Człowiek jest największym szkodnikiem w historii. Zobacz gatunki, które zniknęły przez niego

Pod wodzą duńskiego profesora połączyli siły geolodzy, paleontolodzy, genetycy, archeolodzy oraz badacze modelujący zmiany klimatu, aby analizując wspólnie dane dowiedzieć się, co było przyczyną wyginięcia wielu dawnych ssaków. Jak pokazują ich badania, odpowiedzialność za destrukcję ponosi człowiek. Co gorsza, w ciągu ostatnich 500 lat ludzie na różne sposoby doprowadzili do wyginięcia aż 322 gatunków zwierząt i zagrażają ogromnej liczbie kolejnych. Jak stwierdza nagradzany brytyjski pisarz Adam Nicholson w swojej książce ”Krzyk morskich ptaków. Ginący świat podniebnych wędrowców”:

Jesteśmy niszczycielami naszych towarzyszy nie tylko dlatego, że na nich polujemy. Przynosimy trzech kolejnych jeźdźców apokalipsy, degradację środowiska, choroby, przed którymi endemiczne zwierzęta nie potrafią się obronić, i kolejne szkodniki, ślimaki, szczury i koty, które zjadają zwierzęta, nie rozumiejąc ich ani tego, co reprezentują.

Kto zatem zdążył przez nas zniknąć z powierzchni ziemi?

Mamut włochaty

Mamut włochaty pojawił się około 250 000 lat temu i rozprzestrzeniał się w Azji i Europie, a także znacznie później w Ameryce Północnej. Osiągał do 3,4 metra wysokości i do 6 ton wagi. Swą nazwę wziął od tego, że jego ciało było gęsto porośnięte sierścią. Był roślinożercą, który prawdopodobnie miał zbliżony system społeczny do tego występującego u słoni.

Mamut Włochaty, autor Joseph Smith.

Jedynym wrogiem dorosłego mamuta włochatego był człowiek, który polował na niego, zjadał jego mięso, a kości i skórę wykorzystywał między innymi do produkcji narzędzi. W Polsce największe skupisko szczątków mamutów znaleziono w 1967 roku w Krakowie. Były to pozostałości 86 zwierząt, które nosiły ślady pocięcia przez ludzi.

Tygrys tasmański

Tygrys tasmański technicznie rzecz biorąc wcale nie był tygrysem, a największym torbaczem-drapieżnikiem. Po przybyciu na Tasmanię Europejczyków wilkowór tasmański, bo tak brzmi jego prawidłowa nazwa, zaczął być energicznie tępiony. Wbrew temu, o co go oskarżano, był zbyt mały by być w stanie zabić owcę (osiągał do 110 centymetrów długości).

Według badań australijskich naukowców bezpośrednią winę za wytępienie tego gatunku ponoszą tasmański rząd i ludzka chciwość. Wilkowora traktowano jak szkodnika i płacono za każdy zabity okaz. Do tego kurczyło się środowisko naturalne zwierzęcia i możliwości zdobywania pokarmu. Ostatniego wilkowora żyjącego wolno widziano w 1932 roku. W 1936 padła ostatnia samica żyjąca w zoo.

Gołąb wędrowny

Gdy Kolumb dopłynął do Ameryki, po tej stronie oceanu żyło w przybliżeniu od 3 do 5 miliardów gołębi wędrownych. Niewielkie ptaki zakładały gniazda w lasach jednak żyły nie tylko w nich. Ptaki te nie pozostawały długo w jednym miejscu. Przemieszczały się w gigantycznych grupach, które były tak liczne, że w trakcie przelotu przysłaniały niebo.

Wędrując zimą z Kanady na południe, leciały aż do Meksyku. W XIX wieku rozpoczęło się intensywne i bezlitosne polowanie na te ptaki. Prowadzono odstrzał, łapano je w sieci, truto oparami palącej się siarki aż spadały z drzew, a młode wyrzucano z gniazd. Ostatni przedstawiciel gatunku padł w roku 1914 – tym samym, w którym rozpoczęła się pierwsza wojna światowa.

Koziorożec pirenejski

Koziorożec pirenejski, a raczej jego gatunek zwany Capra pyrenaica pyrenaica, wyginął stosunkowo niedawno, bo dopiero w roku 2000, gdy drzewo przygniotło ostatni żywy okaz.

Tak wyglądał wymarły koziorożec. Trzy lata po śmierci ostaniej sztuki koziorożca pirenejskiego, naukowcy podjęli próbę sklonowania go. Niestety klon zdechł, ale prawdą jest, że przywracanie do życia wymarłych gatunków, przestało być fantazją. Być może za pomocą rekonstrukcji genów uda się wskrzesić mamuta, naukowcy wciąż nad tym pracują.

Badacze w 2009 roku zdecydowali, że spróbują wskrzesić gatunek dzięki zachowanym próbkom DNA i klonowaniu. Niestety urodzony przez najzwyklejszą domową kozę koziorożec żył zaledwie 7 minut przez problemy z płucami.

Tygrys szablozębny

Był wielkim i majestatycznym kotem, który osiągał wysokość nawet do 1,2 metra oraz wagę do 400 kilogramów. Z jego górnej szczęki wystawały dwa ogromne kły. Natura uczyniła z niego maszynę do zabijania, tak modelując jego ciało, by był bardzo silny. Gdy odpowiednio zatopił zęby w ofierze, jego ugryzienie było mordercze.

Były jednym z najczęściej występujących motywów w sztuce naskalnej uprawianej przez swojego największego wroga – człowieka. To ludzie odebrali wielkim kotom pożywienie, polując na zwierzęta roślinożerne. Istnieje też teoria, że człowiek przywlókł ze sobą jakąś chorobę, która wybiła tygrysy.

Dront dodo

Jest jednym z najbardziej tajemniczych ptaków. Choć należał on do rodziny gołębiowatych, rozmiarem zdecydowanie nie przypominał szarego ptaka przysiadającego na miejskich dachach. Ważył prawdopodobnie nawet do 14 kilogramów, a mieszkańcy Mauritiusa uważali mięso z jego piersi za przysmak.

Dodo na rysunku z 1907 roku.

Według różnych zachowanych źródeł ludzie i zawleczone przez nich na wyspę drapieżniki spowodowali wyginięcie dodo od 1662 do 1693 roku. W kulturze pozostają symbolem wymierania gatunków.

Leniwiec ziemny

Leniwiec ziemny był w porównaniu ze swoimi dzisiejszymi krewniakami po prostu ogromny. Należał do największych ssaków, jakie kiedykolwiek spacerowały po – nomen-omen – ziemi.

Osiągał rozmiary współczesnego słonia! Gigant wędrował sobie spokojnie, żywiąc się roślinami (choć niektórzy badacze wysnuwają teorię, jakoby był drapieżnikiem). Czasy jego królowania skończyły się wraz z pojawieniem się ludzkich myśliwych.

Irlandzki łoś

Irlandzki łoś, albo jak kto woli jeleń olbrzymi, zamieszkiwał północną Europę oraz północną Azję i północną Afrykę. Jego najbardziej charakterystyczną cechą było wprost imponujące poroże, które ważyło około 40 kilogramów i miało rozpiętość metrów.

Wielu badaczy sugeruje, że za wyginięciem zwierzęcia stoją ludzie, którzy spotkawszy łosia, zaczęli na niego polować. Tym razem winnych jest jednak więcej. Przez zmianę klimatu związaną ze zlodowacenie zmieniło się środowisko życia łosia, a ten nie zdołał odpowiednio się zaadaptować.

Irlandzki łoś.

Alka olbrzymia

Adam Nicholson w swojej książce ”Krzyk morskich ptaków. Ginący świat podniebnych wędrowców” nazywa alkę królową utraconych i… pierwszym pingwinem. Co więcej alki jako pierwsze ptaki zostały uwiecznione przez człowieka w sztuce. Jednocześnie to ludzie odpowiadają za zniknięcie ich z powierzchni ziemi w związku z intensywnymi polowaniami w nowożytności.

Ostrygojad kanaryjski

Ten niewielki czarny ptak był endemicznym gatunkiem z Wysp Kanaryjskich. Długość jego ciała wynosiła w przybliżeniu do 43 centymetrów. Niestety ostatnia pewna obserwacja tych zwierząt miała miejsce dawno temu – w roku 1913. Później, zgodnie z lokalnymi doniesieniami, widywano je aż do lat czterdziestych. Gatunek uznano za wymarły.

O autorce: Aleksandra Zaprutko-Janicka, krakowska historyczka i publicystka, współzałożycielka ”Ciekawostek historycznych”. Autorka ponad 200 artykułów popularnonaukowych. Autorka "Okupacji od kuchni" i "Piękna bez konserwantów". W 2017 roku ukazała się jej najnowsza książka "Dwudziestolecie od kuchni. Kulinarna historia przedwojennej Polski".

Artykuł powstał między innymi na podstawie książki Adama Nicholsona ”Krzyk morskich ptaków”. Kliknij i kup z rabatem w księgarni wydawcy. To fascynująca opowieść o naturze i historii.

Spodobał Ci się ten artykuł? Na łamach portalu CiekawostkiHistoryczne.pl przeczytasz również, co największe aktorki musiały poświęcić dla sławy?