"Postawią ci szubienicę" - wspomnienia Andrzeja Rozpłochowskiego

Jeden z najbardziej radykalnych działaczy Solidarności w 1980 r., lider strajku w Hucie Katowice, Andrzej Rozpłochowski, opublikował wspomnienia, gdzie opisał czas powstawania związku. Książkę Postawią ci szubienicę zaprezentowano w czwartek w Katowicach.

"Dla wielu z nas to jest nie tylko moja historia, ale nasza wspólna. Dla innych będzie to historia do poznania; dla najmłodszych moja książka będzie przyczynkiem do zrozumienia dzisiejszej Polski - zupełnie innej od tej, którą opisałem" - mówił Rozpłochowski podczas czwartkowej prezentacji.

* W liczącej ponad 360 stron książce znajduje się ok. 180 stron zdjęć i dokumentów z lat 1980-1981. Rozpłochowski podkreśla, że jego wspomnienia obnażają mechanizmy manipulacji dokonywanych w owym czasie przez partię, Służbę Bezpieczeństwa i reżimowe media* - np. metody dezinformacji, wzbudzania wewnętrznych konfliktów czy rozbijania jedności tworzących się struktur związku.

"Mam nadzieję, że moje wspomnienia pozwolą lepiej zrozumieć przeszłość oraz obciążone tą przeszłością problemy dnia dzisiejszego" - mówił autor. W ubiegłym roku Rozpłochowski wrócił ze Stanów Zjednoczonych, dokąd wyemigrował w 1988 r.

Szef Stowarzyszenia Pokolenie, które wydało publikację, Przemysław Miśkiewicz, ocenił, że wspomnienia Rozpłochowskiego to "niesamowite świadectwo, które rzuca zupełnie nowe światło na wiele rzeczy".

"Zajmuję się historią Solidarności, ale liczba dokumentów przytoczonych tutaj, liczba osób o których Rozpłochowski pisze, stawia tę książkę na takim miejscu, że osoby interesujące się najnowszą historią Polski nie mogą przejść obok niej obojętnie" - uważa Miśkiewicz.

Wydawca podkreśla, że książka jest zapisem wspomnień autora z jego licznych politycznych wyborów, które usytuowały go wśród tzw. solidarnościowej ekstremy.

Historyk Stanisław Cenckiewicz zwrócił uwagę na autentyczność wspomnień Rozpłochowskiego oraz trafność wielu jego spostrzeżeń. "Ta książka urzekła mnie swoją autentycznością. Jak większość historyków nie znoszę pamiętników polukrowanych, w których każdy chce przedstawić przede wszystkim swoje zasługi, a nie pisze o szerszym kontekście. Autentyczność pamiętników pana Andrzeja była pierwszą rzeczą, na którą zwróciłem uwagę; on zapamiętał historię lat 1980-1981 tak samo jak wynika to z różnych dokumentów, do których ja przez lata docierałem" - podkreślił Cenckiewicz .

Publikacja to pierwszy tom wspomnień Rozpłochowskiego.Opowiada o jego życiu do 1980 r. i opisuje historię strajku w Hucie Katowice w sierpniu 1980 r. Zapiski kończą się wiosną 1981 r. Stowarzyszenie Pokolenie zapowiada wydanie kolejnych wspomnień przywódcy strajku sprzed 31 lat.

31 sierpnia 1980 r. Rozpłochowski stanął na czele Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Hucie Katowice. Protest w kombinacie zakończył się podpisaniem czwartej, po Gdańsku, Szczecinie i Jastrzębiu Zdroju umowy społecznej - Porozumienia Katowickiego.

We wrześniu 1980 r. Rozpłochowski został przewodniczącym MKZ NSZZ "Solidarność" Katowice; od początku współtworzył też krajowe struktury związku. Był delegatem na Walne Zebranie Delegatów Regionu Śląsko-Dąbrowskiego i "pewniakiem" na stanowisko pierwszego przewodniczącego prezydium zarządu regionu. Jednak w trzeciej turze głosowania delegaci wybrali wówczas mniej radykalnego Leszka Waliszewskiego.

Po wprowadzeniu stanu wojennego Rozpłochowski został internowany. Przebywał w ośrodkach odosobnienia w Katowicach, Zabrzu-Zaborzu, Grodkowie i Uhercach. W grudniu 1982 r. został przewieziony do Warszawy i oskarżony "o próbę obalenia siłą ustroju PRL". Był przetrzymywany bez wyroku w areszcie śledczym przy ul. Rakowieckiej. W sierpniu 1984 r. został zwolniony na mocy amnestii. W 1988 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Do Polski wrócił w sierpniu ubiegłego roku.