Powstanie Warszawskie w Moskwie

Książkę Powstanie Warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych zaprezentowano we wtorek w Moskwie.

Na publikację tę, wydaną przez Instytut Pamięci Narodowej, złożyło się 149 dokumentów dotyczących Powstania Warszawskiego i późniejszych losów powstańców. Pochodzą one z zasobów archiwalnych IPN i Centralnego Archiwum Federalnej Służby Bezpieczeństwa Rosji. Opracowano je w języku polskim i rosyjskim.

Dokumenty zostały wytworzone przez służby specjalne III Rzeszy Niemieckiej, organy bezpieczeństwa publicznego komunistycznej Polski i służby specjalne ZSRR. Są to przede wszystkim meldunki i protokoły przesłuchań, a także protokoły posiedzeń sądowych w procesach przeciwko zbrodniarzom wojennym odpowiedzialnym za likwidację powstania.

W zbiorze znalazł się m.in. protokół z przesłuchania w kwietniu 1945 roku na moskiewskiej Łubiance ostatniego dowódcy Armii Krajowej, generała Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka”. W czerwcu 1945 roku sądzono go w Moskwie w Procesie Szesnastu, pokazowej rozprawie nad politycznymi przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego, podstępnie zwabionymi i uprowadzonymi do ZSRR. Zmarł on 24 grudnia 1946 roku - prawdopodobnie zamordowany - w więzieniu na Butyrkach w Moskwie.

Publikacja zawiera też ponad 100 fotografii i ilustracji pochodzących z zasobów IPN, FSB, Archiwum Federalnego w Koblencji, Instytutu Zachodniego w Poznaniu oraz ze zbiorów prywatnych.

Zdaniem naukowców z IPN, książka nie zmienia polskiej oceny Powstania Warszawskiego, pokazuje jednak jego inne oblicze. Z kolei strona rosyjska podkreśla, że udostępniła dokumenty ze swoich archiwów, gdyż uważa za niezbędną budowę zrozumienia i poszukiwanie prawdy historycznej.

W wieczorze, w Ambasadzie RP w Moskwie, wzięli też udział przedstawiciele IPN oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

3 sierpnia podobna prezentacja tej książki odbyła się w Warszawie. Uczestniczyli w niej przedstawiciele Centralnego Archiwum FSB.