Savoir-vivre XXI wieku

Wojciech S. Wocław , popularyzator zasad z zakresu savoir-vivre’u i etykiety w biznesie, który zajmuje się prowadzeniem szkoleń ze wspomnianych dyscyplin oraz ze sztuki wystąpień publicznych, w swojej książce "Savoir vivre, czyli jak ułatwić sobie życie" przekonuje, że dobre maniery są w cenie i dotyczą każdego z nas. Nie tylko stałych bywalców oper i wernisaży. I chociaż otaczający nas świat zmienia się w błyskawicznym tempie, to pewne reguły w kontaktach międzyludzkich powinny pozostać nienaruszone. Nawet jeżeli coraz mniej osób zwraca na nie uwagę.

W rozdziale poświęconym szerokiemu zagadnieniu jedzenia i picia Wojciech S. Wocław zwraca uwagę na wiele błędów popełnianych przez Polaków w restauracjach czy zagranicznych kawiarniach. Doskonałym przykładem jest sposób traktowania ziemniaków, które w domowych warunkach są przez nas często rozgniatane na puree. W restauracji ziemniaki podane w całości nie powinny być pod żadnym pozorem rozgniatane widelcem i mieszane z sosem, który jest dodatkiem do mięsa lub ryby.

Kolejnym stereotypem jest rzekoma konieczność jedzenia spaghetti za pomocą łyżki i widelca. Autor podkreśla, że Włosi jedzą to danie wyłącznie za pomocą widelca, zaś łyżka jest używana przez osoby, które nie radzą sobie z nakładaniem makaronu jednym sztućcem. Pozostając we włoskich klimatach, warto pamiętać o sposobie picia kawy w tym regionie. Okazuje się, że turysta z Polski zamawiający kawę z mlekiem czy cappuccino po godzinie 9 rano postępuje wbrew lokalnym zwyczajom. We Włoszech i Francji kawę z (zimnym) mlekiem pije się wyłącznie rano. Na dodatek w tym chłodnym napoju macza się biszkopty, a w przypadku Francuzów (którzy nota bene piją taką kawę z miseczek) croissanty.

Media społecznościowe, w tym przede wszystkim Facebook, zajmują w życiu współczesnego Polaka bardzo ważne miejsce. Wirtualna przestrzeń jest istotną sferą kontaktów międzyludzkich, a tym samym miejscem, w którym można popełnić mnóstwo gaf. Czego unikać w postach na Facebooku?

Poza sprawami dość oczywistymi, jak na przykład unikaniem wyrażania opinii czy sądów wulgarnych i mogących dotknąć innych użytkowników mediów społecznościowych, savoir-vivre na Facebooku wymaga od nas rozwagi i dobrego smaku przy publikowaniu kolejnych postów. W złym tonie jest m.in. zamieszczanie zdjęć noworodków i ich mam 15 minut po porodzie, zdjęć ran, złamań i innych uszkodzeń ciała. Nie ma również nic dobrego w chwaleniu się nowymi nabytkami (np. zdjęcie pod tytułem "Ja i mój nowy samochód/komputer/zestaw wypoczynkowy"). Unikajmy również zamieszczania zdjęć jedzenia - nie ma nic złego, jeśli mąż/żona zrobi dla nas wykwinty obiad rocznicowy i pokażemy go światu, ale publikowanie prawie każdego śniadania, lunchu, obiadu i kolacji jest grubą przesadą.

Karmienie piersią w miejscach publicznych to temat regularnie nagłaśniany w mediach. Co i rusz słyszy się o matce, której obsługa lokalu gastronomicznego zwraca uwagę i np. prosi o przejście do łazienki, gdzie miałaby karmić swoje dziecko, nie narażając innych gości na dyskomfort. Autor książki sam był kiedyś świadkiem karmienia piersią w restauracji i czuł się skrępowany. Nie oburzony, lecz skrępowany. Jak zapobiec takiej sytuacji?

Wyproszenie takiej kobiety z lokalu czy poproszenie o przejście do toalety to oczywiście przejaw dyskryminacji i obraza. Na szczęście, aby zapobiec takim sytuacjom, wystarczy mieć ze sobą specjalną chustę wykonaną z przewiewnego materiału. "Osłonka zapewni dyskrecję mamie karmiącej, a świadkom potrzebny komfort. Tyle i tylko tyle. Nic więcej nie potrzeba" - kwituje autor.

"Witam" na początku listu, papierowego i elektronicznego, to bardzo częsty widok. Niektórzy specjaliści uznają taką formę za dopuszczalną, inni wręcz przeciwnie - uważają, że to kardynalny błąd, świadczący o ignorancji nadawcy. Dlaczego? Ponieważ wita gospodarz, a nie nadawca listu. Aby uniknąć nieporozumień i nieprzychylnego spojrzenia ze strony adresata, warto więc unikać "witania" na początku listu. Niezależnie, czy mówimy o korespondencji oficjalnej, czy mniej formalnej.

Sensowną i poprawną alternatywą dla "Witam" jest "Szanowny Panie/Szanowna Pani" (w listach oficjalnych) lub "Droga Babciu/Janku". Używajmy wołacza - apeluje autor. Każdy list warto zakończyć jednym z tych sformułowań: "Z poważaniem", "Z wyrazami szacunku", lub jeśli piszemy do bliskiej nam osoby: "Całusy", "Uściski", "Przesyłam Ci serdeczne pozdrowienia". Wszystko, tylko nie "Żegnam", które z założenia pasuje do "Witam".

Pierwszy kontakt z pocztą elektroniczną następuje zazwyczaj u osób w młodym wieku. Nic więc dziwnego, że założyciel nowego konta umieszcza w loginie imię ulubionego bohatera, tytuł gry czy swoje przezwisko. Rzadko który nastolatek, zakładając pierwszą pocztę, zdecydowałby się na jan.kowalski@domena.pl.

W przypadku uczniów nie jest to żaden problem, jednak gdy wchodzimy w dorosłość i staramy się o pracę, warto pomyśleć o założeniu nowego konta e-mail, z którego będziemy pisać do potencjalnego pracodawcy. CV wysłane z adresu angel88@buziaczek.pl, nawet jeśli nadawca jest obiecującym materiałem na pracownika, będzie automatycznie uznawane za nieprofesjonalne. Lepiej więc zamieścić w loginie swoje imię i nazwisko (np. Jan.Kowalski@...), a jeśli dany adres jest już zajęty, to warto np. dodać inicjał drugiego imienia. To o wiele lepsze rozwiązanie niż umieszczanie w nazwie roku urodzenia czy panieńskiego nazwiska matki.

"Ale co ty właściwie jesz?", "Skąd bierzesz białko?", "Czy nie boisz się anemii?" - z takimi pytaniami spotkał się każdy wegetarianin na rodzinnych obiadach i innych uroczystościach. Mięsożerne babcie i ciocie nie zdają sobie sprawy, że bywa to niegrzeczne, bo w rzeczywistości nie chcą usłyszeć odpowiedzi, a jedynie wyrazić swój sąd pod adresem "niemądrego" wegetarianina. Zgodnie z zasadami savoir-vivre'u lepiej więc unikać takich pytań i jeżeli szykujemy obiad, na którym mogą się pojawić wegetarianie, koniecznie zadbać o bezmięsne potrawy.

Wegetarianin może się poczuć zlekceważony, gdy zobaczy na stole osiem rodzajów mięs, a na jego talerzu wylądują pierogi z kapustą, sałatka grecka czy dodatkowa porcja warzyw. W dobie internetu nie trudno o rozmaite przepisy wegetariańskie, więc brak wiedzy na temat takiej diety nie jest żadną wymówką dla gospodarza. Ponadto trzeba pamiętać, że dobrym rozwiązaniem nie jest wyciąganie mięsa z zupy czy zdejmowanie szynki z pizzy, którą poda się wegetarianinowi.

Plażowanie to jedno z ulubionych zajęć Polaków wypoczywających nad morzem. Niestety wielu z nich nie zdaje sobie sprawy, że nawet w takim miejscu obowiązują pewne reguły i nie możemy się tam zachowywać jak u siebie w domu. Przykładem jest odpowiedni strój. Chociaż kanony mody stale się zmieniają i ciała plażowiczów są coraz bardziej odkryte, to należy unikać zbyt obcisłych czy wyzywających krojów. Niedopuszczalne jest ponadto paradowanie czy opalanie się w bieliźnie. Jeżeli zapomnieliśmy stroju, a mamy na sobie nawet najładniejszą bieliznę, to lepiej będzie, jak zostaniemy w ubraniu.

W dobrym tonie jest pozostawianie przestrzeni między jednym a drugim ręcznikiem czy parawanem. W końcu nikt nie lubi, jak mu się "wchodzi na głowę". Kolejną sprawą jest głośne puszczanie muzyki lub radia. Nie róbmy tego. Jeżeli naprawdę chcemy sobie czegoś posłuchać, użyjmy słuchawek. Nie każdy chce bowiem słuchać ulubionej audycji innego plażowicza czy żywiołowego komentarza meczu piłki nożnej.

Znad morza przenieśmy się w góry, gdzie popularnym przejawem dobrego wychowania jest pozdrawianie innych turystów na szlaku. Czy należy to robić, jeżeli mijamy zupełnie obcą osobę? Autor książki nie wątpliwości, że tak. Warto przy tym pamiętać, że "schodzący pozdrawiają tych dopiero wchodzących pod górę." Przede wszystkim dlatego, że osoba znajdująca się wyżej ma większe pole widzenia niż turyści z dołu patrzący zazwyczaj pod nogi.

Ale jak właściwie powinniśmy pozdrawiać nieznajomych? Zwykłe "cześć" wydaje się odpowiednie w większości sytuacji, choć nic nie stoi na przeszkodzie, by powiedzieć "dzień dobry". Takie bardziej formalne pozdrowienie jest często odpowiedniejesze niż "hejka" czy "siemano".

Bukiet kwiatów to popularna forma prezentu wręczana w trakcie uroczystości, rodzinnych przyjęć czy oficjalnych kolacji. Warto pamiętać, że jeżeli wybieramy się na uroczystą imprezę, możemy przesłać kwiaty do gospodarza wcześniej. Dzięki temu zniknie problem szukania wazonu na ostatnią chwilę, a obdarowana osoba będzie mogła ustawić kwiaty na stole przed przybyciem gości.

Kwiaty wręczamy zawsze cięte, gdyż doniczkowe stanowią dodatkowy obowiązek dla obdarowanego. Bukiet musi być pozbawiony folii czy papieru, a główki kwiatów skierowane do góry. Nie wręczajmy ich od razu po przekroczeniu progu, ale dopiero, gdy zdejmiemy płaszcz i wejdziemy do pomieszczenia, w którym spędzimy najbliższe godziny. Tradycyjnie kwiaty powinna otrzymywać kobieta z rąk mężczyzny, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by singielka dała bukiet singlowi, czy mężczyzna mężczyźnie, jeżeli wiemy, że gospodarz się z tego ucieszy.

Zdejmowanie butów i zakładanie kapci po wejściu do mieszkania jest dla nas oczywistością. Ale jak należy postąpić, gdy wybieramy się do kogoś z wizytą? Według reguł savoir-vivre'u gospodarz nie powinien dekompletować stroju gościa i zmuszać go do zdejmowania eleganckich butów. Z drugiej strony, gość powinien się dostosować i jeżeli wiemy, że w domu osoby, do której idziemy z wizytą, zdejmuje się buty, możemy wziąć zapasowe, czyste obuwie na zmianę. Pewne reguły obowiązują również gospodarza, który nie powinien paradować w kapciach czy skarpetach do garnituru.

Inną sprawą jest kultura danego kraju (np. Japonii), w której zdejmowanie butów przed progiem jest częścią tradycji. W tym kontekście polskim zwyczajem jest niezdejmowanie obuwia - dawniej buty ściągano wyłącznie w chłopskich domach, by nie nanieść błota z pola. Stan szlachecki nie miał takiego problemu, więc osoby o wyższym statucie społecznym, które siłą rzeczy były bardziej związane z regułami savoir-vivre'u, nie zdejmowały butów po wejściu do pomieszczenia.

Jakub Zagalski/ksiazki.wp.pl