20 maja przypada 90. rocznica urodzin Gustawa Herlinga Grudzińskiego , jednego z najciekawszych polskich pisarzy emigracyjnych, autora m.in. Innego świata . Wydawnictwo Literackie rozpoczyna właśnie edycję Dzieł zebranych tego pisarza, które ukazywać się będą w latach 2010-2019.
- Biografia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego jest symboliczna dla wieku XX, a szczególnie dla historii Polski. Grudziński należał do pierwszego pokolenia, które przyszło na świat w wolnej Polsce - urodził się w 1919 roku w Kielcach. Kiedy skończył szkołę i rozpoczął studia, wybuchła II wojna światowa, zgłosił się wtedy na ochotnika do i zaczął działać w jednej z pierwszych organizacji niepodległościowych. Kiedy miał 21 lat, trafił do sowieckiego łagru, z którego wyszedł dzięki umowie Sikorski-Majski i przyłączył się do armii Andersa, z którą wywędrował w 1945 roku do Włoch. Tam, z pełną świadomością, wybrał emigrację polityczną - opowiadał Włodzimierz Bolecki , jeden ze znawców twórczości Grudzińskiego , który zajmować się będzie przygotowaniem Dzieł zebranych.
* Gustaw Herling-Grudziński współpracował z londyńskimi „Wiadomościami”, publikował we włoskich pismach, ale przede wszystkim był publicystą paryskiej „Kultury”.* Jerzy Giedroyc współpracował z Grudzińskim przez 40 lat. Rozstali się w 1996 roku. Powodem przeniesienia felietonów Herlinga-Grudzińskiego do „Rzeczpospolite”" były różnice w ocenie nowej sytuacji politycznej w Polsce, a konkretnie wyboru Aleksandra Kwaśniewskiego na prezydenta.
Prof. Włodzimierz Bolecki uważa, że dla Herlinga-Grudzińskiego najważniejsza była zawsze obrona godności człowieka, obrona prawdy i pamięci, a nade wszystko - metafizyczny wymiar sprawiedliwości.
- Grudziński w całej swej twórczości był przede wszystkim świadkiem XX wieku, który nazywał wiekiem przeklętym, wiekiem totalitarnym. Cieszył się, że ten wiek się kończy, był to dla niego wiek upodlenia człowieka i największej katastrofy moralnej, jaka zdarzyła się ludzkości - wiek ideologii i praktyk totalitarnych, zarówno nazistowskich, jak i komunistycznych - mówił prof. Bolecki .
Przez 50 lat Grudziński był jednym z najważniejszych, najbardziej znanych, najwybitniejszych pisarzy polskiej emigracji.
Profesor Bolecki wyodrębnia w twórczości Grudzińskiego trzy podstawowe bloki: Inny świat - jedną z pierwszych, a na pewno jedną z najwybitniejszych literacko książek o łagrach sowieckich, Dziennik pisany nocą - zdaniem Boleckiego fenomenalne osiągnięcie diarystyki polskiej, porównywalne z Dziennikiem Gombrowicza , i opowiadania.
Trzecią częścią twórczości Grudzińskiego są opowiadania, które Bolecki uważa za nowatorskie w polskiej literaturze.
- Rozgrywają się w scenerii włoskiej, ale w istocie rzeczy opowiadania te składają się na nieplanowaną wcześniej wielką powieść Herlinga-Grudzińskiego o sytuacji człowieka w XX wieku. Sytuacji rozumianej bardzo osobiście, egzystencjalnie, z punktu widzenia człowieka rozdzieranego namiętnościami i nieszczęściem - uważa Bolecki .
Monumentalna edycja Dzieł zebranych rozpocznie się w 2010 roku, a zakończy w 2019, kiedy obchodzona będzie setna rocznica urodzin pisarza.
Znajdą się w niej utwory mało znane polskiemu czytelnikowi - artykuły z prasy emigracyjnej, nigdy niepublikowane felietony literackie powstałe przy pracy w Radiu Wolna Europa, gdzie Grudziński w latach 1952-1955 kierował działem kultury.
Nowością dla polskiego czytelnika będą też artykuły, które Grudziński publikował we włoskiej prasie, a także korespondencja pisarza m.in. z Jerzym Giedroycem.
Gustaw Herling Grudziński zmarł 4 lipca 2000 roku w Neapolu.