dziwnego, że Zlatanka jest wściekła, bo trudno się tak nagle podzielić ulubionym wujkiem. Pija Lindenbaum w spokojny, wyważony sposób opowiada o uczuciach dziecka. Nie bagatelizuje zazdrości, nie neguje emocji, nie przekonuje, że dziecko nie powinno się złościć ani okazywać zazdrości (a Zlatanka doprawdy potrafi być w tym względzie kreatywna). Przekonuje natomiast, że emocje nie są straszne i dziecko ma prawo bez entuzjazmu reagować na zmiany, chociaż czasami te zmiany okazują się ostatecznie całkiem fajne, jeśli da się dziecku trochę czasu, żeby je zaakceptowało.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Bardzo się ucieszyłam na wiadomość, że Małgorzata Strzałkowska i Piotr Fąfrowicz postanowili wrócić do bohaterów obsypanej nagrodami książki "Zielony i Nikt". Autorzy stanowią jedną z wielkich par polskiej literatury dla dzieci: Małgorzatę Strzałkowską jest wybitną autorką wierszy i opowieści dla dzieci oraz ilustratorkę, a Piotr Fąfrowicz, lubelski malarz, podbił cała naszą rodzinę jeszcze w czasach nieistniejącego już wydawnictwa Fro9, kiedy w ręce maluchów wpadły "Leon i kotka" oraz "Wielkie zmiany w dużym lesie" - i odtąd, przyznam szczerze, kupimy wszystko, co zilustruje, nawet książkę telefoniczną, jeśli akurat przyjdzie mu taki pomysł do głowy.

Jest w tej książce mądrość, jest poezja, jest wreszcie świetna oprawa graficzna. I jest poczucie, które zostaje w dziecku, że cały świat czeka, pełen miejsc i ścieżek do odkrycia.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Oto książka obrazkowa w swoim najlepszym wcieleniu - przyjazna, niezwykle otwarta na czytelnika, a jednocześnie pełna skłębionej autorskiej wyobraźni i włączająca dzieci do współczesnej kultury, która coraz bardziej przesuwa się w kierunku obrazu. Ale "Czarostatki i parodzieje", jak każda książka zilustrowana przez Pawła Pawlaka, to przede wszystkim ogromna przyjemność.

Tym razem w nasze ręce trafia dzieło autorskie, od początku do końca przez niego wymyślone, zaprojektowane, namalowane i napisane, przy czym tekst jest tutaj jedynie ramą dla właściwej historii o dziewczynce, która w absolutnie fascynujący sposób przetwarza i stwarza świat. Zosia zostaje sama w domu. Na krótko, akurat na tyle, żeby parująca szklanka z herbatą wezbrała czarodziejską parą, rysunki na kartce Zosi ożyły, uleciały postaci z zawieszonej pod sufitem karuzeli, globus stał się kulą ziemską w dłoniach parodziejów.

Nie chcę podsuwać tropów i opowiadać tej historii, bo każde dziecko zobaczy ją zupełnie inaczej. Mnie przypomina te chwile, kiedy, zupełnie jeszcze mała, stawałam przy oknie i patrząc poprzez dziurki wyciskane palcem w zbierającej się na szybie parze, wymyślałam własne historie.

Jaki jest zatem świat małej Zosii z "Czarostatków i parodziejów"? Zamglony, wilgotny od pary, wełnistych chmur oraz podmuchów wiatru i nadal, jak to u Pawła Pawlaka, pełen kolorów, radości, dyskretnego humoru i ciepła, ostrych nosków i spęczniałych czuprynek. Świat, w którym nic nie jest oczywiste, a rzeczy nie są, tylko się stają. Tak na świat potrafią spojrzeć jedynie twórcy - no i dzieci oczywiście.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Zastanawiałam się, do jakiej kategorii wiekowej włączyć Jimmy'ego Liao i czy w ogóle umieszczać do wśród twórców dla dzieci, ale własne potomstwo przekonało mnie, że koniecznie trzeba go pokazać. Jimmy Liao nie tworzy typowych historii, jego książki momentami rozpadają się na zapis impresji, emocji i wrażeń, które trzeba samodzielnie poukładać.

Proszę się jednak nie obawiać - ilustracje, poetyckie, nierzeczywiste, ciepłe, ale i pełne zadumy prowadzą czytelnika gładko i sądzę, że na początku właśnie obraz będzie przykuwał uwagę młodszych czytelników.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Bardzo gęste są te książeczki, natkane odniesieniami poetyckimi i malarskimi i właściwie każda rozkładówka otwiera się w oddzielny obraz, oddzielną historię. I dlatego też warto pokazać dzieciom właśnie taką formę opowieści, wymagająca skupienia i współuczestnictwa czytelnika, odrealnioną i poetycką.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Moi synowie od dawna mają wymyślony plan na dorosłość - zamierzają wraz z kolegą Borysem wybudować na naszej działce w górach fabrykę klonów, wynaleźć nową technologię i "zawstydzić amerykańskich naukowców", jak patriotycznie oznajmili: wszystko już zostało starannie opracowane, jest schemat taśmy produkcyjnej klonów, kolejne pokolenia klonów oraz ich ścieżka treningowa pomiędzy niewydarzonymi krzaczkami porzeczek. Wszelkie książki o wynalazkach mają więc u nas ogromne wzięcie, począwszy od bardzo poważnych historii wynalazków i wynalazców, poprzez poradniki jak skonstruować własny obwód elektryczny z tego, co akurat jest pod ręką, aż po rozkosznie pure nonsensowne "Nieporadniki" duetu Widłak i Pawlak.

Ma zatem uroczą, przylizaną grzywkę, nosi niebieski garnitur, z kamizelką, biała koszulą i krawatem oraz długopisami i ołówkami zamiast poszetki. Nosi również nieodzowne okulary, jako że, wnioskując z wielkości źrenic, jest dramatycznym krótkowidzem. Przede wszystkim widzimy go jednak w rytuale uporządkowanej, tradycyjnej inteligenckiej codzienności - czytającego w fotelu książkę, pijącego herbatę z białej porcelanowej filiżanki - i te proste czynności stają się manifestem pewnego stylu, pewnej tradycji uprawiania sztuki życia.

To ważne, bo pewnego dnia do drzwi pana Feliksa puka człowiek w zielonym ubranku, człowiek, który również jest pewną deklaracją, wyciętą z dolarowego banknotu, i prosi, żeby pan Felix stworzył maszynę, która z milionerów uczyni miliarderów. Nic tu nie jest przypadkowe, ani dewiza "e paribus unum", ani słowo "trust" które dają się odczytać na przyodziewku gościa, genialnie zresztą przerysowanym aż ku karykaturze.

Sprawdź cenę tej książki na empik.wp.pl!

Wyboru książek dla najmłodszych dokonała Anna Brzezińska, historyk średniowiecza, pisarka i publicystka, trzykrotna laureatka Nagrody Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla, najbardziej prestiżowego polskiego wyróżnienia dla twórcy fantastyki, a prywatnie mama dwóch małych czytelników.

* Polecamy najpiękniejsze książki dla młodszych przedszkolaków*