Teatr Narodowy istnieje już 240 lat

Teatr został założony przez króla Stanisława Augusta w 1765 roku w Warszawie. Początkowo tylko jako zebrany zespół aktorów. Pierwszą premierą była komedia „Natręci” Józefa Bielawskiego. Zespół grał w tzw. Operalni, potem w pałacu Radziwiłłów. W 1779 roku przeniósł się do nowo wybudowanego na Pl. Krasińskich budynku przez Franciszka Ryxa, którego zaczęto potocznie nazywać Teatrem Narodowym. W roku 1790 Wojciech Bogusławski objął dyrekcję i następuje największy rozwój w dziejach sceny. Sam Bogusławski zyskał miano „ojca teatru narodowego”. W 1810 roku Teatr Narodowy przechodzi w ręce Dyrekcji Rządowej. Po upadku Księstwa Warszawskiego, pod rosyjskim zaborem, przedstawienia zamieniają się w istną manifestację, a cenzura zawsze próbuje wytropić przejawy patriotyzmu. W 1833 roku powstał w Warszawie nowy gmach kulturalny nazwanym Teatrem Wielkim. W skrzydle budynku powstaje scena dramatyczna o nazwie Rozmaitości. Rok 1924: Teatr Narodowy wznowił
działalność w Teatrze Wielkim.

Powojenne dzieje Teatru Narodowego, którego gmach (a wraz z nim bezcenne zbiory) płonął i we wrześniu 1939, i w czasie Powstania Warszawskiego, rozpoczynają się w roku 1949, po otwarciu odbudowanej siedziby. Jego losy w nieunikniony, choć przedziwny sposób splatają się z dziejami PRL: szaleństwa socrealizmu, krótka i złudna radość odwilży, okres „małej stabilizacji”, paradoksalny udział w wypadkach marcowych, gierkizm, smutek stanu wojennego.

Kierowany przez wybitnych albo głośnych artystów (Władysław Daszewski, Bohdan Korzeniewski, Erwin Axer, Wilam Horzyca, Kazimierz Dejmek, Adam Hanuszkiewicz), opromieniony sławą aktorskich gwiazd i kilkunastu wielkich realizacji, nie zawsze był jednak ulubieńcem publiczności i krytyki. Spłonął w marcu 1985 roku. Odbudowa trwała prawie dwanaście lat. Ukończono ją w roku 1996, w nowych czasach, w niepodległej Polsce.

19 listopada 1997 roku odbyła się premiera „Nocy listopadowej” Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Było to pierwsze przedstawienie zrealizowane w odbudowanym Teatrze Narodowym, który rozpoczął działalność pod artystycznym kierownictwem Jerzego Grzegorzewskiego.

Grzegorzewski sformułował koncepcję Teatru Narodowego jako Domu Wyspiańskiego.Za dyrekcji Grzegorzewskiego (1997/98-2002/2003) Teatr Narodowy odzyskał pozycję jednej z najważniejszych scen w kraju. W repertuarze znalazły się teksty Stanisława Wyspiańskiego , Williama Shakespeare'a , Witolda Gombrowicza , Tadeusza Różewicza , Jamesa Joyce'a , Augusta Strindberga , Antoniego Czechowa , Harolda Pintera , Stanisława Ignacego Witkiewicza , Moliere'a , Arystofanesa, Wystana Hugh Audena . Do współpracy zaproszono uznanych reżyserów: Kazimierza Dejmka, Macieja Prusa, Adama Hanuszkiewicza, Henryka Tomaszewskiego, Kazimierza Kutza, Jana Englerta, Tadeusza Bradeckiego.

Z myślą o młodej widowni stworzono oryginalny program edukacyjny. Do wygłaszania wykładów poświęconych dziejom polskiego i światowego teatru i dramatu zaproszono najwybitniejszych polskich intelektualistów, natomiast bohaterami wieczorów poetyckich byli m.in. Tadeusz Różewicz , Cyprian Norwid , ks. Jan Twardowski , Czesław Miłosz , Zbigniew Herbert , Jarosław Iwaszkiewicz , Adam Mickiewicz , Adam Zagajewski , Thomas Stearns Eliot , Juliusz Słowacki , Miron Białoszewski .

Wiele uwagi poświęcono odbudowywaniu i nawiązywaniu kontaktów międzynarodowych. Na scenie Teatru Narodowego wystąpiły m.in. zespoły Komedii Francuskiej („Szelmostwa Skapena” Moliere'a w reż. Jean-Louis Benoit) i Piccolo Teatro di Milano („Sługa dwóch panów” Carla Goldoniego w reż. Giorgio Strehlera). Natomiast zespół Narodowego wystąpił w Sarajewie podczas Mess Festival 2000 („Nowe Bloomusalem” wg Jamesa Joyce’a w reż. Jerzego Grzegorzewskiego) i w Brukseli, w ramach prezentacji Europalia 2001 („Operetka” Witolda Gombrowicza w reż. Jerzego Grzegorzewskiego).

1 września 2003 kierownictwo artystyczne Teatru Narodowego objął Jan Englert.

11 listopada na scenie przy ulicy Wierzbowej odbędzie się prezentacja książki Magdaleny Raszewskiej „Teatr Narodowy 1949-2004”. Dwa dni później w tym samym miejscu odbędzie się uroczystość nadania scenie imienia Jerzego Grzegorzewskiego. 19 listopada na rogu ulic Królewskiej i Marszałkowskiej zostanie odsłonięta instalacja poświęcona jubileuszowi Teatru Narodowego.

Najważniejszą częścią obchodów 240-lecia narodowej sceny będzie jednak druga edycja festiwalu Planeta Grzegorzewskiego. Pierwszy festiwal powstał z inicjatywy samego artysty na przełomie stycznia i lutego 2004, dwa miesiące przed jego śmiercią.

Podczas festiwalu miłośnicy teatru będą mogli obejrzeć dziewięć przedstawień wyreżyserowanych przez Grzegorzewskiego: „Wesele”, „Duszyczka”, „Operetka”, „Nie-boska komedia”, „On. Drugi powrót Odysa”, „Sen nocy letniej”, „Hamlet St. Wyspiańskiego”, „Morze i zwierciadło”, „Sędziowie”.