Uwodząc poznawała tajemnice wroga. Największa bohaterka w dziejach II wojny światowej

Moralność, a raczej jej brak, który tak bardzo uwierał dziennikarza z ”Daily Mail” sprawia, że biografię Howarda Bluma czyta się z wypiekami. Jest zapisem życia nietuzinkowej kobiety. W ”Dobranoc, Betty Pack” znalazły się fragmenty pamiętników, dzienników, listów, zapisów stenograficznych wywiadów, dokumentów rządowych, wreszcie artykułów prasowych. Istna kopalnia złota, jak mówił o zebranych źródłach autor.

– Postanowiłem niczego nie zmyślać – tłumaczy. – Miałem dosyć narzędzi, żeby precyzyjnie, a jednocześnie barwnie odtworzyć w literaturze faktu słowa, uczucia, a nawet refleksje bohaterów.

Czarująca Betty, czyli Elizabeth Thorpe przyszła na świat w 1910 roku, jako córka amerykańskiego pułkownika. Od dzieciństwa przyzwyczajona do przeprowadzek, celebrująca swoją samotność była nad wiek dojrzała: ”W pamiętniku – który pisała w języku francuskim, używając go niczym elementarnego kodu, jakby już wtedy kiełkowała w niej tajna agentka - niespełna czternastoletnia Betty przedstawiła swój punkt widzenia, który z upływem czasu stał się głęboko zakorzenionym fundamentem jej działań operacyjnych: – Życie jest spektaklem, w którym człowiek odgrywa jedynie pewną rolę - zawsze ukrywając prawdziwe emocje” – tłumaczy w książce jej późniejsze wybory Blum.

Rolę żony zaplanowała z rozmysłem. Miała 19 lat, kiedy wskoczyła do łóżka dwukrotnie od siebie starszemu, brytyjskiemu dyplomacie. Wzięty szturmem Arthur Pack oświadczył się dwa tygodnie później. Pobrali się w 1930 roku (Betty przyjęła drugie obywatelstwo) i natychmiast wybrali w podróż poślubną, statkiem do Europy. Tak przynajmniej donosił ”Washington Poste” w swojej rubryce towarzyskiej. Prawda była odrobinę mniej sielska. Betty mówiąc: ”Tak”, była w czwartym miesiącu ciąży. Kiedy tylko podniesiono kotwicę, Arthur zażądał od niej aborcji. Odmówiła. Robił więc wszystko, żeby sprowokować poronienie. Gdy dobili do brzegu, kazał Betty skakać na skakance, jeździć konno, przygotowywał kąpiele w ukropie. Brzuch rósł, ale on miał nowy plan, zaczął dawać ogłoszenia do gazety: ”Poszukiwana zastępcza matka do noworodka, którego rodzice wyjeżdżają na dłużej za granicę”. Był uparty, w końcu znalazł chętną parę. W dziesięć dni po porodzie Betty oddała synka obcym ludziom na wychowanie. Nigdy nie uporała się z traumą po tym doświadczeniu. Parę lat później po raz drugi została matką, ta relacja też była porażką. Życiem na krawędzi zagłuszała wyrzuty sumienia. ”Już od najmłodszych lat ścierały się w mojej duszy dwie pasje. Jedną było pragnienie samotności, a drugą potrzeba przeżywania silnych emocji. (…) Jakichkolwiek emocji, nawet strachu. (…) Dobre było wszystko, co mogło zaspokoić tę potworną żądzę, to ogromne napięcie, które słabło jedynie w działaniu, w aktywności, w wyczerpaniu” – pisała w dzienniku.

Artykuł prasowy z 1965 roku, w którym Betty opisuje, w jaki sposób wydostała z więzienia wojskowego swojego kochanka, oficera hiszpańskich sił powietrznych, Carlosa Sartoriusa. Zdjęcie pochodzi z książki ”Dobranoc, Betty Pack”, Howarda Bluma.

To ogromne napięcie, które rozładowywała dopuszczając się kolejnych zdrad. Dużo podróżowali z Arthurem, była placówka w Chile, Madrycie, od jesieni 1937 roku jej mąż został ambasadorem w Polsce. Pobyt w Warszawie zielonooka Betty, która już wtedy mogłaby sympatycznym atramentem dodać na swojej wizytówce: zawód szpieg, zaczęła od romansu z młodym polskim dyplomatą, Edwardem Kulikowskim. ”Nasze spotkania były bardzo owocne. Pozwalałam mu kochać się ze mną tak często, jak chciał, odkąd zauważyłam, że jest płynnym źródłem informacji, których potrzebowałam”. Sir William Stephenson, jej bezpośredni przełożony w MI6 był zachwycony. Betty dostała nowe zadanie, zbliżyć się do ministra spraw zagranicznych, samego Józefa Becka. Nie zastanawiałą się długo, postanowiła uwieść jego osobistego doradcę.

– Kiedy się dowiedziałam, gdzie pracuje, postanowiłam go usidlić, choćby był szpetny jak sam diabeł – wspominała.

Szpetny nie był. Zakochała się z wzajemnością w przystojnym arystokracie. W Warszawie była sama, mąż w Anglii dochodził do siebie po przebytym niedawno zawale. A Łubieński znał wszystkie szczegóły polityki Becka i nie wahał się rozmawiać o tym z Betty w zaciszu sypialni. Kochała się z nim namiętnie, a potem na zimno wysyłała raporty do centrali donosząc, że Polacy w konspiracji przed zachodnimi sojusznikami byli właśnie o krok od złamania szyfrów niemieckiej Enigmy. Dzięki Betty, Anglicy mogli rozpocząć pracę nad tajnym kodem, na długo przed tym, zanim Polacy zdecydowali się sami podzielić swoją wiedzą.

Betty była nieoceniona. Mieszanka inteligencji i seksapilu pozwoliła jej podczas wypadu z kochankiem do Pragi, zdobyć trzyletni plan inwazji Hitlera w Europie. William Stephenson, wiele razy powtarzał, że była ”największą nieznaną bohaterką II wojny światowej”. Jej wybuch zastał ją w Chile, bez wahania porzuciła córeczkę. Rola matki była zaledwie epizodem, szpiega - rolą życia. I ruszyła do Stanów, gdzie została tajną agentką o kryptonimie Cynthia, działającą dla British Security Coordination. Lista jej sukcesów jest imponująca. Kolejny z romansów owocuje zdobyciem szyfrów marynarki wojennej nazistowskich Włoch. Pięknej blondynce ulega Alberto Lais, attache we włoskiej ambasadzie w Waszyngtonie i pomaga w dobiciu transakcji, która kosztuje Włochów krążowniki, niszczyciele i życie tysięcy żołnierzy, a akwen Morza Śródziemnego do końca wojny przechodzi pod kontrolę Brytyjczyków.

A to nie koniec jej sukcesów. Z niemałym trudem i przy wsparciu Charlesa Brousse'a, adiutanta we francuskiej ambasadzie, pani szpieg wykrada książkę kodową marynarki wojennej Francji Vichy. Ta zdobycz pomogła pokonać nazistów. Amerykańskie i brytyjskie siły, które wylądowały w Afryce Północnej nie napotkały praktycznie żadnego oporu.

I tak oto Betty zmieniła bieg całej wojny, a zakochany Brousse zupełnie stracił dla niej głowę. Kiedy w 1945 roku Arthur Pack pogrążony w depresji popełnia samobójstwo, oddany kochanek rozwodzi się z żoną i bierze ślub z Betty. Czy ich dalsze, wspólne życie w średniowiecznym zamku Château de Castelnou we Francji było sielanką? Betty przestała zdradzać i ustatkowała się przy ukochanym? ”Największą radością jest fizyczna bliskość mężczyzny i kobiety. Seks pozwala rozładować najgłębsze pokłady refleksji, które nagromadziły się mi z upływem czasu. Wszystko odpływa w jego nurcie”, zwierzała się pamiętnikowi.

_Betty Pack w Castelnou, sfotografowana rok przed śmiercią, w 1963 r. Zdjęcie pochodzi z książki ”Dobranoc, Betty Pack”, Howarda Bluma. _

Howard Blum nie musiał kolorować tej historii, żeby od książki nie można się było oderwać. Fascynujące jest dociekanie, w jaki sposób podejmuje się decyzje o zostaniu szpiegiem? I jak się żyje pod presją, która z tego wynika?

Niedługo przed śmiercią Betty Pack zapytana, czy nie wstydzi się sposobu w jaki zdobywała informacje, odpowiada: ”Moi przełożeni powiedzieli mi, że swoimi działaniami uratowałam tysiące ludzi. To wymagało ode mnie wpadania w sytuacje, z których każda szanowana kobieta by się wycofywała, ale ja byłam całkowicie zaangażowana. Wojny nie wygrywa się przyzwoitymi metodami”.

_”Dobranoc, Betty Pack”, Howard Blum, tłumaczenie Maciej Potulny, wydawnictwo Sonia Draga.

O autorze: Howard Blum, urodzony w 1948 roku amerykański pisarz i dziennikarz. Był reporterem ”The Village Voice”, ”The New York Times”. Dwukrotnie nominowany do nagrody Pulitzera. Autor kilku książek non-fiction, w tym ”American Lightning”, za którą otrzymał nagrodę Edgara.