Amerykański dziennikarz o Kościuszce jako człowieku z krwi i kości

*Do księgarń trafiła właśnie najnowsza biografia Tadeusza Kościuszki napisana przez Alexa Storozynskiego . Amerykański dziennikarz proponuje, byśmy na narodowego bohatera spojrzeli inaczej niż do tej pory. *

Kościuszko. Książę chłopów Storozynskiego to kolejna książka poświęcona polskiemu i amerykańskiemu generałowi, ale różni się od tych już istniejących. Storozynski wspomina, że kiedy czytał listy Kościuszki i wspomnienia osób, które go znały, doszedł do wniosku, że w dalszym ciągu nie wiemy wielu rzeczy na jego temat: "Dziennikarze z natury nie wierzą w prawdomówność polityków i postaci publicznych, postanowiłem więc zorientować się, co historycy pominęli w książkach, które czytałem, i porównać je z oryginalnymi źródłami, rozszyfrować cytaty, opowieści i legendy narosłe wokół Kościuszki".

* Storozynski zainteresował się między innymi kwestią stosunków Kościuszki z Żydami, która w dotychczasowych opracowaniach była pomijana.* Amerykański dziennikarz pisze też obszernie o życiu osobistym i seksualnym Kościuszki: "Seks stanowi ważny element życia, jednak wielu historyków pomija albo minimalizuje znaczenie erotycznych związków postaci historycznych nawet wtedy, gdy ich życie uczuciowe ma istotny wpływ na bieg wydarzeń".

W tej biografii Tadeusz Kościuszko znów staje się człowiekiem z krwi i kości. Przedstawia ona nie tylko jego liczne talenty i uzdolnienia, ale także pasje i namiętności (nieprzypadkowo książka zaczyna się od nieudanej ucieczki Tadeusza i jego ukochanej, Ludwiki Sosnowskiej, która wbrew woli ojca chciała poślubić młodego kapitana).

Książka Alexa Storozynskiego daje szansę innego spojrzenia na człowieka, o którym trzeci prezydent USA Thomas Jefferson powiedział: „Najczystszy spośród synów wolności, jakiego znałem". Autor nie dał się uwieść ani polskiej, ani amerykańskiej wersji legendy, co pozwoliło mu na obiektywne wykorzystanie źródeł, pochodzących i z jednej, i z drugiej strony oceanu.

Dziennikarz przypomina szereg osobistych zalet i umiejętności Kościuszki, m.in. jego pracowitość, doskonałą znajomość taktyki i strategii wojskowej, zdolności i wykształcenie inżynieryjne oraz niebywałą pomysłowość w tej dziedzinie (zwycięstwo w kluczowej dla historii USA bitwie pod Saratogą zawdzięczają Amerykanie w dużej mierze zbudowanym przez Kościuszkę fortyfikacjom), a także wskazuje, jak dalece jego poglądy polityczne i społeczne wykraczały poza epokę.

Wydawca polecił dziennikarzowi, by poszukał nie tylko zalet, ale i wad Kościuszki, by książka nie stała się hagiografią. „Jednak trudno znaleźć skazę w charakterze Kościuszki, jeśli chodzi o jego politykę i szacunek dla ludzi. […] Był namiętnym rzecznikiem republikanizmu, czyli, jak byśmy dzisiaj powiedzieli, demokracji. Szanował wszystkich ludzi, niezależnie od rasy, wyznania, klasy społecznej, płci i narodowości” – pisze Storozynski – „Zdumiewa jego dobrze znany testament, w którym domagał się wyzwolenia czarnych niewolników. Kościuszko walczył jednak także o prawa chłopów, Żydów, amerykańskich Indian, kobiet i wszystkich innych ofiar dyskryminacji. Był prawdziwym księciem tolerancji”.

Książę chłopów to pasjonująca historia człowieka, którego Napoleon nazwał „bohaterem północy", Katarzyna II „bestią", a wybitny francuski historyk, Jules Michelet „ostatnim rycerzem, ale pierwszym Słowianinem, który nowocześnie rozumiał braterstwo i równość". Adam Michnik twierdzi, że książka Storozynskiego to „historia uprawiana obiektywnie, tak potrzebna w dzisiejszej Ameryce i Polsce. Bohater książki Alexa to jeden z ojców współczesnej demokracji, w tym samym stopniu co Waszyngton, Jefferson, Madison i Lincoln”.

* Alex Storozynski studiował na uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, a także w Warszawie i Krakowie. Laureat nagrody Pulitzera*, i wielu innych, m. in. nagrody Deadline Club oraz Society of Professional Journalists, jak również Nagrody im. George'a Polka. Redaktor dziennika „New York Sun", założyciel i redaktor naczelny dziennika „amNewYork". Publikował m.in. w „The Wall Street Journal", „The Chicago Tribune", „New York Post", czy „Newsday". Zasiadał w Radzie Dyrektorów Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej, obecnie jest prezesem Fundacji Kościuszkowskiej. W 2005 roku został Człowiekiem Roku w plebiscycie magazynu „Polish-American World", rok później otrzymał przyznany przez Prezydenta RP Złoty Krzyż Zasługi za osiągnięcia dziennikarskie i społeczną pracę na rzecz Polonii. Wydana w 2009 roku biografia Kościuszki zdobyła nagrodę Fraunces Tavern Museum.

* Grzegorz Wysocki*