Prof. Zimbardo: Zrozumienie naszej postawy wobec czasu może być kluczem do szczęścia

Zrozumienie perspektywy postrzegania czasu przez nas i innych ludzi może pomóc w lepszym radzeniu sobie z terroryzmem, uzależnieniami, a przede wszystkim w znalezieniu drogi do osobistego szczęścia - powiedział światowej sławy amerykański psycholog prof. Philip Zimbardo , który gości w Warszawie na zaproszenie wydawnictwa PWN.

W połowie czerwca 2009 r. PWN planuje wydać najnowszą książkę prof. Zimbardo pt.: Paradoks czasu, która jest owocem ponad 30 lat badań przeprowadzonych wśród tysięcy ludzi - od dzieci po staruszków. Drugim autorem książki jest wieloletni współpracownik badacza - John Boyd.

- Ogólnie można powiedzieć, że mamy dwa rodzaje czasu. Jeden z nich to czas chronologiczny lub zegarowy, czyli sposób odmierzania zdarzeń zewnętrznych. Innym rodzajem czasu jest czas psychologiczny, czyli taki, jaki kreujemy w naszym umyśle. Jednym z jego aspektów jest coś, co określam jako perspektywa postrzegania czasu. Chodzi o to, jak każdy z nas dzieli przepływ osobistych doświadczeń na podstawowe strefy czasu - przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Jest to coś w rodzaju soczewki, przez którą postrzegamy świat - powiedział prof. Zimbardo .

Według psychologa, na perspektywę postrzegania czasu wpływa bardzo wiele zmiennych, w tym kultura i religia, w której zostaliśmy wychowani; przynależność do grupy społecznej; warunki ekonomiczne, w których żyjemy; wartości wyniesione z rodziny; doświadczenia osobiste czy edukacja. Od ich wypadkowej zależy to, że zaczynamy postrzegać czas z jednej skrajnej perspektywy, np. koncentrując się nadmiernie na przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości.

- Największym paradoksem czasu jest to, że choć nasza perspektywa postrzegania go jest jednym z czynników najsilniej wpływających na nasze myśli, odczucia, decyzje i działania, to często nie jesteśmy tego świadomi - podkreślił prof. Zimbardo .

Na przykład, osoby nadmiernie nastawione na teraźniejszość, nierozważające konsekwencji własnych decyzji są bardziej narażone na uzależnienie od alkoholu, narkotyków czy seksu, dlatego, że chętniej sięgają po przyjemności nie zważając na konsekwencje. W niezrozumieniu tego zjawiska prof. Zimbardo upatruje niepowodzeń większości kampanii anty-narkotykowych skierowanych do młodzieży. Koncentrują się one przeważnie na przyszłych negatywnych konsekwencjach, które nie mają znaczenia dla osób zorientowanych na teraźniejszość, czyli najbardziej narażonych na uzależnienia, wyjaśnił.

Z kolei osoby, z perspektywą nastawioną na przyszłość, rozważają pozytywne i negatywne skutki swoich decyzji, nie podejmują ryzykownych zachowań, jak np. seks bez zabezpieczeń, maja też większe szanse osiągnięcia sukcesu i lepszego wykształcenia.

Zdaniem prof. Zimbardo , najlepszym przykładem osoby nastawionej na przyszłość jest Barack Obama, który został pierwszym w historii ciemnoskórym prezydentem USA. Z drugiej strony, osobom skrajnie nastawionym na przyszłość grozi poświęcenie rodziny, przyjaciół i radości z życia na rzecz sukcesu.

Ludzie skoncentrowani na przeszłości podejmują decyzje oglądając się wstecz - myślą co by zrobili w podobnej sytuacji w przeszłości. Są to osoby, które nie chcą zmian, nie chcą nowych technologii, nowych znajomych.

Jak podkreślił prof. Zimbardo , książka Paradoks czasu ma pomóc uświadomić ludziom, jak wielki wpływ na nasze życie wywiera perspektywa postrzegania czasu oraz znaleźć własną równowagę w tym zakresie, tak by lepiej inwestować w swoją przyszłość i zwiększyć szanse na osiągniecie szczęścia.

- Umiarkowane nastawienie do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości są oznaką zdrowia psychicznego, natomiast nastawienia skrajne wiodą do niezdrowych wzorców życia. Powinniśmy być dobrze nastawieni do przeszłości, ale nie trzymać się jej kurczowo; powinniśmy też mieć w sobie zdolność czerpania przyjemności z teraźniejszości, ale przyjemności wybieranych świadomie, a nie impulsywnie jak dzieci, i wreszcie powinniśmy być zorientowani na przyszłość, ale nie na tyle, by poświęcić dla niej rodzinę i bliskich - wyjaśnił prof. Zimbardo .

Jak ocenił psycholog, czas jest najcenniejszym co mamy i co możemy dać drugiej osobie.
- Podróż przez swój czas odbywasz tylko jeden raz, więc niezwykle istotne jest, byś wykorzystał ją możliwie jak najlepiej. Ta książka ma ci w tym pomóc - podkreślił.

Prof. Philip G. Zimbardo (ur. 1933 r.) zyskał światową sławę dzięki przeprowadzonemu w 1971 r. na Uniwersytecie Stanforda tzw. eksperymentowi więziennemu. Zajmował się badaniem natury nieśmiałości, ludzkiego zła i terroryzmu. Działał aktywnie na rzecz popularyzacji psychologii.