Święta tkanina czy falsyfikat? Cała prawda na temat Całunu turyńskiego

• *Czy naukowcy znają całą prawdę na temat Całunu? *
• *Czy wiedzą już, czy jest prawdziwy czy fałszywy? *
• *Co przedstawia widniejący na sławnym Płótnie obraz? *
• *Czy Człowiek z Całunu to Jezus Chrystus? *
• *Co badacze ujrzeli dzięki pierwszym fotografiom Płótna? *
• *Co wniosły do tej wiedzy techniki komputerowe i pierwsze trójwymiarowe zdjęcia? *
• Jakie były wyniki pomiarów datowania radiowęglem tkaniny Świętego Całunu i dlaczego nie wszyscy je zaakceptowali?

Na te i na wiele innych pytań związanych z historią i teraźniejszością Całunu turyńskiego odpowiadamy na kolejnych stronach galerii. Jedno nie ulega wątpliwości: sławne Płótno nieustannie przyciąga powszechną uwagę. Dlaczego?

Nakładem Wydawnictwa Jedność ukazała się właśnie najnowsza, bogato ilustrowana, publikacja na ten temat: Całun - kwestia wciąż otwarta Bruna Barberisa i Massimo Boccalettiego .Dzięki uprzejmości wydawnictwa na kolejnych stronach prezentujemy także kilka wybranych ilustracji z książki.

Wielu chrześcijan bezkrytycznie uznaje autentyczność Całunu tylko z powodu wyznawanej wiary. I odwrotnie – wielu ateistów i wyznawców innych religii uważa go za fałszywy, bo nie są wyznawcami Chrystusa.

„Mimo upływu wieków kwestie te dziś nurtują jeszcze bardziej, szczególnie w kontekście wielu naukowych dowodów uzyskanych w XX wieku w wyniku poszukiwań i badań nad Całunem. Można odnieść wrażenie, że coraz liczniejsze, zgodnie podzielane, teoretyczne i praktyczne wnioski skłaniają jeszcze bardziej do poszukiwania odpowiedzi na zagadkę pozostającą bez rozwiązania po dzień dzisiejszy” – podkreśla Bruno Barberis i Massimo Boccaletti .

Tezie tej już w XVI wieku przeczył biskup Pierre d’Arcis, który zabronił kanonikom z Lirey wystawiania Całunu na widok publiczny („Według biskupa bowiem nie jest to prawdziwy Całun Chrystusa, ale jego wyobrażenie […]. Biskup twierdził , iż poprzez swojego poprzednika poznał nawet malarza Całunu, nie podał jednak żadnego imienia”).

Doszło nawet do tego, że uznano Całun za obraz stworzony przez Leonarda da Vinci, który urodził się 100 lat później.

Z drugiej strony istnieją też opinie mówiące, że Całun jest acheiropoietos (gr.), co oznacza dzieło stworzone nie przez człowieka. Uczony i malarz amator Paul Vignon zauważył, że na żadnej części Płótna nie widać śladów pigmentu, które byłyby obecne w przypadku namalowanego obrazu:

„Odbicia nie posiadają jakiegokolwiek śladu konturu, stapiając się z tłem bez przerwania ciągłości”. Wniosek? Do czasu znalezienia podważających to dowodów całun pozostanie acheiropoietos.

Inne znaczenie autentyczności ma charakter historyczny, które wywodzi się stąd, że cztery Ewangelie (które są – piszą autorzy – „bez wątpienia historyczne”) oraz apokryfy mówią przy opisie pasji Jezusa o Całunie, czyli o płótnach pogrzebowych wykorzystanych do owinięcia ciała po zdjęciu z krzyża.

Praktycznie do roku 1898 Płótno było jedynie przedmiotem kultu: „coraz powszechniejsze określanie go przedmiotem „świętym”, mnożące się Wystawienia, reprodukcje obrazów, które go przedstawiają, mówią wiele o tym, „Kogo” miliony wiernych (także agnostycy) widzą w tym odbitym wizerunku. Co zmieniło się w 1898 roku?

*Od tego momentu mamy do czynienia z nowym rozdziałem w historii Całunu, gdyż właśnie wtedy „aspekt pobożności i nauki zostały silnie ze sobą związane”. W jaki sposób? *

Dom Królewski, do którego wówczas należało Płótno, nie był zwolennikiem fotografowania, ostatecznie jednak król zgadza się, by Pia wykonał zdjęcia. „Obraz w ciemni wyłonił się w całej swej okazałości i niezwykłości, bo pod postacią doskonałego pozytywu […] ze wszystkimi swoimi znakami ukrzyżowania” – czytamy dalej.

Sam Pia pisał później, że doznał silnego wzruszenia, które odjęło mu mowę.

Dopiero 33 lata później, w 1930 roku, przechowywany w Kaplicy Królewskiej katedry w Turynie Całun został ponownie wystawiony publicznie. W niecały miesiąc Całun odwiedziło około dwa miliony pielgrzymów. Wtedy też Giuseppe Enrie wykonał kolejne ujęcia Płótna.

Fotografie Enriego potwierdzają wyniki Pii oraz – z racji swej doskonałości – stają się podstawą do dalszych studiów syndonologicznych aż do uzyskania obrazu oblicza Człowieka z Całunu z wykorzystaniem obróbki elektronicznej.

Barbet rozpoczął serię badań teoretycznych oraz doświadczalnych nad wizerunkiem Całunu, a w ciągu następnych lat do pogłębienia wiedzy na ten temat przyczyniło się wielu lekarzy sądowych. Efektem ich badań jest pełny opis cech anatomicznych odbicia cielesnego, widniejącego na Całunie. Zidentyfikowano na przykład obrzęki (prawdopodobnie krwiaki) na twarzy Człowieka z Całunu:

„Oprócz krwiaków wyraźnie widoczne są także ślady ran miażdżonych i tłuczonych, szczególnie mocne są te uszkodzenia w okolicy łuków brwiowych. Przegroda nosowa jest skrzywiona na skutek złamania. Z ogólnej analizy wynika, że Człowiek z Całunu na kilka godzin przed śmiercią został bestialsko pobity”.

Hipoteza ta obala oficjalną ikonografię ukazującą Ukrzyżowanego niosącego na plecach pełny krzyż wraz z belką umieszczoną na wysokości około dwóch trzecich pionowego pala. Najbardziej prawdopodobne jest, że krzyż miał postać litery T.

„Na przedniej części wizerunku z Całunu łatwo można dostrzec ślady odbicia kończyn górnych. […] Wzdłuż obu przedramion widoczne sa długie nacieki krwi, które wychodzą z nadgarstków, dochodząc aż do wysokości łokcia” – piszą dalej Barberis i Boccaletti .

Już pod koniec XVI wieku wysunięto hipotezę, że miejscem przebicia gwoździa była nie dłoń, ale nadgarstek. Wiele lat później Barbet przeprowadził słynny eksperyment, który potwierdził te przypuszczenia:

„wziął amputowane ramię trupa i po wbiciu gwoździa w dłoń przymocował do niego (na wysokości łokcia) ciężar około 45 kilogramów […]. W przeciągu kilku minut zauważył, że ręka pod ciężarem się rozrywa i całe ramię razem z obciążnikiem spada na ziemię”.

W 1968 roku podczas wykopalisk na wzgórzu Giv’at ha Mivtar odkryto groby żydowskie. Znaleziono tam szczątki około 30 osób, przy jednych widniało imię Jehohanan Ben Hgqwl. Był to prawdopodobnie jeden z buntowników skazanych na ukrzyżowanie: „kości prawej kończyny górnej miały otwory po gwoździu, między kością promienną a kością łokciową”, natomiast „w kość prawej pięty został wbity gwóźdź, przebijając obie pięty, a kości piszczelowa i strzałkowa po lewej stronie oraz strzałkowa po prawej były złamane”.

Wykazano później, że dokładnie taki sam proces krzyżowania był stosowany także w Judei na początku ery chrześcijańskiej.

Komisja miała „przyjrzeć się aktualnym sposobom przechowywaniu Całunu, przewidzieć ewentualne zmiany w dotychczasowych zabezpieczeniach i rozważyć możliwość dodatkowych badań”.

Z kolei w marcu 1977 powstaje STURP, Shroud of Turin Research Project, organizacja, która przygotowała i ustaliła program badań w celu przedłożenia go kardynałowi Anastasio Ballestrero. Chodziło oczywiście o badania nieinwazyjne i nieniszczące.

„Było to wydarzenie naukowe bez precedensu – wspominał Gonella, konsultant naukowy Kardynała – żaden przedmiot archeologiczny nie był nigdy poddany tak wielu badaniom. Pierwszy raz wykorzystano technikę przeniesienia laboratorium do próbki zamiast na odwrót”. Gonella podkreśla, że badani nie miały na celu dowiedzenia autentyczności Całunu, lecz znalezienie odpowiedzi na dwa istotne pytania: „jaka jest natura fizyczno-chemiczna plam i jaki jest mechanizm ich ukształtowania?”.

Po trzech latach pracy naukowcy ze STURP-u odpowiedzieli: „Obraz ciała nie jest ukształtowany przy pomocy żadnego materiału, lecz jest efektem utlenienia – dehydratacji celulozy mikrowłókien lnu. A plamy są rzeczywiście z krwi”.

W ten sposób uzyskano pierwszy trójwymiarowy obraz graficzny. Dzięki temu dostrzeżono nowe szczegóły, których nie poznano by bez tej techniki: „W komputerze rany powstałe na skutek poniesionych tortur stały się bardziej czytelne, odbicia i plamy krwi są nakreślone z większą precyzją”.

W 1978 Tamburelli prezentuje pierwsze trójwymiarowe opracowanie Całunu, w dużo lepszej jakości i po oczyszczeniu oblicza z ran: „Twarz, już bez ran, stała się jednym z najbardziej znanych obrazów Całunu na świecie”.

13 października 1988 roku w Turynie na konferencji prasowej wystąpił kardynał Ballestrero i w oficjalnym komunikacie przedstawił wyniki pomiarów datowania radiowęglem tkaniny Świętego Całunu:

„Dokument ten precyzuje, że interwał daty uzyskanej dla tkaniny Całunu z poziomem wiarygodności na poziomie 95% mieści się między 1260 a 1390 rokiem po Chrystusie”.

„Nie ma żadnej wątpliwości, że cały proces został przeprowadzony w sposób powierzchowny, bez uwzględnienia specyfiki badanego przedmiotu. Najcięższy zarzut dotyczył podejrzenia, że próbki z laboratorium nie pochodziły z Całunu, ale z przedmiotów średniowiecznych, które zostały podstawione” – czytamy w książce Całun – kwestia wciąż otwarta .

„Gablota, w której był przechowywany, uchroniła ją także od wody. Na szczęście udało się ją rozbić toporem strażaków, którzy zdesperowani rozbili grube szkło, aby ocalić Całun”.

Wiele lat wcześniej, w nocy z 3 na 4 grudnia 1532 roku, Płótno przetrwało już jeden poważny pożar, choć ogień pozostawił wtedy na nim nieusuwalne ślady: „Długi na 440 cm i szeroki na 113 cm Całun, złożony w tamtych czasach na 48 części, został uszkodzony przez płomienie, które wywołały w nim 22 głębokie wypalenia (dziury), częściowo zacerowane przez klaryski”.

Na zakończenie prac Całun powrócił do swojej gabloty, gdzie jest przechowywany w lewej kaplicy katedry w Turynie. Całun jest chroniony i monitorowany przez nowoczesne i zaawansowane systemy.

Kardynał Anastasio Ballestrero stwierdził, że Całun jest ikoną i jego autentyczność może tylko umocnić wiarę: „wiemy wszyscy, iż obrazy z religijnego punktu widzenia mają bardzo dużą wartość oraz skuteczność, choć prawie zawsze są tylko wytworem ludzkim”.Nawet gdyby okazało się, że Płótno nie jest autentyczne „nadal byłby to wielki obraz stworzony przez człowieka, będący wyrazem jego wiary i wsparciem dla pobożności ludu chrześcijańskiego”.

Biblista Giuseppe Ghiberti wyjaśnia, że wyniki badań mogą być dla nas interesujące, ale „nie mają one wpływu na samą pobożność, która od nich nie zależy”.

Autorzy książki Całun. Kwestia wciąż otwarta , Bruno Barberis i Massimo Boccaletti , przyjmują wobec Całunu postawę, jaką powinien mieć każdy, kto staje wobec tajemnicy. Powodują nimi ciekawość oraz pragnienie poszukiwania prawdy. W tym duchu przechodząc przez całą historię Świętego Płótna oraz ukazując, co na dzień dzisiejszy udało się odkryć z jego tajemnicy, starają się udzielić odpowiedzi na zadawane od stuleci pytania.

Publikację wzbogacają liczne zdjęcia oraz dodatek zawierający refleksje cenionych syndonologów na temat tego, jak spotkanie z Całunem zmieniło ich życie. Ponadto do książki została dołączona wkładka przedstawiająca wizerunek Człowieka z Całunu (negatyw i pozytyw) wraz z dokładnym opisem śladów, które świadczą o nadzwyczajnych dziejach Płótna.

Bruno Barberis , wykładowca fizyki matematycznej na Uniwersytecie Turyńskim, od 1975 r. zajmuje się badaniami nad Całunem, jest dyrektorem naukowym Międzynarodowego Centrum Syndonologii w Turynie i członkiem Komisji ds. Całunu Diecezji Turyńskiej, autor licznych publikacji o tej relikwii. * Massimo Boccaletti*, adwokat, wieloletni sprawozdawca gazety „La Stampa” w Turynie, zafascynowany medycyną i religią. Współautor książki poświęconej Bractwu Całunu.

Grzegorz Wysocki