Teoria trutnia i inne

Czego chcą mężczyźni?

"Czego chcą mężczyźni? W pewnym sensie od XIX wieku odpowiedź jest jasna i czytelna dla obu płci. Mężczyźni chcą statusu wśród innych mężczyzn, wynikającego z pozycji materialnej oraz towarzyszących mu rytuałów męskiej solidarności. Ale tu płeć męska mylnie odczytała kluczowy trend rozwoju epoki nowoczesnej. Mężczyźni szukali tożsamości w sferze zawodowej i przeoczyli - zawsze trzeba dodać: na ogół - fakt, że tożsamość refleksyjna zakłada umiejętność emocjonalnej rekonstrukcji przeszłości jako warunku projektowania na przyszłość spójnej narracji tożsamościowej. Tajemnicą, której dopatrywali się w kobietach, było ich własne podświadome emocjonalne uzależnienie od nich i to za nim kryło się poszukiwanie własnej tożsamości" - tak pisze Anthony Giddens w swoich Przemianach intymności z 1992 roku. Nie w pełni dowierzając jego diagnozie, widząc właściwie same znaki zapytania, a bardzo mało zdań oznajmujących - tego właśnie próbowałyśmy się dowiedzieć w rozmowach, które składają się na tę książkę.

Czego chcą mężczyźni? Mniej lub bardziej wprost zapytałyśmy o to Maksa Cegielskiego, Stefana Chwina, Andrzeja Chyrę, Michela Houellebecqa, Jerzego Jarzębskiego, Wojciecha Kuczoka, Andrzeja Ledera, Roberta Makłowicza, Stefana Mellera, Sławomira Sierakowskiego, Spiętego (Huberta Dobaczewskiego), Macieja Zarembę i Jakuba Żulczyka.

Jedno z podstawowych pytań: czy mężczyzna i kobieta to dwa światy i porozumienie między nimi jest niemożliwe, czy też owo porozumienie wypracowywane jest w wielkim trudzie, jak mówi Jakub Żulczyk: "Bycie z kimś to jest ciężka robota, a ludzie mają potrzebę łatwego kupna, dostawy do domu, gwarancji i pełnej satysfakcji użytkowania. [.] Zawsze będzie jakiś syf, przez który trzeba się przeczołgać". A może jesteśmy częściami składowymi całości, jak mówi Spięty? W każdym razie, nie da się ukryć, że przemiany społeczne odcisnęły piętno na naszych wzajemnych relacjach. "Mężczyźni mieli pozycję dominującą, która im różne rzeczy gwarantowała. Utraciliśmy ją i teraz stajemy przed zadaniem: wymyślić sobie pozycję, która będzie nadal męska, cokolwiek by to miało znaczyć, a jednocześnie będzie sensowna" - mówi Andrzej Leder.

Pytałyśmy o kobiety. Jerzy Jarzębski wyznał, jak bardzo ceni sobie przyjaźń z nimi: "Od zawsze były wokół mnie koleżanki, przyjaciółki, a nie koledzy. Jakoś ten typ kontaktu mi odpowiada. [.] Ale mnie pociągają nie tylko relacje między kobietami i mną, ale także między samymi kobietami, to znaczy typ więzi, jaki się między nimi tworzy".

Jakie jeszcze tematy przewijają się przez rozmowy z naszymi Bohaterami?

Czym jest dom? "Miejsce, gdzie są co najmniej dwie osoby, trudno jest stworzyć dom w pojedynkę" - mówi Spięty; "Miejsce, gdzie wracasz albo, w moim przypadku, najczęściej nie wracasz. Ale wiesz, że jest. Dom, czyli, mówiąc najprościej, spokój. Takie miejsce, enklawa, gdzie wciąż jesteś w kontakcie ze światem, ale zarazem otwiera ci się inna sfera" - mówi Andrzej Chyra. Dla Stefana Chwina atmosfera jego domu rodzinnego była tym, co najbardziej kształtowało jego tożsamość: "Moja rodzina była zdominowana przez kobiety. [.] Wychowywałem się w tych wszystkich napięciach, a nawet wojnach, które toczyły się między królową (babką - przyp. aut.) a moim ojcem - mężem jej córki. I zostałem skutecznie przeciągnięty na stronę kobiet, to znaczy w dużym stopniu przeciwko ojcu". Sławomir Sierakowski kwestię domu potraktował zupełnie inaczej niż pozostali rozmówcy: "Przez ponad rok żyłem, w ogóle nie mając domu, mieszkając w redakcji. Ale per saldo okazało się to jednak przeciwskuteczne, bo zapadłem trochę na zdrowiu i wcale
nie zrobiliśmy więcej, tylko mniej. Ale dalej nie odczuwam właściwie żadnego przywiązania do materialności, jakiegoś konkretnego miejsca. Zasypia mi się wszędzie tak samo, pisze mi się wszędzie tak samo". Wojciech Kuczok mówi: "Bez miłości nie ma zabawy, nie ma życia. W wielu wymiarach, nawet w tym najbardziej trywialnym pojęciu wierności i w wymiarze rodzinności, czyli tego, że mieszkam w ludziach, których kocham, i czas spędzony z nimi jest najlepszy, bez nich nie jest dobrze, nie jest tak fajnie. Byłem ostatnio na Sardynii z ekipą speleologów i choć odwiedzałem miejsca cudowne, nie było mi dobrze, bo brakowało rodziny".

Rozmawiałyśmy o dzieciach. Stefan Meller wspominał: "U nas model rodziny był odwrotny. Bardzo dużo zajmowałem się dziećmi. Wyleciałem z roboty, miałem czas, robiłem zakupy, usypiałem synka, który nie mógł zasnąć bez dźwięku mojego stukania na maszynie. Ale to nie miało nic wspólnego z myśleniem o feminizmie i równouprawnieniem w sensie społecznym. Byłem po prostu absolutnie przekonany, że tak trzeba".

Czy praca jest udręką czy ekstazą? "Praca jest często udręką, katorgą. [.] Z czytaniem jest tak, jakby ktoś przez taką malutką rurkę chciał przepuścić ocean, rurka jest coraz węższa - i każdy chce przez nią wlać swoje." - opowiada Jerzy Jarzębski. Z kolei Maciej Zaremba podkreśla duchowy wymiar pracy: "Bardzo się przejąłem encykliką Laborem Exercens. [.] Człowiek nie może żyć bez sztuki i nie może żyć bez pracy, która ma sens".

Pytałyśmy też o osobisty stosunek do religii. "Najczęściej w religijności związanej z jakimś Kościołem, z jakąś instytucją [.] tracimy szansę na prawdziwy kontakt z Bogiem" - mówi Andrzej Chyra. Maciej Zaremba z kolei opowiada piękną historię o utożsamieniu miłości zmysłowej z religijnością w tradycji żydowskiej: "W średniowieczu albo i wcześniej Żydzi pojęli, że miłość zmysłowa jest aktem religijnym, scaleniem, pojednaniem, danym nam po to, byśmy choć na parę minut odnaleźli utraconą pełnię".

Ważne są więc także zmysły, Michel Houellebecq podkreśla ich znaczenie: "Jest na przykład ewidentne, że nigdy nie będę pisał jak Proust, bo nie mam tej samej palety zmysłów: nie pamiętam żadnego zapachu z dzieciństwa. Ani zapachu, ani smaku". Smaki ważne są jednak dla dużej części naszych rozmówców, smaki, a co za tym idzie, gotowanie. Bo, jak mówi Jakub Żulczyk, "jak facet gotuje, to łączy się to z jakimś poczuciem estetyki, z wyobraźnią, wreszcie z cierpliwością, bo przecież, żeby ugotować coś dobrego, potrzeba cierpliwości". Ekspert w tej dziedzinie Robert Makłowicz powiedział z kolei: "Kiedy nam źle, to jemy coś, co pamiętamy z dzieciństwa, bo przywraca nam to poczucie bezpieczeństwa". W życiu naszych rozmówców ważne są też podróże - dużo mówi o nich Max Cegielski, który z podróżowania uczynił swój sposób na życie. "Regularność wyjazdów, powtarzalność wizyt w tych miejscach, które nie są europejskie, jest mi potrzebna. Ale to wszystko nie dzieje się na poziomie filozofii, tylko na poziomie prostych
rzeczy" - mówi w rozmowie.

Wspomniany Michel Houellebecq, zanim stał się jednym z naszych rozmówców, był tematem wielu rozmów. Andrzej Chyra mówi o nim: "Nie potrafię tak jednoznacznie określić Houellebecqa. [Dla mnie jest on] krzepiący w tym sensie, że on działa na mnie oczyszczająco. [.] To jest wejście w jakiś dziwny rodzaj egzystencji, która przez nas jest może nieakceptowana, ale mnie się wydaje, że ona jest ciągle jakimś światłem". Całkiem chyba zgodnie z intencją Michela Houellebecqa, który zapytany o to, co mu sprawia przyjemność, odpowiedział: "Cóż, należę do osób, które są zdolne płakać ze wzruszenia, gdy układ światła jest piękny".

Czego chcą mężczyźni? Nadal nie wiemy tego na pewno, ale po tych trzynastu ważnych rozmowach jesteśmy bliżej odpowiedzi. Zapraszamy do lektury!
Agnieszka Drotkiewicz, Anna Dziewit