No to cześć, paprykarze

Na początek dobra rada: Drogi Czytelniku, jeżeli nie lubisz dziennikarstwa, publikowanego w „Gazecie Wyborczej” – dobrze się zastanów, zanim tę książkę otworzysz. Powód jest bardzo prozaiczny – Z Archiwum Sz. to różne reportaże, drukowane w szczecińskim wydaniu GW. Są to historie zarówno znane, jak i takie, które z różnych powodów przemilczano. Autorzy opublikowanych reportaży zajęli się m.in. zaskakującym wśród konsumentów powodzeniem, jakim cieszył się paprykarz szczeciński, ewenement wśród konserw – cudowne połączenie ryby (choć bywały i kręgosłupy czy płetwy) z ryżem i ostrą przyprawą, kojarzących się z każdym wyjazdem turystycznym, w charakterystycznej czerwonej puszce. Często we wspomnieniach pojawia się Klub 13 Muz – miejsce licznych spotkań elit; klub, w którym często bywał Konstanty Ildefons Gałczyński w czasie swego krótkiego pobytu w Szczecinie (co było także motywem przewodnim jednego z reportaży), jak i ulubionym miejscem spotkań, wspominamy także przez Andrzeja Kopiczyńskiego, który
opowiedział dziennikarzom o swoim barwnym kilkuletnim epizodzie. Ten znany aktor był w Szczecinie przez kilka kolejnych sezonów, ponieważ to miasto dawał mu gwarancję zdobycia zawodowego sukcesu – w przeciwieństwie do dużych ośrodków kulturalnych, pełnych młodych zdolnych aktorów. Szczecin cierpiał na „niedosyt” talentów, tak więc przez kilka kolejnych lat „czterdziestolatek” mógł grać prawie same główne role w sztukach teatralnych.

Pełno tu artykułów o wydarzeniach, które z jakichś powodów musiały „zniknąć” jako politycznie niewskazane. Możemy przeczytać o tym, jak w czasie defilady w 1962 roku w tłum dzieci wjeżdża czołg, czy też co się stało z grupą dziewcząt harcerek, które wypłynęły na jezioro Gardno. Poznajemy historię życia znanej piosenkarki Heleny Majdaniec, także szczecinianki, czy Wiesława Maniaka – najszybszego Polaka w biegu na 100 metrów, którego 4 miejsce w mistrzostwach było i tak wielkim wydarzeniem sportowym. Są też mroczne historie – pojawia się historia życia Ludwika Kalksteina–Solskiego, podejrzanego o przyczynienie się do śmierci Grota-Roweckiego i kilkunastu innych czołowych działaczy Armii Krajowej w czasie II wojny światowej.

Całość jest dosyć zróżnicowana treściowo – mamy zarówno żartobliwe historyjki, jak chociażby opowieść o maszynie do robienia pierogów, jak i historie kryminalne, które brzmią jak przerażające sceny z horrorów, a przecież są faktami. Jak przystało na reporterskie relacje każda z historii jest okraszona dodatkowo zdjęciami. Z Archiwum Sz. nie nadaje się jednak do prostego czytania dla rozrywki w autobusie czy do poduszki. Jest to dosyć nietypowo pokazana, poprzez pracę dziennikarzy, historia Szczecina lat powojennych. Mimo tego należy tę pozycję potraktować raczej jako podręcznik do historii. Tak więc Czytelniku jeśli kochasz Szczecin, to zakochasz się także w tej nietuzinkowej książce.