Powrót Żmuta

Nakładem wydawnictwa Sic! ukazało się przejrzane i poprawione przez Autora wydanie głośnej książki Żmut Jarosława Marka Rymkiewicza. Edycja została przygotowana z okazji przypadającego w lipcu tego roku 70. urodzin laureata nagrody literackiej Nike 2003.

Pod tajemniczym tytułem ("żmut" to "bezładnie poplątane włosy, sznurki, tasiemki", a przenośnie - kłębowisko nie do rozplątania) kryje się fascynująca, budowana na przekór romantycznej legendzie opowieść o młodzieńczych miłościach Adama Mickiewicza: o Joasi, Johasi czy może Johalce, Józi czy Zuzi, Anieli czy też może Eli, słynnej Maryli Wereszczakównie oraz znacznie mniej znanej Karolinie Kowalskiej - mężatce z czworgiem dzieci, przez historyków literatury zwanej lekceważąco „panią Kowalską” i usilnie spychanej w cień, ponieważ nie pasowała do kreowanej przez nich legendy Mickiewicza jako dziewiczego „kochanka Maryli”.

Rymkiewicz, tropiąc tajemnice uczuć pana Mićkiewicza, jak go z litewska nazywa, stworzył dzieło, które czyta się jak sensacyjną powieść, pełną śmiałych domysłów i zaskakujących hipotez - jak choćby szokujący domysł dotyczący nieślubnego dziecka Mickiewicza i Maryli. Książka napisana jest pełnym zniewalającego uroku językiem, w którym współczesna polszczyzna przeplata się z niemal doszczętnie zapomnianą już dzisiaj polszczyzną litewską.
Żmut ukazał się po raz pierwszy w 1987 roku w Instytucie Literackim w Paryżu i w drugoobiegowym krajowym wydawnictwie Nowa. Otrzymał Nagrodę Literacką paryskiej „Kultury” i nagrodę „Wiadomości” im. Mieczysława Grydzewskiego za najlepszą polską książkę wydaną na emigracji w roku 1987.

Jarosław Marek Rymkiewicz (ur. 1935) jest poetą i historykiem literatury; laureatem Nagrody Literackiej Nike 2003 za tom wierszy Zachód słońca w Milanówku (2002). Spośród pozostałych jedenastu tomów poetyckich, jakie opublikował, najbardziej znane to: Thema regium (1978), Ulica Mandelsztama (1983), Moje dzieło pośmiertne (1993), Znak niejasny, baśń półżywa (1999). Wydał dziesięć książek eseistycznych, w tym mickiewiczowski wieloksiąg Jak bajeczne żurawie (1984 - 1996) oraz książkę o życiu i dziełach Bolesława Leśmiana Leśmian. Encyklopedia (2001). Ogłosił dwie powieści: Rozmowy polskie latem 1983 roku (1984) i Umschlagplatz (1988) oraz przekłady z poetów angielskich (m.in. T.S. Eliot, W. Stevens, W.B. Yeats, W.H. Auden), rosyjskich (Mandelsztam) i hiszpańskich (Calderon); napisał cztery komedie. Jest laureatem szeregu nagród, m.in.: Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1967), Nagrody im. Stanisława Vincenza (1984). Ostatnio wydał autorski wybór swoich wierszy Cicho ciszej. Wybrane wiersze z
lat 1963-2002 oraz esej Słowacki. Encyklopedia.