Doktor Jakyll i Mr Hyde

Obraz
Źródło zdjęć: © Inne

Dla mojego pokolenia, urodzonych w latach siedemdziesiątych, wojna jest tylko smutną historią, która (okropnie to zabrzmi) niewiele nas obchodzi. Hekatomba Holocaustu do tego stopnia przekracza naszą wyobraźnię, że nie jesteśmy zdolni w nią uwierzyć. Dlatego takie książki powinny ukazywać się częściej i być czytane przez wszystkich, obowiązkowo, ku przestrodze.

Dr Josef Mengele był przeciętnym naukowcem, antropologiem, pochodził z bogatej rodziny przemysłowców, miał atrakcyjną żonę z dobrego domu, pasjonatkę sztuki. Uchodził za miłego, uprzejmego, pracowitego, ot, nikt nadzwyczajny. Jego rasistowskie poglądy oczywiście nikogo nie dziwiły w Niemczech lat trzydziestych. Wtedy przyszło Auschwitz i ten naukowiec-mieszczuch zamienił się w potwora, demona i cynicznego zwyrodnialca, dla więźniów gorszego niż śmierć. Po wojnie ukrywał się, ale nie tak, żeby nie można go było schwytać. I znów zmienił się w miłego pana, który żył sobie spokojnie w Ameryce Południowej, od czasu do czasu zmieniając kraj pobytu, tak dla bezpieczeństwa.

Książka ta to kawał solidnej historyczno-dziennikarskiej roboty. "Akcja" rozgrywa się na dwóch poziomach - jeden to wstrząsające "dokonania naukowe" Mengelego i jego późniejsze ukrywanie się, drugi to popis niekonsekwencji i niezdecydowania amerykańskich władz okupacyjnych w Niemczech, wywiadu izraelskiego, rządów RFN, Argentyny, Paragwaju i Brazylii, CIA oraz Centrum Szymona Wiesentahla, dążących do postawienia przed sądem osławionego "anioła śmierci". Autorom udało się uniknać popadnięcia w stronniczość, ich relacja z obozowych działań lekarza, oparta głównie na fragmentach opowieści świadków, jest sucha, unikająca przymiotników, a przez to tym bardziej makabryczna. Historia poszukiwań Mengelego, w której mieli swój skromny udział, jest nie mniej wciągająca niż niejedna książka sensacyjna - siatka nazistowskich spiskowców, wielka polityka, klan przypominający rodzinę Corleone...

Jednak największe wrażenie robiły na mnie fragmenty dziennika zbrodniarza. Są tam opisy samotności, wręcz histerii osoby ściganej, świadomości odizolowania i krzywdy. I kompletny brak refleksji na temat działalności w Auschwitz; Mengele, nawet gdyby kiedyś został skazany przez sąd, nie pojąłby dlaczego tak się stało, skoro tylko wykonywał rozkazy swoich zwierzchników.

Jest w tej książce kluczowa scena, pełna dramatyzmu, której nie powstydziłaby się najwyższego lotu literatura, gdyby nie miała miejsca naprawdę i nie wyreżyserowało ja życie. Kilkanaście miesięcy przed swoją śmiercią Josef Mengele, człowiek, który nigdy nie wyrzekł się swych poglądów, spotkał ledwie trzeci raz w życiu swego syna, ukształtowanego już, trzydziestopięcioletniego prawnika Rolfa, reprezentanta Niemiec powojennych z ich liberalnym systemem wartości. Dwutygodniowe rozmowy, konflikt pokoleń i ideologii, brak porozumienia - ojciec potwór zbrodni, syn porządny obywatel-Europejczyk - a jednak mogli z sobą znaleźć wspólny język. Czyżby nie oddalili się od siebie tak bardzo, jak można przypuszczać?

Wybrane dla Ciebie
Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]