Portugalski laureat literackiej nagrody Nobla Jose Saramago zmarł w wieku 87 lat na hiszpańskiej wyspie Lanzarote - poinformowało wydawnictwo Alfaguara. Treścią pisarstwa Saramago był człowiek uwikłany w historię, ale przez nią przemilczany.
Najpopularniejszy na świecie prozaik portugalski, sławę zdobył dopiero w sześćdziesiątym roku życia powieścią Baltazar i Blimunda (1982), osadzoną w czasach inkwizycji.
Do głównych elementów stanowiących o oryginalności pisarstwa Saramago należy język: potoczny, gawędziarski, wywodzący się z ludowej opowieści ustnej i często nie liczący się z zasadami języka pisanego. Pisarz stosował własną interpunkcję, ograniczając się do dwóch znaków przestankowych - kropki i przecinka.
Zanim w pełni poświęcił się literaturze,* Jose Saramago* pracował jako mechanik, redaktor i dziennikarz. Po Rewolucji Goździków z 1974 roku zajął się wyłącznie twórczością literacką, poszukując własnego stylu i najlepszego dla siebie gatunku literackiego.
Odnalazł go w 1980 roku w Levantadodo Chao (Podniesiony z ziemi), powieści, której akcja rozgrywa się w słynnej z buntów chłopskich prowincji Alentejo. Ukazał w niej trzy pokolenia biednej chłopskiej rodziny. Właśnie w tej powieści Saramago osiągnął zdaniem krytyków szczerość wypowiedzi, która stała się początkiem jego sukcesów literackich.
Jego twórczość wywoływała także kontrowersje: część czytelników i krytyków uznała powieść Ewangelia według Jezusa Chrystusa z 1991 roku za heretycką. Ateista, związany od 1969 roku z partią komunistyczną,* Jose Saramago* przedstawił daleką od Nowego Testamentu wersję życia Chrystusa, który ulega ludzkim namiętnościom, usiłuje uniknąć ukrzyżowania i - na koniec - przewyższa okrutnego Boga Ojca wspaniałomyślnością.
Nagrodę Nobla pisarz otrzymał w 1998 roku za walory artystyczne i humanistyczne twórczości, która zadaniem Szwedzkiej Akademii poprzez parabole ożywione wyobraźnią, współczuciem i ironią pozwala nam uchwycić złudną rzeczywistość.
* Jose Saramago* zajmował się też tłumaczeniami, wśród których znalazł się tom polskich opowiadań, (z hiszpańskiego tłumaczenia) Contos polacos (Opowiadania polskie, 1977).
* Jose Saramago, laureat wielu portugalskich i zagranicznych nagród literackich oraz doktor honoris causa uniwersytetów w Sewilli, Turynie, Manchesterze i Coimbrze, *napisał także kilka sztuk teatralnych. Na podstawie powieści Baltazar i Blimunda powstała opera „Blimunda”, z powodzeniem wystawiona w 1990 roku w La Scali, a na kanwie sztuki In nomine Dei (1993) - opera „Divara” wystawiona w Muenster.
W Polsce ukazały się m.in. Baltazar i Blimunda , Wszystkie imiona , Rok śmierci Ricarda Reisa , Kamienna tratwa oraz Historia oblężenia Lizbony i Miasto ślepców .