100 lat temu urodził się Zygmunt Hertz

Zygmunt buczący trzmiel… tak pisał o nim Czesław Miłosz .
„Był raz... Zygmunt buczący trzmiel szukający słodyczy życia, i demonizm tzw. wielkich historycznych wydarzeń: trudno pogodzić jedno z drugim… Zygmunt był z powołania filanthropos, przyjaciel ludzi, a nigdzie jego zdolność do robienia ludziom dobrze nie znalazłaby takiego zastosowania jak w tej dziwacznej strefie pomiędzy Polską i za granicą. Zygmunt żył Nadwiślnią, współczuł, wściekał się, cieszył, wstydził z powodu tego co się tym działo, traktował to swoje zaangażowanie jak chorobę, ale nieuleczalną, i taką przeciwko której przestał się buntować. To stałe przejęcie się Polską przybierało, jak to u niego, zawsze postać konkretną, wysokości zarobków, cen, warunków pracy, wolności osobistej albo jej braku, czyli losu rzeczywistych ludzi, znanych mu z imienia i z nazwiska, albo dokładnie, w ich codziennym bytowaniu, wyobrażonych. Natychmiast też pojawiła się u niego myśl o czynnym udziale, o niesieniu pomocy. Lista osób, które Zygmuntowi zawdzięczają stypendia, zaczepienia w Paryżu, zaproszenia za granicę,
byłaby ogromna.”
Wśród tych, którymi się opiekował byli: Marek Hłasko , Agnieszka Osiecka , Jan Lebenstein, Wacek Kisielewski, Roman Polański i sam Czesław Miłosz .

Był rzecznikiem i opiekunem wielu pisarzy, malarzy, działaczy politycznych – zarówno tych przyjeżdżających z Polski tylko z wizytami i tych którzy wybierali los emigrantów. Instytut Literacki stał się ośrodkiem skupiającym i współpracującym z wybitnymi polskimi publicystami i pisarzami emigracyjnymi, autorami objętymi cenzurą w komunistycznej Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Jego działalność wydawnicza obejmowała: miesięcznik „Kultura” (1947-2000), serię „Biblioteka Kultury”, w skład której wchodziły: „Zeszyty Historyczne”(1962-1972 półrocznik, następnie kwartalnik – dotyczący najnowszej historii Polski i krajów środkowo-europejskich) – założycielem i redaktorem obu periodyków był Jerzy Giedroyc – oraz setki tytułów książek (dzieła literackie i książki o charakterze politycznym i pamiętnikarskim). Nigdy nie wystąpił o obywatelstwo francuskie, miał status polskiego uchodźcy politycznego (od grudnia 1948). Zmarł 5 października 1979 w Maisons – Laffitte. Pochowany jest na pobliskim na cmentarzu, w
Mesnil-le-Roi, gdzie spoczywają również inni twórcy paryskiej „Kultury”. Dla uczczenia jego pamięci Instytut Literacki ustanowił Nagrodę Literacką im. Zygmunta Hertza (przyznawana za lata 1979-1999).