Uniwersalny głos współczesnej sztuki

Wystawa Billa Violi w Zachęcie jest pierwszą w Polsce indywidualną prezentacją twórczości wybitnego artysty i pioniera sztuki wideo, który przyczynił się do rozwoju tego medium oraz do uznania wideo za nową formę wypowiedzi artystycznej.

W ciągu ponad 35 lat swojej pracy Viola stworzył wiele przełomowych filmów i wideoinstalacji, angażujących odbiorcę na wielu poziomach: intelektualnym, emocjonalnym, zmysłowym. Poprzez wizualizację obrazów, treści i stanów, które symbolizują kondycję i miejsce człowieka w świecie, dzieła Violi dotykają zasadniczych kwestii egzystencjalnych. W pracach Violi treści indywidualne łączą się z pamięcią zbiorową i historyczną, przeżycia psychicznie z doznaniami fizycznymi, doświadczenia dane percepcji bezpośrednio z wyobrażeniowymi.

Na wystawie prezentowanych jest 9 prac, m.in. „Przejście” (1996), „Tratwa” (2004), „Wniebowstąpienie” (2000), prace nawiązujące do symboliki żywiołów. Szczególne znaczenie przypada wodzie, najczęściej pojawiającej się w twórczości artysty, której symbolika odsyła do znaczeń związanych z przemianami, narodzinami, śmiercią, ale też do sił natury, duchowego oczyszczenia. Pokazywana jest również przełomową dla twórczości Violi pracę „Przywitanie” (1995), inspirowaną obrazem „Nawiedzenie” (1528–1529) Jacopa Pontorma. Jest to jedno z pierwszych dzieł artysty podejmujących kwestie obrazowania emocji w odniesieniu do tradycji malarstwa.

Na wystawie w Zachęcie prezentowane są także: „Milcząca góra” (2001), „Rezygnacja” (2001), „Zamknięty ogród” (2000), „Kwintet zdumionych” (2000) i „Obrządek” (2002). Koncentrują się one na badaniu i ukazywaniu stanów emocjonalnych, wyrażanych językiem ciała i ekspresją twarzy, wzorowanych m.in. na religijnych przedstawieniach okresu późnego średniowiecza i renesansu. W pracach tych Viola wykorzystał formalne schematy malarstwa, jak również zastosował ekrany plazmowe i LCD nawiązujące do tradycyjnych form dyptyku i tryptyku. W zaaranżowanych i zarejestrowanych przez artystę scenach z udziałem aktorów, trwających w czasie rzeczywistym kilkadziesiąt sekund, dokonany został zabieg spowolnienia i rozciągnięcia czasu projekcji, deformujący obraz oraz znoszący odczucie iluzji i płynność narracji.

Twórczość Billa Violi pokazywana była m.in. na 49. Biennale w Wenecji; w Museum of Modern Art; Whitney Museum of American Art, Metropolitan Museum of Art (Nowy Jork); Guggenheim Museum( Nowy Jork, Berlin, Bilbao); San Francisco Museum of Modern Art; Museum of Contemporary Art (Los Angeles); Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris; Moderna Museet (Sztokholm); Stedelijk Museum (Amsterdam), National Gallery, Tate Modern (Londyn); Mori Art Museum (Tokio), Kunsthalle Düsseldorf, Tel Aviv Museum of Art.