Dni Niderlandów w Gdańsku

Literatura niderlandzka: kolonialna przeszłość, komiks i bajka homo

Literatura niderlandzka obejmuje literaturę Holandii oraz literaturę Flandrii, niderlandzkojęzycznej części Belgii. W Polsce jest ona wciąż jeszcze mało znana. Za sprawą nielicznych tłumaczeń literatura ta była w Polsce niemal niedostępna. Wraz z rozwojem polskiej niderlandystyki jako kierunku uniwersyteckiego pojawili się profesjonalni tłumacze, przekładający wprost z języka oryginału - niderlandzkiego. Od lat dziewięćdziesiątych z roku na rok rośnie liczba tłumaczeń i coraz częściej przekłady nie każą długo na siebie czekać, co sprawia, że polski czytelnik może zapoznać się z najnowszymi trendami w tej literaturze.Trzeba przyznać, że sam musi on włożyć nieco wysiłku w poszukiwania, jako że próżno szukać tych książek na listach empik. Warto jednak zdobyć się na ten wysiłek, niezależnie od czytelniczych preferencji, gdyż literatura niderlandzka oferuje zarówno książki dla estetycznie wymagających jak i pozycje z literatury popularnej, gwarantujące doskonałą rozrywkę na dobrym poziomie.

W tej pierwszej kategorii należy wymienić książki niezrównanej stylistki Helli S. Haasse w doskonałych tłumaczeniach Zofii Klimaszewskiej i Alicji Oczko : feminizujący Niebezpieczny związek albo listy z Daal en Berg , romantyczno-kryminalną historię Drogi wyobraźni , czy wreszcie aż trzy książki o tematyce kolonialnej: Urug ,* Panowie herbatyi Skrzynia wspomnień . Najobszerniejsza z nich, Panowie herbaty , jest napisana potoczystą prozą z szerokim epickim oddechem. Opowiada opartą na autentycznych faktach historią rodziny, szukającej zysku i szczęścia w Holenderskich Indiach Wschodnich. Doskonałą literaturę podróżniczą są * Drogi do Santiago Ceesa Nootebooma, który napisał swoisty przewodnik dla duszy, odkrywając przed czytelnikiem zatarte, iście nieturystyczne hiszpańskie szlaki.

Literatura niderlandzka często porusza tematy tabu, takie jak demencja starcza (* Bernlef , Niewdzięczna pamięć) czy śmierć własnego dziecka ( P.F. Thomése , Cień mojego dziecka). Tematyka tabu pojawia się, co ciekawe, także w literaturze dla dzieci i młodzieży. I tak bogato ilustrowana bajka * Król i król Lindy de Haani* Sterna Nijlanda* to opowieść o tym, że królewicz niekoniecznie musi zakochać się w księżniczce, ale może być bardzo szczęśliwy, poślubiając innego królewicza. Natomiast powieść Moja
ciotka jest delfinem belgijskiej pisarki Anne Provoost to historia dziewczynki molestowanej przez ojca.

W kategorii literatury popularnej należy wymienić kryminalne powieści niezwykle poczytnego * Pietera Aspe : Kwadrat zemstyi Midasowe morderstwa. Wartka akcja, sceneria średniowiecznej Brugii i świetne tłumaczenie Ryszarda Turczyna nie zawiodą w wakacyjne dni nawet bardziej wymagających. Dla wielbicieli komiksów, gatunku, który w Niderlandach zrobił zawrotną karierę, są dostępne obecnie na rynku dwie pozycje, obie rodem z Flandrii: * Mój syn Oliviera Schrauwen a to utrzymana w klimacie kreski lat dwudziestych XX wieku opowieść o relacjach ojca z synem, a Dziewczyna i Murzyn* Judith* Vanistendael opowiada trudną i osadzoną w
adminstracyjnie wyboistej rzeczywistości Belgii autentyczną historię miłości Belgijki i emigranta z Togo.

Odrębna kategoria to wspomniana już literatura dziecięca i młodzieżowa. Polscy wydawcy szybko nadrabiają wieloletnie zaległości, wydając klasyków takich jak Annie M.G. Schmidt . Jej Julek i Julka zdobyły sobie już u nas rzesze wielbicieli, nie tylko wśród pięciolatków. Warto pokazać maluchom Gdzie jest tort? , książkę bez tekstu, za to z ilustracjami genialengo holenderskiego ilustratora Thé Tjong Kinga , który ilustrował także wydaną niedawno książeczkę Felek i Tola z tekstem flamandzkiej pisarki Sylvii Vanden Heede . Warto polecić jeszcze dwie
książki z pogranicza literatury młodzieżowej i tej dla dorosłych: * Upadki Anne Provoost,o trudnym przejściu do dorosłości chłopaka rozdartego pomiędzy sympatiami ekstremistycznymi a miłością do delikatnej dziewczyny i *Joe Speedboat Tommy’ego Wiering i, powieść o grupie rówieśników dorastających w małym holenderskim miasteczku. Pogodna i pełna absurdalnych i czasem tragikomicznych zwrotów akcji (człowiek zabity przez spadającego psa, lot samolotem skonstruowanym przez nastolatków, rajd Paryż-Dakar na koparce), książka ta jest w stanie przywrócić wiarę w marzenia i dać siłę, byśmy znów uwierzyli, że możemy je spełniać.

[Dr Irena Barbara Kalla, Uniwersytet Wrocławski]

Zapraszamy do wzięcia udziału w dniach niderlandzkich „Orange Days 2012”, odbywających się w okresie od 8 do 12 maja 2012 r.*w Gdańsku.*

* Program >>> *