Część archiwum Stefana Themersona trafi do jego rodzinnego Płocka

Cześć znajdującego się w Londynie archiwum Stefana Themersona (1910-1988) trafi do Płocka, rodzinnego miasta pisarza, twórcy teorii poezji semantycznej, a także awangardowych filmów.

Taką deklarację złożyła w środę spadkobierczyni artysty - Jasia Reichardt, siostrzenica Franciszki Themerson, żony Stefana. Reichardt, która pochodzi z Warszawy, jest krytykiem sztuki i kuratorem wystaw w Wlk. Brytanii.

" Stefan Themerson , który w młodości wyjechał z Płocka, nigdy o nim nie zapomniał. To moja czwarta wizyta w tym mieście i także czuję się tu, jak w domu" - powiedziała Reichardt podczas środowej konferencji prasowej. Dodała, że chciałaby, aby w Płocku znalazły się m.in. książki, rysunki i fotografie Stefana Themersona , a także inne pamiątki związane z artystą oraz całą rodziną Themersonów.

O planach związanych ze sprowadzeniem części archiwum do rodzinnego miasta artysty i przygotowaniem ich ekspozycji Reichardt rozmawiała z prezydentem Płocka Andrzejem Nowakowskim i dyrektorem tamtejszego Muzeum Mazowieckiego Leonardem Sobierajem.

"Podejmujemy ogromne wyzwanie, pamiętając o tym, że twórczość Stefana Themersona należy do tych, które rozsławiają Płock w świecie. Jego spuścizna zasługuje na to, by była wyeksponowana w sposób specjalny" - podkreślił Sobieraj. Przyznał, że archiwum artysty znajdzie swoje miejsce w nowym budynku Muzeum Mazowieckiego, którego budowa potrwa około trzech, czterech lat. Aranżację ekspozycji ma przygotować Reichardt. "Chcemy, żeby to miejsce żyło, żeby była to ekspozycja awangardowa, odpowiadająca charakterowi twórczości Stefana Themersona " - zaznaczył Sobieraj.

Dodał, że po sprowadzeniu do Płocka pierwszej części archiwum artysty, płockie Muzeum Mazowieckie planuje przygotowanie w kwietniu lub maju 2012 r. wystawy czasowej, która będzie zarazem zapowiedzią przyszłej, stałej już ekspozycji.

Reichardt wyznała, iż wyobraża sobie, że stała ekspozycja archiwum Stefana Themersona mogłaby pomieścić się w trzech pokojach, których aranżacja byłaby związana z gatunkami sztuki, jaką tworzył."W pierwszym pokoju byłby wielki stół z książkami, notatkami, wieszak z jego białym płaszczem, kapeluszem i parasolem. W drugim pokoju mogłyby się znaleźć jego rysunki, także obrazy jego żony. Trzeci pokój to byłaby ekspozycja jego fotografii, a zarazem sala filmowa" - powiedziała Reichardt.

Prezydent Płocka podkreślił, że stała ekspozycja części archiwum Stefana Themersona byłaby swego rodzaju hołdem złożonym po wielu latach artyście przez rodzinne miasto. "Chcemy pokazać, że spuścizna po Stefanie Themersonie i jego rodzinie pokazuje, jak wiele Płock im zawdzięcza" - dodał Nowakowski.

Urodzony w Płocku Stefan Themerson studiował fizykę i architekturę w Warszawie. Już w 1927 r. zajął się eksperymentami z fotografią i filmem, które rozwijał w latach 30. XX wieku. Powstały wtedy m.in. filmy "Apteka", "Europa" i "Przygoda człowieka poczciwego".

W 1938 r. Themerson wraz z żoną Franciszką, absolwentką warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, wyjechał do Francji, gdzie w 1940 r. wstąpił do powstających wówczas Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1942 r., będąc w Wlk. Brytanii, współpracował z Ministerstwem Informacji i Dokumentacji Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie. Powstał wtedy eksperymentalny film antywojenny "Calling Mr Smith". W 1948 r. Themersonowie otworzyli w Londynie oficynę wydawniczą Gaberbochus Press, którą prowadzili do 1979 r. Wydawnictwo zajmowało się publikowaniem książek w oryginalnym opracowaniu graficznym. W oficynie odbywały się też spotkania awangardowych artystów, odczyty, wystawy i koncerty.

Od 2002 r. w Katowicach czynne jest Archiwum Stefana i Franciszki Themersonów. Zawiera ono przekazane przez rodzinę małżonków zbiory Themerson Archive w Londynie, w tym pamiątki, rękopisy i maszynopisy, fotografie, rysunki, projekty okładek, i książki.

W 2010 r. w Płocku, w 100 rocznicę urodzin artysty, odbył się pierwszy Transgraniczny Festiwal Sztuki im. Stefana Themersona .