83. urodziny Jose Saramago

Dziś urodziny obchodzi Jose Saramago , portugalski prozaik, laureat Literackiej Nagrody Nobla.

Kariera pisarska tego najbardziej znanego na świecie prozaika portugalskiego jest dość nietypowa, gdyż sławę zdobył dopiero w wieku 60 lat, kiedy po dwóch zbiorach wierszy i felietonów oraz tomie opowiadań opublikował swoją trzecią powieść Baltazar i Blimunda (1982, Memorial do Convento).

W Portugalii miała ona już ponad dwadzieścia wydań, została też przetłumaczona na wiele języków i posłużyła jako libretto opery Blimunda.

Po światowym sukcesie Baltazara i Blimundy Jose Saramago co dwa lata wydawał nową powieść. Każda stawała się wydarzeniem, przysparzając mu tyleż wielbicieli, co krytyków.

W 1998 roku Akademia Szwedzka uhonorowała Jose Saramago Nagrodą Nobla. Nie tylko w ojczyźnie noblisty uznano to wyróżnienie jako spóźnioną rekompensatę za fakt, iż Akademicy pomijali w swych decyzjach autorów tworzących w języku portugalskim.

* Jose Saramago komentując decyzję Akademii Szwedzkiej wyznał, że korzenie jego pisarstwa tkwią w świecie dzieciństwa, w rodzinnej wiosce Azinhaga*, gdzie podczas letnich nocy spędzanych z dziadkiem pod figowym drzewem, słuchał legend i niezwykłych historii. Dziadek – prosty pasterz, analfabeta, miał taki dar opowiadania: potrafił kilkoma słowami wyczarować przed oczyma chłopca niezwykły świat.

Zobacz galerię zdjęć Jose Saramago

Zobacz galerię zdjęć laureatów Literackiej Nagrody Nobla Jego pisarstwo można traktować jako przykład postmodernistycznej dekonstrukcji narracji; mamy tu do czynienia z nakładaniem się na siebie mowy zależnej, przemieszaniem planów czasowych, a także połączeniem rzeczywistości i fantazji. * Jose Saramago posługuje się różnymi technikami intertekstualnymi; cytat literacki lub cytat z rzeczywistości bywa wmontowany w narrację, pojawia się pastisz, dyskurs metaliteracki, odniesiena do własnych utworów.* Tematyka większości utworów osadzona jest w realiach dawnej Portugalii.

Nie są to jednak tradycyjne powieści historyczne, gdyż nie tyle odtwarza, co dokonuje rozrachunków z rodzimą przeszłością i mitami narodowymi, traktując ją z ironicznym dystansem, wprowadzając elementy parodii i fantastyki.

Powieści Baltazar i Blimunda , Rok śmierci Ricarda Reisa (1984, O Ano da morte de Ricardo Reis), Historia oblężenia Lizbony (1989, História do Cerco de Lisbona) można uznać za typowe przykłady postmodernistycznej powieści metahistorycznej.

Utwory te, w których rodzima historia jest traktowana ludycznie i humorystycznie, budzą jednak znacznie mniej kontrowersji niż dzieła dotykające tematyki religijnej - zresztą słabsze artystycznie - takie jak powieść Ewangelia według Jezusa Chrystusa (1991, Evangelho segundo Jesus Cristo) czy sztuka teatralna In nomine dei (1993), której treść osnuta jest na historii walk religijnych w Niemczech w okresie Reformacji, dzienniki Zeszyty z Lanzarote (1994, 1995, 1996, Cadernos de Lanzarote) oraz powieść Esej o ślepocie (1995, Ensaio sobre a Cagueira).

Zobacz galerię zdjęć Jose Saramago

Zobacz galerię zdjęć laureatów Literackiej Nagrody Nobla