Samuel Beckett - 100. rocznica urodzin

* Samuel Barclay Beckett (ur. 13 kwietnia 1906 w Foxrock k. Dublina, zm. 22 grudnia 1989 w Paryżu), irlandzki dramaturg, prozaik i eseista, gdyby żył, dziś obchodziłby 100. urodziny.*

Samuel Beckett studiował filologię romańską w Trinity College, gdzie potem przez jakiś czas wykładał, jednakże Irlandia, atmosfera domu rodzinnego, potem zaś śmierć ojca (1933 r.) wpędziły go w depresję nerwową i ostatecznie Beckett osiadł w Paryżu. Brał czynny udział we francuskim ruchu oporu. W 1969 r. został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla.

Samuel Beckett na fotografiach

Na studiach Becketta fascynowała filozofia: Kartezjusz, George Berkeley, Henri Bergson , Arthur Schopenhauer ; klasyka francuska i włoska, literatura francuska: Charles Baudelaire , Arthur Rimbaud , Guillaume Apollinaire , Marcel Prostu . W 1928 roku w Paryżu spotkał Jamesa Joyce'a z którym się zaprzyjaźnił. Kiedy Joyce zaczął tracić wzrok został jego sekretarzem.

Jego świadomość artystyczną skrystalizowały doświadczenia choroby i samotności. Trudno jednak wpisać go w jakiś prąd literacki. Beckett to typ myśliciela - poety oddanego zagadce i antynomiom bytu oraz próbom ich artykulacji. Zajmowały go głównie kwestie egzystencjalne, problemy etyczne i poznawcze. Beckett czuł się spokrewniony ze skrzywdzonymi i poniżonymi. Był bardzo aktywny społeczno-politycznie - wspomagał przede wszystkim więźniów. Nie pozwalał wystawiać swoich sztuk w Afryce Południowej, protestował przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce.

* Beckett swoje dzieła tłumaczył z angielskigo na francuski i odwrotnie. Tłumaczenia te były jednak dość dowolne, w związku z czym różne wersje językowe zawierają drobne różnice.*

Prócz sztuk teatralnych pisał słuchowiska radiowe, spektakle telewizyjne, a nawet scenariusz filmowy. Niektóre sztuki reżyserował samodzielnie.

W 1938 r. wydał swoją pierwszą powieść Murphy, po której uznany zostaje za kontynuatora powieści eksperymentalnej oraz następcę Jamesa Joyce'a i Virginii Woolf . Podczas II wojny światowej pisarz uczestniczył w Ruchu Oporu, aresztowany uciekł z rąk Gestapo. Za działalność antyfaszystowską otrzymuje Złoty Krzyż Wojenny. W czasie okupacji napisał w języku francuskim powieść Watt, która ukała się w 1953 r. W latach 1951-53 Beckett wydał powieściową trylogię, na którą składają się: Mollowy (1951), Malone umiera (1951) oraz Nienazywalne (1953). Pisarz odszedł w nich od podstawowych cech powieści tradycyjnej, takich jak: tożsamość bohatera i jego cechy indywidualne.

Samuel Beckett na fotografiach

Już w 1949 r. napisał (wydał dopiero w 1954 r.) najgłośniejszą sztukę: Czekając na Godota . Data jej premiery w Paryżu – 5 stycznia 1953 r. – uważana jest za przełomową w historii teatru. W 1957 r. dramaturg wydał jeszcze bardziej statyczną i hermetyczną, jednoaktówkę Końcówka . Ogromną sławę przyniosła twórcy kolejna jednoaktówka Ostatnia taśma Krappa z 1959 r.

W 1969 r. Samuel Beckett otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Jury uznało, że głęboki pesymizm twórcy zawiera miłość do człowieczeństwa, która wzrasta w miarę zanurzania się w bezdenność obrzydliwości i rozpaczy, i kiedy rozpacz wydaje się bezgraniczna, to okazuje się, że jego cierpienie też nie ma granic. Laureat zgodził się przyjąć nagrodę pod warunkiem, że nie będzie uczestniczył w ceremonii jej wręczania, a sam uciekł przed dziennikarzami do Tunezji.

* Samuel Beckett z marł w 1989 r. w Paryżu. Jego dzieło tak oto podsumował angielski dramaturg Harold Pinter , laureat Nagrody Nobla z 2005 r.: „Jest on najodważniejszym, najbardziej bezlitosnym spośród współczesnych pisarzy i im bardziej wpycha mi nos w gówno, tym bardziej jestem mu wdzięczny”.*