Większość polskich rodziców źle karmi swoje dzieci! Czy można coś z tym zrobić?

Według najnowszych badań nawet 90 proc. dzieci jest lub przynajmniej czasami bywa niewłaściwie odżywianych. Sposoby żywienia najmłodszych przebadał kompleksowo Instytut Matki i Dziecka. U 90 proc. dzieci stwierdzono nadmierne spożycie soli, a u 80 proc. - cukru.
Okazało się też, że większość dzieci (ponad 60 proc.) nie miało prawidłowej masy ciała. Prawie wszystkie dzieci są natomiast przekarmiane mięsem. A to jeszcze nie koniec alarmujących danych, o których piszemy dalej.
Czy i dlaczego rodzice źle karmią swoje pociechy? Jak powinna wyglądać ich prawidłowa dieta? W jaki sposób walczyć z błędami żywieniowymi i złymi nawykami? Jak żywić dzieci zdrowo?Na te i na inne pytania odpowiadają na kolejnych stronach galerii eksperci Instytutu Matki i Dziecka, którego nakładem ukazał się właśnie "Poradnik żywienia dziecka".

Opublikowany przez Instytut Matki i Dziecka "Poradnik żywienia dziecka" pomaga uniknąć wielu popularnych błędów, które wskazano w badaniu prowadzonym w 2010 r. na reprezentatywnej grupie dzieci w wieku 13-36 miesięcy i ich rodzicach.
Okazało się wówczas, że większość opiekunów nie zna zaleceń żywieniowych, a ponad połowa (54 proc.) małych dzieci ma nadmiar albo niedobór masy ciała. Stwierdzono, że dieta większości maluchów jest daleka od zaleceń i źle zbilansowana (jak już wspomnieliśmy: ponad 90 proc. spożywa zbyt dużo soli, a 80 proc. - cukru).

Aż u 80 proc. maluchów stwierdzono niedobory witaminy D i wapnia (który można pozyskać choćby z nabiału) i zdrowych tłuszczów (ich bogatym źródłem są ryby), będących ważnym źródłem energii. Niemal wszystkie są za to przekarmiane produktami dostarczającymi białka (głównie mięsem).
Właśnie po to, by dowiedzieć się, w jaki sposób żywić dzieci zdrowo i od małego uczyć je dobrych nawyków, powstał "Poradnik żywienia dziecka" przeznaczony dla wszystkich rodziców. Książka jest dostępna w dwóch wersjach (elektronicznej i papierowej) i, co ważne, jest bezpłatna.

W poradniku można znaleźć zasady organizacji posiłków, poznać prawidłową wielkość porcji, znaleźć informacje nt. właściwego doboru produktów na talerzu malca. Zgodnie z poradnikiem, w posiłku powinny dominować produkty zbożowe, warzywa, owoce, ale także produkty białkowe.
Nie możemy zapominać o zdrowych tłuszczach. Dlatego polecane są oleje roślinne, np. oliwa z oliwek oraz olej rzepakowy (niskoerukowy lub kanola). Ryby są zalecane nie tyle z powodu łatwo przyswajalnego białka, co ze względu na składnik tłuszczowy i witaminy rozpuszczalne w tłuszczu.

Prof. Anna Dobrzańska, krajowy konsultant ds. pediatrii, przypomina wyniki badań europejskich mówiące, że przekarmianie dzieci białkiem zwiększa u nich ryzyko otyłości i nadciśnienia. Między innymi właśnie dlatego przestrzeganie norm żywieniowych w pierwszych latach życia jest ważne w kontekście jego jakości w jesieni życia.
"Nadmiar lub niedobór określonych składników w diecie dziecka programuje jego metabolizm na całe życie. Właśnie wtedy pojawiają się czynniki wystąpienia cukrzycy, nowotworów, chorób układu sercowo-naczyniowego i chorób degeneracyjnych ośrodkowego układu nerwowego, które gnębią dziś społeczeństwa" - twierdzi Dobrzańska.

Z przeprowadzonych badań wynika, że większość dzieci spożywa za mało produktów mlecznych oraz warzyw i owoców, za dużo natomiast mięsa, wędlin.
"Doskonale wiemy, że nie jest łatwo dostosować dietę dziecka do zaleceń ekspertów, które są publikowane w pismach medycznych i dostępne lekarzom. Lekarze sprawujący opiekę nad dziećmi, podczas wizyt profilaktycznych, przekazują informacje o należnej, odpowiedniej dla wieku dziecka diecie" - pisze we wstępie książki prof. Dobrzańska i rekomenduje poradnik właśnie dlatego, że pozwoli on uniknąć rodzicom podstawowych błędów w żywieniu małego dziecka i poważnych, zdrowotnych następstw w przyszłości.

Zdaniem ekspertów jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez rodziców małych dzieci jest wprowadzanie nowych pokarmów w nieprawidłowy sposób.
"Dzieci są karmione zbyt często, zdarza się, że nawet dziesięć razy w ciągu dnia, nie licząc przekąsek. Bez przerwy coś jedzą. Zamiast dawać im do picia wodę, dajemy słodkie soki. Dziecko nie rodzi się z takimi upodobaniami. My je tego uczymy, a ono tylko przejmuje nawyki" - przestrzega prof. Dobrzańska.

Dziecko nie tylko przygląda się podawanym mu przez rodziców różnym daniom, ale także dotyka ich i smakuje. Odczucia dziecka związane z rozpoznaniem nowego smaku i jego akceptacja nie dokonują się automatycznie. Zdarza się, że np. dwulatek odrzuca proponowaną potrawę z uwagi na "inne" niż dotychczas doznania smakowe - złości się i wypluwa jedzenie.
Część matek w takiej sytuacji wycofuje się z podawania nowej potrawy. Tymczasem najlepszym rozwiązaniem jest stopniowe oswajanie dziecka z nowym smakiem oraz cierpliwe i konsekwentne zachęcanie go do spróbowania symbolicznej łyżeczki. Pozytywny efekt widoczny jest po kilkunastu próbach - dziecko zazwyczaj samo otwiera buzię przed następną porcją.

W ciągu dnia dziecko powinno otrzymać 4-5 posiłków: 3 podstawowe (śniadanie, obiad, kolacja) i 1-2 uzupełniające (drugie śniadanie i/lub podwieczorek). Przerwa pomiędzy posiłkami powinna wynosić ok 3-4 godzin. Liczba posiłków spożywanych przez dzieci w ciągu dnia może się okresowo zmieniać, zwłaszcza dotyczy to takich posiłków jak drugie śniadania czy podwieczorki.
Dziecko w wieku 1 - 3 lat ze względu na małą pojemność żołądka powinno otrzymywać ilości potraw zgodne z indywidualnymi potrzebami, ale dostarczającej właściwej ilości energii (czyli o odpowiedniej gęstości energetycznej). Błędem jest podawanie dużych porcji rozcieńczonych zup, także tłustych potraw, ciężkich sosów, smażonych potraw.

Autorzy "Poradnika żywienia dziecka" przypominają też, że najważniejszym posiłkiem spożywanym w ciągu dnia są śniadania: "Dla dzieci po 12 miesiącu życia podstawą posiłku śniadaniowego powinno być mleko i produkty mleczne - jogurt z dodatkiem owoców, kefir ciepłe napoje mleczne - kawa zbożowa, kakao, mleko modyfikowane, ewentualnie ser twarogowy. [...]
Ważna jest kompozycja śniadań. Jeśli dziecko pije sok owocowy, kanapka śniadaniowa powinna być źródłem białka czyli przygotowana z chudą, drobno pokrojoną, wysokiej jakości wędliną lub serem twarogowym albo pastą z jaj. Nie należy łączyć takich samych produktów np. zupy mlecznej z lanym ciastem i jaja w jednym zestawie śniadaniowym".

"Poradnik żywienia dziecka" w przystępny i praktyczny sposób informuje o aktualnych zaleceniach dotyczących żywienia dzieci w wieku od pierwszego do trzeciego roku życia. Zawiera wskazówki i przykładowe jadłospisy, które pomagają dostosować dietę dziecka do zaleceń ekspertów.
"Poradnik jest pierwszym w Polsce materiałem dla rodziców, przygotowanym zgodnie z aktualnymi normami żywieniowymi" - podkreśla prof. Halina Weker z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie (IMiD).

Wydany przez Instytut Matki i Dziecka oraz stowarzyszenie Zdrowe Pokolenia poradnik opracowała grupa ekspertów, m.in. pediatrów i dietetyków. Jest dostępny na stronach IMiD (http://www.imid.med.pl/klient1/uploads/poradnik.pdf), a w ograniczonym nakładzie będzie rozdawany także w szpitalach świeżo upieczonym mamom.
"Chcemy dotrzeć do każdego rodzica. Chcielibyśmy wpłynąć na styl życia Polaków, bo dzieci przejmują złe nawyki żywieniowe od dorosłych" - podsumowuje prof. Dobrzańska.
Oprac. GW, na podst. książki i PAP.