Ostateczna wersja listy lektur

Tytułowy bohater Miś o Bardzo Małym Rozumku jest ukochaną postacią lektur kilku już pokoleń. Nie on jeden zresztą. Czytelnicy uwielbiają także Prosiaczka, Królika, Kłapouchego, Kangurzycę z Maleństwem, a nawet Sowę Przemądrzałą i Tygryska - wszystkie ożywione zabawki powieściowego Krzysia zamieszkujące Stumilowy Las. Odbywają one po tym lesie wędrówki, odwiedzają siebie wzajemnie, prowadząc kompletnie absurdalne pogawędki. Powiedzonka wiecznie mającego ochotę na małe Conieco łakomego misia weszły do codziennego języka wraz z cała swoją nonsensownością i abstrakcyjnym humorem.

To napisane z reportażowym pietyzmem opowiadanie zaznajomi czytelnika z młodym eskimoskim chłopcem Anarukiem i jego przygodami. Przede wszystkim jednak posłuży za przewodnik po ciekawym i mało znanym świecie Eskimosów, ukazując realia ich życia, zwyczaje i kulturę, jakże odmienne od naszych.

Zaczyna się opowiadanie o przygodach dziewczynki, która miała na imię Karolcia, i o przygodach chłopca, imieniem Piotr. To, co im się przydarzyło, może się właściwie przydarzyć każdemu. Każdemu, kto... Sami zresztą się o tym przekonacie. Ale najpierw musicie poznać Karolcię

Bardzo dawno temu żył doktor, a nazywał się Dolittle, John Dolittle. Doktor bardzo lubił zwierzęta i posiadał ich sporą gromadkę. Poza złotą rybką, mieszkającą w stawie z tyłu ogrodu, trzymał króliki w spiżarni, białe myszki w fortepianie, wiewiórkę w bieliźniarce i jeża w piwnicy. Poza tym posiadał jeszcze: kurczaki, gołębie, dwie owieczki i wiele innych stworzeń. Do jego ulubieńców należeli: kaczka Dab-Dab, pies Jip, świnka Geb-Geb, papuga Polinezja i sowa imieniem Tu-Tu. Doktor był postacią doprawdy niezwykłą - potrafił rozmawiać ze zwierzętami! Pewnego dnia doktor otrzymał wiadomość z Afryki - małpy potrzebują jego pomocy. Natychmiast więc wraz ze swymi zwierzęcymi przyjaciółmi doktor wyrusza w podróż na Czarny Ląd, podczas której przyjaciele przeżywają mnóstwo zdumiewających przygód!

To wesoła i bardzo ciekawa lektura dla dzieci, bohaterowie przeżywają trochę zwyczajne, a trochę niesamowite historie, razem z nimi czytelnik wędruje po drogach i ścieżkach Krainy Przygód.

Autor z humorem kreśli przygody koziołka, który w poszukiwaniu Pacanowa, gdzie "kozy kują" popada w liczne tarapaty na lądzie, morzu, dalekich i egzotycznych krajach. Według książki powstało kilkadziesiąt odcinków serialu animowanego.

Wyrzeźbił Dżepetto dnia pewnego małego pajaca drewnianego. Na imię mu Pinokio dał i oddał wszystko to, co miał. Chciał uszczęśliwić synka swego, lecz chłopiec nie doceniał tego. Pomimo próśb i dobrych rad opuścił dom i poszedł w świat. Przygody jego dziwne były i w róźny sposób się kończyły. Lecz dobra wróżka ze swą mocą zawsze gotowa przyjść z pomocą...

Akcja utworu została nakreślona na barwnym tle obyczajowym, wpleciona jest w historyczne wydarzenia z czasów panowania Mieszka I i jego walk z Niemcami.

Jest to autentyczna historia szkockiego marynarza rozbitka, który na poczatku XVIII wieku spędził kilka lat na bezludnej wyspie, walcząc samotnie z naturą i przeciwnościami. Jego determinacja, zaradność, umiejętność dawania sobie rady w zupełnie nieznanych warunkach, niewiarygodne przygody zostały opisane żywo i plastycznie, z zachowaniem klimatu epoki.

Niespodziewnie "wyspa stała się terenem zdarzeń, które każde z czworga zapamiętało na długo, a może zapamięta na całe życie. Zaczęło sie to jedenastego lipca, we wtorek, w dzień dżdżysty i chłodny". Wtedy właśnie czwórka przyjaciół znalazła na wyspie śpiącego pod leszczyną Zenka. Kim był ten obcy chłopak?

Jednym z literackich przedsięwzięć Józefa Ignacego Kraszewskiego było stworzenie fabularyzowanych dziejów Polski traktowane przezeń jako realizacja patriotycznej misji. Stara baśń powstała w 1876, należy do najbardziej udanych i poczytnych powieści Kraszewskiego. Otwiera wspomniany cykl historyczny, a skupia się na baśniowych początkach państwa polskiego - czasach króla Popiela i Piasta Kołodzieja. Na tle wydarzeń dotyczących tworzenia się zrębów polskiej państwowości rozwija się wątek obrazujący burzliwe losy miłości dwójki młodych bohaterów: Domana i Dziwy. W Starej baśni Kraszewski po raz pierwszy wykorzystał stworzony przez siebie model powieści historycznej.

Nieznany świat czeka za drzwiami - trzeba je tylko otworzyć. Narnia - skuta wiecznym mrozem kraina, która czeka na wyzwolenie. Czworo śmiałków wchodzi przez drzwi szafy do Narnii, świata zniewolonego mocą Białej Czarownicy. I gdy prawie nie ma już nadziei, powrót Wielkiego Lwa Aslana staje się zwiastunem zmian - ale nie za darmo...

Gdy Maryla i Mateusz Cuthbertowie decydują się przygarnąć chłopca z sierocińca, nie mają pojęcia, że od tej pory ich życie wypełnią niespodzianki. Zaczyna się od tego, że na Zielone Wzgórze w Avonlea przybywa nie chłopiec, lecz jedenastoletnia rudowłosa dziewczynka. Ania to osóbka o nieprzeciętnym temperamencie i wybujałej fantazji. Jej obecność wywróci życie mieszkańców Avonlea do góry nogami, a Zielone Wgórze nigdy nie będzie takie jak dawniej.

Pan Samochodzik, znawca dzieł sztuki, wraz z zaprzyjaźnioną trójką sympatycznych harcerzy - Wilhelmem Tellem, Wiewiórką i Sokolim Okiem, uczestniczą w pełnych niebezpieczeństw poszukiwaniach zaginionego Skarbu Templariuszy. Niezwykły wehikuł - samochód-amfibia, zdobyta wiedza oraz odwaga i niespotykana sprawność fizyczna pozwolą panu Tomaszowi wywikłać się z wielu trudnych sytuacji.

Staś Tarkowski i Nel Rawlison to dzieci inżynierów budujących Kanał Sueski w Egipcie, gdzie toczy się akurat "święta wojna" przeciwko kolonizatorom. Dzieci zostają porwane i od tej chwili zaczyna się ich podróż przez Afrykę, podczas której przeżywają przygodę za przygodą, jedną niebezpieczniejszą od drugiej.

Pierwszy tom przygód Tomka Wilmowskiego. Z Warszawy pozostającej pod carskim panowaniem Tomek wyrusza do Australii, by wraz z ojcem przeżyć mnóstwo niebezpiecznych, ale też wspaniałych przygód.

Bystry, przedsiębiorczy urwis, Tomek, mieszka w małym miasteczku nad Missisipi, i robi wszystko, żeby się nie nudzić - przez co niejednokrotnie wpada w kłopoty, ale także trafia na ślad pewnej tajemnicy, z którą związana jest ponura zbrodnia i ... wielki skarb. Ta trzymająca w napięciu, a zarazem pełna humoru powieść jednego z najwybitniejszych pisarzy amerykańskich, od ponad stu lat jest chętnie czytana zarówno przez młodych czytelników, jak i przez dorosłych.

Iliada to zaklęty w micie poetycki obraz świata sprzed trzech tysięcy lat. Homerowa epopeja oddaje pełnię ludzkiej egzystencji, całe bogactwo rzeczywistości. Gniew Achillesa, przyjaźń Patroklosa, bohaterstwo Hektora, miłość Andromachy, ból Tetydy i Hekabe, pojednanie z Priamem ... niewyczerpane jest źródło piękna motywów i tematów Iliady.

Dramat ten, jeden z najpiękniejszych wśród utworów Sofoklesa i wśród tragedii wszystkich narodów i wieków, osnuty jest na podaniach tebańskiego rodu, pochodzącego od założyciela Teb, Kadmosa. To dzieło o charakterze uniwersalnym - niesie przekaz aktualny zawsze i wszędzie. Heroiczna bohaterka Sofoklesa przekonuje o istnieniu odwiecznych, niepisanych, tkwiących w nas praw moralnych, boskich z pochodzenia i niewzruszalnych, którym sprzeniewierzyć się nie wolno, nawet gdy ceną za dochowanie im wierności staje się własne życie.

Pieśń o Rolandzie jest przykładem dzieła, które w średniowiecznej Francji - pierwotnie znane z przekazów ustnych - funkcjonowało w co najmniej kilku wersjach. Opowieść o Rolandzie jest poematem wchodzącym w skład cyklu królewskiego, liczącego około dwudziestu utworów poświęconych bohaterskim czynom Karola Wielkiego i jego rycerzy.

Tragiczne losy młodych bohaterów poddanych działaniu Fatum, urok i wdzięk ich postaci, poetyckie piękno monologów lirycznych mówiących o miłości - to uniwersalne i nieprzemijające walory utworu uważanego za arcydzieło literatury dramatycznej.

Ebenezer Scrooge, Mały Tim, Bob Cratchit to postacie powszechnie znane. Historia Scrooge'a - który pod wpływem trzech duchów i nastroju świąt Bożego Narodzenia z ponurego, cynicznego skąpca zmienia się w życzliwego wszystkim człowieka - niesie niezwykle ważne przesłanie: warto zmieniać siebie i świat na lepsze.

Piękna historia pilota, który ląduje przymusowo na pustyni i tam spotyka niezwykłego chłopca, który nauczy go inaczej patrzeć na świat: przez pryzmat miłości i piękna dziecięcej duszy. Ta książka jest nie tylko lekturą dla dzieci, ale także dorośli mogą się przy niej wzruszać i uczyć takiego patrzenia na świat, o jakim dawno zapomnieli.

Zarówno światowa krytyka jak i czytelnicy uznali ten utwór za jeden z najdoskonalszych w całej twórczości Ernesta Hemingwaya, za prawdziwe arcydzieło. Już sama forma krótkiej opowieści zadziwia swym artystycznym bogactwem i dynamizmem: ten opis parodobowych zmagań starego rybaka z marlinem - gigantem nie ustępuje zawartością najlepszym opowiadaniom Hemingwaya (a wiadomo, że był arcymistrzem formy nowelistycznej, także w jej miniaturowych wersjach), a z drugiej strony osiąga pełnię psychologicznego i obyczajowego obrazu równą jego najlepszym, rozwiniętym powieściom.

Jest to książka obrazująca życie mieszkańców Warszawy podczas powstania w 1944 r. z wieloma odwołaniami do rzeczywistości przedwojennej, czasu wojny w ogóle, a także życia już powojennego. Opis tej historii jest bardzo indywidualny. Oznacza to, że nie znajdziemy tu wielu dat, konkretnych wydarzeń historycznych, informacji wojskowych, rozkazów, decyzji, dokumentów. Narrator jest głównym bohaterem i jednocześnie opowiadającym zdarzenia przez pryzmat swej własnej biografii - uczuciowości, filozofii. Niemniej w wielu miejscach narrator rezygnuje z obrania tylko swojego punktu widzenia i oddaje głos ogólnej opinii społecznej. Białoszewski pokazuje wtedy sprawy, które dotyczą wszystkich kilkuset tysięcy warszawiaków. Liczba powstańców była znacznie mniejsza. Książka Białoszewskiego opisuje życie przeważającej części mieszkańców stolicy.

Balladyna należy do najbardziej znanych utworów Słowackiego, niemal każdy zna opartą na legendzie Aleksandra Chodźki opowieść o siostrach, Balladynie i Alinie, które "poszły w las" na maliny, by w ten sposób rozstrzygnąć, która z nich ma poślubić księcia. Dramat ten nie jest jednak tylko baśniową historią o zawodach w zbieraniu malin, zakończonych zabójstwem dobrej siostry przez złą, ale także studium zbrodni dla zdobycia władzy oraz pierwszą z cyklu kronik opowiadających o bajecznych początkach państwa polskiego.

Utwór jest powieścią autobiograficzną - wiele zdarzeń i motywów w niej ukazanych przypomina fakty z życia pisarza. Odzwierciedla proces rusyfikacji młodzieży polskiej, "syzyfowe prace" caratu. Ukazuje dojrzewanie młodzieży polskiej w tym trudnym okresie i jej walkę z rusyfikacją, ponadto daje obraz społeczeństwa - mieszczaństwa klerykowskiego i biednych chłopów we wsi Gawronki. Opisując losy dwóch głównych bohaterów - Marcina Borowicza i Andrzeja Radka - przedstawia życie i naukę młodzieży w zaborczej szkole, metody rusyfikacji i walkę z nią, warunki zdobywania wiedzy w prowincjonalnej rosyjskiej szkole, pierwsze przyjaźnie i miłości.

Wybór wierszy i przekładów poetyckich oraz dramaty poetyckie.

Akcja rozgrywa się na tle narastającego stalinowskiego terroru i jej punkty zwrotne to śmierć kardynała Sapiehy, aresztowanie prymasa Wyszyńskiego i przełom roku 1956. Opowieść oparta jest na dokumentach z epoki, relacjach świadków i wspomnieniach samego Jana Pawła II.

Swoje dramatyczne i heroiczne losy z okresu II wojny światowej utrwaliła w napisanych już po wojnie Wspomnieniach wojennych. Zaczynają się one z chwilą zajęcia Lwowa przez wojska radzieckie w 1939 roku, a kończą na zwolnieniu z obozu koncentracyjnego w Ravensbrück w kwietniu 1945. Pokazują niezwykłą osobowość autorki, jej wulkaniczny temperament, zaradność, lwią odwagę, przekonanie do swoich racji i umiejętność działania w niejednokrotnie ekstremalnych sytuacjach.

Kordian. Spisek koronacyjny jest pierwszą częścią planowanej przez Słowackiego trylogii, której kolejne części nie są znane. Dramat ten był jednym z ważniejszych głosów w toczącej się żywo w latach trzydziestych XIX w. dyskusji na temat przyczyn upadku powstania listopadowego. Poprzedzające akcję utworu Przygotowanie pokazuje, że niebagatelny wpływ na dzieje narodów miały czynniki nadprzyrodzone: czarowniceskupione wokół kotła w noc przełomu stuleci przygotowują w nim tych, od których zależeć będą losy narodu polskiego, a powracający w akcji dramatu w różnych kształtach szatan dowodzi, że historia stała się jego domeną.

Nie-Boska komedia ukazała się w r. 1835, wpisując się w krąg powszechnie znanych i dyskutowanych arcydzieł popowstaniowego dramatu romantycznego. Coraz wyraźniej zarysowujące się w ówczesnej Europie konflikty społeczne oraz nurtujące Krasińskiego przemyślenia, lęki i obsesje znalazły swój wyraz właśnie w tym dramacie. Dzieło to, w pierwotnej wersji zatytułowane Mąż, nawiązuje do słynnego utworu Dantego. Podobnie jak główny bohater arcydzieła włoskiego poety przemierza szlak wiodący przez piekło, czyściec i raj, tak i hrabia Henryk odbywa swą wędrówkę po świecie ziemskim, podróżując w nocnych ciemnościach po obozie rewolucjonistów...

Dla miłośników Warszawy powieść Prusa jest powieścią o stolicy, literackim przewodnikiem, z którym śladami Wokulskiego można odkrywać szczegóły wyglądu i życia ówczesnej stolicy. Dla innych powieścią społeczno-obyczajową podejmującą krytykę sytuacji w Polsce końca XIX w., powieścią o wielkich idealistach, a dla wielu czytelników po prostu utworem o wielkiej i romantycznej miłości. Stanisław Wokulski zakochuje się w zobaczonej w teatrze arystokratce Izabeli Łęckiej i całe swoje życie i wszystkie marzenia podporządkowuje zdobyciu panny Izabeli: rezygnuje z pasji naukowej, gromadzi majątek, pomaga jej rodzinie finansowo, stara się wejść do wyższych sfer, spełnia jej kaprysy...

Największy skandal towarzyski w Krakowie przełomu wieków: ogólnie znane i szanowane nazwiska na teatralnym afiszu. Znana pisarka, ekscentryczni poeci, a nawet panny na wydaniu są bohaterami dramatu. A pośród nich historyczne, mitologiczne i fantastyczne postaci, które na jedną noc zstępują z płócien, ksiąg i zbiorowej wyobraźni, by wypełnić roztańczoną chałupę. Weselne Polaków rozmowy, wpisane w rytm tańca w jednym zdaniu, w dwóch słowach, między ironią a tragizmem. Przenikliwa weryfikacja romantycznych mitów: solidarności narodowej, gotowości do czynu, poświęcenia Sprawie.

W epickim fresku życia polskiej wsi z przełomu wieków znajdujemy wiele śladów myśli filozoficznej i estetycznej modernizmu. Impresjonistyczne opisy pól łączą się tu z sytuacjami opisanymi na sposób ekspresjonistyczny. Naturalizm znajduje tu swoje odbicie w budowie niektórych postaci (Jagna), gdzie główny akcent położony jest na afekty instynktowne. Przede wszystkim jednak jest to zapis obyczajów i mentalności odchodzącej społeczności wiejskiej.

Żeromski - sumienie pokolenia. Moralista zawsze żądający zbyt wiele. Powinien urodzić się pół wieku wcześniej. Inaczej wówczas brzmiałoby jego romantyczne "wszystko albo nic". Ale żył na przełomie wieków i patos jego inteligenckich bohaterów budzi nasze zdumienie i... niedowierzanie. Kim jest doktor Tomasz Judym? Romantycznym bohaterem z dyplomem lekarskim, czy sentymentalnym cierpiętnikiem nikomu niepotrzebnej sprawy? Jakie refleksje budzi jego dramatyczny wybór pomiędzy miłością a powinnością?

Książka ta, wydana w 1925 roku w nareszcie wolnej Polsce, wywołała wiele nieporozumień. Wytykano Żeromskiemu kasandryczny ton, a nawet (nic nowego) kalanie własnego gniazda. A przecież miał rację, pokazując poprzez losy Cezarego Baryki bezmiar idealizacji i oczekiwań wobec niepodległej Polski oraz brutalną rzeczywistość nędzy, nierówności społecznej, nadętego frazesu politycznego, ideowego zagubienia.

Napisany wspaniałą polszczyzną cykl powieściowy obejmuje pół wieku dziejów polskich - od powstania 1863 r. do wybuchu I wojny światowej. Ukazuje przemiany, jakim ulegało wówczas zubożałe ziemiaństwo polskie. Jak pisała sama autorka, obrazuje on "wątek współżycia ze sobą dwu psychik, dwu gatunków człowieka i dwu postaw duchowych wobec rzeczywistości". Jednej współbrzmiącej z życiem, czynnej; drugiej - nieufnej, zamkniętej. Odzwierciedlają te postawy główni bohaterowie cyklu - Bogumił i Barbara Niechcicowie, którzy znajdują jednak sens w pokonywaniu trudów wspólnego, niełatwego życia.

"Sklepy cynamonowe" to debiutancki cykl opowiadań Brunona Schulza, pisanych pierwotnie jako postscripta w listach do przyjaciółki, Debory Vogel. Utwory w nim zawarte, podobnie jak te z cyklu "Sanatorium Pod Klepsydrą", pisane poetycką prozą, są po części fantastycznym, lecz rozpoznawalnym przetworzeniem realiów małego miasteczka galicyjskiego sprzed II wojny światowej.

Ta znakomicie napisana i skonstruowana powieść łączy bogate treści społeczne, filozoficzne i psychologiczne. Analizując osobowość jednostki, Autorka stawia ważne i wciąż aktualne pytania: o ile nasze zachowanie determinują konwencje i stereotypy narzucone przez społeczeństwo? Jak czas zmienia stosunek człowieka do podstawowych zjawisk egzystencji, takich jak miłość, śmierć, cierpienie? Gdzie przebiega dopuszczalna granica błędu w naszym postępowaniu, poza którą nieuchronnie zmierzamy ku klęsce?

To dramat o współczesnym społeczeństwie, w którym panuje konformizm, anarchia, brak postaw. Farsową sytuację kompletnego pomieszania i rozprzężenia opanowuje i wykorzystuje władza, czyli silny i brutalny cham. Dramat ten to już klasyka, najbardziej znany i najważniejszy utwór Sławomira Mrożka o społecznych zagrożeniach.

Książki poświęcone polemice politycznej mają krótki żywot; żyją tak długo, jak trwają okoliczności, które wywołały polemikę. Ale jeśli książka dotyka dna cierpienia ludzkiego, jeśli ogląda je oczami litości i odtwarza środkami sztuki, przeżywa ona na pewno i staje się częścią składową dziedzictwa duchowego, które ludzkość przekazuje sobie z pokolenia na pokolenie. Książka Herlinga posiada właśnie te rzadkie zalety. Opis faktów jest w niej prosty, trzeźwy i kryształowo czysty; napięcie uczuciowe tym intensywniejsze, im bardziej kontrolowane i trzymane na uwięzi. Mimo wszystkich potworności, o jakich opowiada, jest ta książka pełna litości i nadziei.

Impulsem do jej powstania były rozmowy, jakie w 1993 roku przeprowadzili z Papieżem Krzysztof Michalski i ks. Józef Tischner, założyciele Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu. Tematem książki jest właśnie człowiek: zanurzony w historii, stający wobec zła XX wieku, wreszcie – szukający swej tożsamości w spotkaniu z Bogiem. Papież zastanawia się nad takimi pojęciami jak „naród”, „ojczyzna”, „Europa”, zwracając uwagę m.in. na te elementy polskiego dziedzictwa, które mają wymiar uniwersalny (tradycja jagiellońska, opór przeciwko nawracaniu siłą, orędzie św. Faustyny o miłosierdziu Bożym itp.). Jednocześnie ukazuje perspektywę, z której na historię poszczególnych narodów i cywilizacji można patrzeć jako na historię zbawienia.

Jeden z największych bestsellerów światowych. Przedmiotem reportażu-powieści są ludzie dworu cesarza Etiopii Hajle Sellasje zmarłego w 1975 roku. Ukazując ich służalczość, lizusostwo, strach, pazerność, uległość oraz walkę o względy władcy, Kapuściński w mistrzowski sposób przedstawia ponure kulisy jego panowania. Książka ma uniwersalny charakter, obnaża mechanizmy władzy nie tylko politycznej.

Mit o Edypie, synu władców Teb, porzuconym w górach z przekłutymi stopami, gdyż według przepowiedni miał on zabić własnego ojca i poślubić własną matkę, pobudzał wyobraźnię wielu twórców.

Cierpienia młodego Wertera rozsławiły nazwisko Goethego w całej Europie. Sama zaś powieść stała się największym wydarzeniem wydawniczym swoich czasów, wywołując wśród młodych istną "gorączkę werterowską": ubierano się na podobieństwo bohaterów, roniono łzy w miejscach z nimi związanych, zdarzyło się nawet kilka samobójstw zainspirowanych książką.

Dramat ubogiego studenta Rodiona Raskolnikowa, który postanowił zamordować starą lichwiarkę, aby udowodnić swoją wielkość, od lat fascynuje czytelników. Być może dlatego, że ten wstrząsający moralitet o upadku i odkupieniu jest zarazem pasjonującą powieścią sensacyjną. Dostojewski z ogromną przenikliwością przedstawia psychikę drobiazgowo planującego zabójstwo maniaka, jak również pozornie nieporadnego, a w rzeczywistości diabolicznie inteligentnego policjanta. Zbrodnia i kara odsłania świat nędzy, głodu, poniżenia i okrucieństwa, w którym jedyną szansą na zbawienie jest miłość, bezwarunkowa, wszechogarniająca i wytrwała.

Jim, członek załogi Patny, marzy o szansie na wykazanie sie odwagą. Kiedy ta szansa przychodzi, Jim wpada w panikę i ucieka. Ten akt tchórzostwa zadecydował o jego dalszym życiu, gdyż Jim postanowił za wszelką cenę odkupić swoją winę.

Ta błyskotliwa, przewrotna książka przynosi głęboką analizę kondycji duchowej współczesnego człowieka. Rozstrzyga wiele wątpliwości i odpowiada na wiele pytań, zwłaszcza na pytanie o rolę i miejsce zła w świecie stworzonym przez Boga.

Jedna z najważniejszych książek XX wieku, poddająca drobiazgowej analizie zachowania systemu totalitarnego. Współcześni odnosili ją do Związku Radzieckiego, ale przy lepszym wejrzeniu w głąb mechanizmów okazuje się, iż parabola ta jest znacznie szersza.

Centralnym zagadnieniem Szewców (1934) uczynił Witkacy nadejście "nowego wspaniałego świata". W naukowej sztuce ze "śpiewkami" wnikliwej analizie została poddana rewolucja i kierunek rozwoju społeczeństwa przyszłości. Wizjom historycznego kataklizmu nadał Witkacy kształt groteskowego spektaklu, bezlitośnie demaskującego wszelkie społeczne mity i utopijne wizje.

Światem przedstawionym przez Gombrowicza rządzą prawa podboju. Jedni bohaterowie czyhają na drugich, a każdy kontakt międzyludzki stanowi zagrożenie. Wszelki indywidualizm podlega nieustannemu ograniczaniu, wtłaczaniu jednostki ludzkiej w gotowe formy społecznych stereotypów.dziś, po ponad 60 latach, podstawowe problemy powieści pozostają aktualne. Nadal "postępowość" i "nowoczesność" ujawnia się w najbardziej groteskowych postaciach. I wciąż sobie "przyprawiamy pupę" i "robimy gębę"

Precyzyjna budowa, porównywana często do utworu muzycznego, oryginalna, psychoanalityczna interpretacja charakteru bohaterki, to najczęściej podnoszone walory tej opowieści o kobiecie u progu śmierci dokonującej rozrachunku z losem, z nieudanym życiem, poszukującej przyczyn osobistej klęski, analizującej własną psychike. Z jednej strony wieczna obcość, cudzoziemskość, brak naprawdę wlasnego miejsca w świecie, z drugiej erotyczny niedosyt i niemożliwosc artystycznego wyżycia (zaprzepaszczona wskutek błędu nauczyciela kariera skrzypaczki) uczyniły z niej osobę wiecznie niezadowoloną, tyranizujacą otoczenie i uprzykrzającą życie najbliższym.

Książka zanim jeszcze pojawiła się na półkach księgarskich, stała się już wydarzeniem literackim. Henryk Bereza pisał o tej powieści: "Jest, jak każde arcydzieło, przede wszystkim wielką tajemnicą sztuki, czymś niepojętym, co zdaje się do nas przychodzić z innego wymiaru".

Powieść jest ironicznym portretem artysty z czasów młodości, dojrzewającego w peerelowskiej rzeczywistości schyłku lat sześćdziesiątych. Narrator opowiada o swoich latach nauki i o fascynacji starszą od niego, piękną, tajemniczą kobietą, która uczyła go francuskiego i dała mu lekcję wolności. Jest to zarazem opowieść o potrzebie marzenia, o wierze w siłę Słowa i o naturze mitu, a także rozrachunek z epoką peerelu. Tradycyjna narracja, nie pozbawiona wątku sensacyjnego, skrzy się humorem, oczarowuje i wzrusza.

Utwór uznany został za jedno z największych arcydzieł światowej poezji. Potęga fantazji, barwność i plastyka wyobraźni, głębia myśli, rozległa skala motywów twórczych, zespolenie w całość pierwiastków epickich, lirycznych i dramatycznych, satyry z mistyką, ironii i dowcipu z tragicznym patosem, wreszcie bogactwo języka, dźwięczność wiersza i kunsztowna jego forma- wszystko to, według krytyków, razem składa się na zapewnienie poematowi przodującego stanowiska w literaturze światowej.

Książka ta stanowiąca legendarne dzieło Michała Bułhakowa, pisana bez nadziei na publikację i niegdyś mocno cenzurowana, stała się znaną na całym świecie, a jej popularność zwiększyły liczne adaptacje teatralne i filmowe, spektakle operowe i utwory muzyczne. Ta wielka przypowieść o dobru, złu, miłości, sztuce i naturze ludzkiej ma uniwersalną i ponadczasową wymowę - dlatego weszła na trwałe do skarbnicy arcydzieł literatury.

Najsłynniejsze dzieło św. Augustyna, opisujące wewnętrzną drogę w poszukiwaniu prawdy o sobie, Bogu i świecie - drogę, która doprowadziła autora do chrześcijaństwa.

A ja nazywam się Adam Niezgódka, mam dwanaście lat i już od pół roku jestem w Akademii pana Kleksa. W domu nic mi się nigdy nie udawało. Zawsze spóźniałem się do szkoły, nigdy nie zdążyłem odrobić lekcji i miałem gliniane ręce. Wszystko upuszczałem na podłogę i tłukłem, a szklanki i spodki na sam mój widok pękały i rozlatywały się w drobne kawałki, zanim jeszcze zdążyłem ich dotknąć. Nie znosiłem krupniku i marchewki, a właśnie codziennie dostawałem na obiad krupnik i marchewkę, bo to pożywne i zdrowe. Kiedy na domiar złego oblałem atramentem parę spodni, obrus i nowy kostium mamy, rodzice postanowili wysłać mnie na naukę i wychowanie do pana Kleksa.

Akademia mieści się w samym końcu ulicy Czekoladowej i zajmuje duży trzypiętrowy gmach, zbudowany z kolorowych cegiełek. Na trzecim piętrze przechowywane są tajemnicze i nikomu nie znane sekrety pana Kleksa. Nikt nie ma prawa tam wchodzić, a gdyby nawet komuś zachciało się wejść, nie miałby którędy, bo schody doprowadzone są tylko do drugiego piętra i sam pan Kleks dostaje się do swoich sekretów przez komin.

Na parterze mieszczą się sale szkolne, w których odbywają się lekcje, na pierwszym piętrze są sypialnie i wspólna jadalnia, wreszcie na drugim piętrze mieszka pan Kleks z Mateuszem, ale tylko w jednym pokoju, a wszystkie pozostałe są pozamykane na klucz.

Pan Kleks przyjmuje do swojej Akademii tylko tych chłopców, których imiona zaczynają się na literę A, bo - jak powiada - nie ma zamiaru zaśmiecać sobie głowy wszystkimi literami alfabetu. Dlatego w Akademii jest czterech Adamów, pięciu Aleksandrów, trzech Andrzejów, trzech Alfredów, sześciu Antonich, jeden Artur, jeden Albert i jeden Anastazy, czyli ogółem dwudziestu czterech uczniów.

Legendy są to takie pałeczki w sztafecie pokoleń. Starsi przekazują je młodszym, żeby nie zginęła pamięć o tym, co kiedyś było, co się dawno dawno temu zdarzyło. I oczywiście każdy opowiada je po swojemu - coś od siebie doda, zmieni. Legendy, które znajdziecie Państwo w tej książce opowiedziała mi kiedyś moja babcia. A teraz, po latach, ja opowiadam je Wam. Moim Czytelnikom.
Wanda Chotomska

Jeśli chcesz zawrzeć bliższą znajomość z Krasnoludkami, poznać historię tego rodu, dowiedzieć się czegoś o ich zwyczajach i towarzyszyć im w niezwykłych przygodach, jakie przeżywają podczas pobytu wśród ludzi - sięgnij po tę przepiękną, dowcipną i wzruszającą opowieść, która od ponad stu lat należy do najpopularniejszych i najchętniej czytanych książek dla dzieci.

Gęsie pióra do pisania, mundurki szkolne, nauka kaligrafii... - tak wyglądała szkoła przed stu laty. Ale czytając te przepiękne wspomnienia, możesz się przekonać, że problemy, radości, marzenia i plany uczniów z tamtych czasów niewiele się różniły od dzisiejszych, a bohaterowie tej książeczki są bardzo podobni do Twoich szkolnych kolegów...

Krzaki w gęstwinie zaszeleściły z cicha. Ojciec wilk przypadł plackiem do ziemi, gotów poderwać się w każdej chwili. Gdybyście wówczas byli świadkami tej sceny, zobaczylibyście najdziwniejszą rzecz pod słońcem: wilk zatrzymał się w pół skoku! Zanim rozpoznał to, na co miał się rzucić, już dał susa - a następnie usiłował się cofnąć. W rezultacie zrobił szczupaka na jakie cztery do pięciu stóp w górę i spadł niemal w tym samym miejscu, gdzie był odbił się od ziemi. - Człowiek! - warknął. - Szczenię ludzkie. Patrzcie no! Wprost przed nim stał, trzymając się niskiej gałęzi, naguśki, o brunatnej cerze bobas, który dopiero co nauczył się chodzić - miła kruszyna, z dołkami na pulchnej buzi, jakiej jeszcze nigdy dotąd nocną porą nie widziano w wilczej jaskini. Spojrzał prosto w twarz wilkowi - i roześmiał się.

Zaskakujące pomysły, wartka akcja, w którą wpleciony jest wątek kryminalny, wyrazista postać głównego bohatera Adasia to atuty czyniące z tej powieści ulubioną od pokoleń lekturę nastolatków. Dzięki niezwykłym zdolnościom psychologiczno - detektywistycznym Adaś Cisowski jest ekspertem w rozszyfrowaniu skomplikowanych szkolnych zagadek oraz sekretów życia rodzinnego. Podczas wakacji na prośbę swego profesora Adaś z zapałem poszukuje skarbu w pewnym dworku. Przy okazji przeżywa mrożące krew w żyłach przygody, o jakich marzy każdy, i odkrywa... miłość.

Książka ta zalecana przez MEN jako lektura dla klasy VI szkół podstawowych, wpisana jest na Honorową Listę H. Ch. Andersena.

Angielski dżentelmen, Phileas Fogg, podejmuje niezwykły i oryginalny zakład, w którym ryzykuje swój majątek - zobowiązuje się odbyć w osiemdziesiąt dni podróż dookoła świata. Przedsięwzięcie to, które w dobie samolotów nie wydaje się wcale trudne, w XIX wieku było związane z licznymi problemami. O tym, jak pan Fogg się z nimi uporał, opowiada powieść, trzymająca w napięciu do ostatniej strony.

Bajki robotów wydane po raz pierwszy w 1964 r. nawiązują do modelu klasycznej baśni, ich wyjątkowość polega jednak na tym, że baśniowe fabuły rozgrywają się w scenerii kosmicznej, a bohaterami opowiadanych historii są istoty mechaniczne.

Stanisław Lem w groteskowo-żartobliwy sposób kojarzy konwencje fantastyki naukowej i typowe wątki baśniowe, mieszając poważną problematykę z beztroską parodią i zabawą. Od czytelnika zależy zaś, jakie wnioski zdoła wyciągnąć z lekcji, której udzielają mu bajkowe roboty.

Zbiór opowiadań: Bezbronna istota, Romans z kontrabasem, Dyplomata, Kameleon, Końskie nazwisko, Śmierć urzędnika, Kapral Priszybejew, Człowiek w futerale.

...Dodał gazu, odszedł jeszcze dalej w bok, wyprzedził uciekającego. Potem nagle w desperackim rozpędzie skręcił i walił - oszalała torpeda wściekłości - w stronę Messerschmitta, jak gdyby chciał się z nim zderzyć. Nie zderzył się. Przeleciał tuż nad maszyną wroga. Tuż o metr - a może było to mniej niż metr?! - ponad jego szklaną kabiną. Przez ułamek sekundy Karubin ujrzał pod sobą twarz pilota zwróconą w górę, strasznie przekrzywioną w śmiertelnym przerażeniu - i minął. Głuchy, potężny huk za nim.

Niewiele jest w literaturze polskiej utworów, które tak zrosły się z przełomowymi momentami Rzeczpospolitej jak Kazania sejmowe Piotra Skargi (1536-1612). Nie zauważone bowiem zupełnie przez współczesnych teksty królewskiego kaznodziei Zygmunta III Wazy, wydane po raz pierwszy w 1597 roku w tomie Kazań na niedziele i święta, a powtórzone w 1600 i 1610 roku w równie obszernych zbiorach kazań świątecznych i przygodnych, zapomniane następnie całkowicie przez potomnych, zostały wydobyte i opublikowane po raz pierwszy w osobnym wydaniu dopiero w roku 1792.

(...) Każda klęska narodowa czy osobista rodzi zapotrzebowanie na różnego rodzaju przepowiednie. Pokarmu tego łaknęło również społeczeństwo polskie pozbawione niepodległości, zaś wybór do tego celu tekstu Kazań sejmowych okazał się wyjątkowo trafny. Uciskany naród potrzebował proroków tłumaczących przyczyny klęski i ukazujących perspektywy pomyślnej przyszłości.

(...) Jak każde wybitne dzieło literackie, tak też i Kazania sejmowe są utworem ponadhistorycznym, ponadczasowym. Stwierdzenie to nie kłóci się z faktem, że utwór Skargi, pomimo trzech wydań za życia autora, nie został zauważony przez współczesnych, następnie zupełnie zapomniany, ożywiony wreszcie w zupełnie odmiennej sytuacji społecznej i politycznej - pod zaborami. Kazania sejmowe przetrwały także legendę ich autora i uzyskały niekwestionowane miejsce w dziejach literatury polskiej. Są również obecne we współczesnych podręcznikach szkolnych jako przykładowa literatura z okresu "złotego wieku" prozy polskiej, będąca do dziś niedościgłym wzorem prostej, jasnej i zarazem wzniosłej polszczyzny.
Fragmenty wstępu Mirosława Korolki

Przestrogi dla Polski to traktat publicystyczny zawierający przemyślenia Staszica nad przyczynami słabości ustrojowych Polski i bezsilności wobec zaborców oraz postulaty naprawy państwa.

Konrad Wallenrod jest jednym z najbardziej znanych i najszerzej oddziaływujących utworów Mickiewicza. Powstał on w okresie zaborów i tego okresu dotyczył. Jednak ze względu na cenzurę, a także modny wówczas wzorzec powieści poetyckiej, pisarz zdecydował się na ubranie go w kostium historyczny i przeniesienie akcji w średniowiecze, na pogranicze krzyżacko-litewskie.

Wspomnienia autorki z Wołynia, gdzie osiadła po zamążpójściu i gdzie w latach 1917-1919 przeżyła piekło walk rewolucyjnych. Opisała przejmująco okrucieństwo bolszewików, bestialstwo dokonywanych przez nich mordów, a także wiarę mieszkających tam Polaków, że wojsko odrodzonej ojczyzny przyjdzie im z pomocą.

Jedno z najwybitniejszych dzieł powojennej prozy, będące źródłem głębokiej refleksji nad największą tragedią ludzkiej historii: obozami śmierci.

Makbet i Banko, generałowie armii królewskiej, wracając do domów po zwycięskiej bitwie, spotykają na swojej drodze trzy czarownice. Przepowiadają one pierwszemu z nich rychłe wyniesienie na króla, drugiemu pozostawiając jednak przywilej poczęcia królewskiego rodu. Jest to punkt wyjścia dramatu władzy, ambicji i upadku bohatera, w którym, za sprawą żony, przepowiednia przeradza się w obsesję.

Makbet zadziwia tempem rozwoju tragicznych zdarzeń. Lecz jest w tym tempie, podobnym od burzy - a burzliwa noc towarzyszy upiornym zdarzeniom na zamku Inverness - wyraźny, potężny zamysł artystyczny, a chyba także filozoficzny. Lekceważący historię Makbet jest tragedią psychologiczną, jest dziełem rozważającym zagadnienia moralności władzy i władcy, jest jednak przede wszystkim studium zbrodniczego obłędu, fatalnego łańcucha morderstw, którego przerwać nie sposób, gdyż spaja go zarówno obłędna wyobraźnia, jak obłędna trwoga.

Molier zawsze umiejętnie dozował w swoich sztukach komizm, sarkazm, satyrę, ironię, dramatyzm, a nawet tragizm. Bardzo często mieszał je z sobą, tworząc rozmaite kombinacje nastrojów, niezmiernie istotne dla scenicznych walorów dzieł. Ta cecha twórczości prowadziła do śmiałego i nowatorskiego rozszerzania zasad gatunku komediowego.

Jest to autentyczna historia szkockiego marynarza rozbitka, który na początku XVIII wieku spędził kilka lat na bezludnej wyspie, walcząc samotnie z naturą i przeciwnościami. Jego determinacja, zaradność, umiejętność dawania sobie rady w zupełnie nieznanych warunkach, niewiarygodne przygody zostały opisane żywo i plastycznie, z zachowaniem klimatu epoki.

Ostatnie z wielkich dzieł Jana Kochanowskiego. Uważa się je za najwybitniejsze dzieło poety z Czarnolasu, za ukoronowanie jego twórczości.W roku 1577 zmarł brat poety, Kasper Kochanowski, potem trzydziestomiesięczna córeczka, Urszula oraz jej siostra Hanna. Arkadia została zburzona, natomiast pozostał smutek, cierpienie i tęsknota za tymi, co odeszli. O tym właśnie mówią Treny, cykl dziewiętnastu utworów, związanych ze śmiercią córki Urszulki, wydanych w 1580 roku.

Debiut literacki, a jednocześnie najdoskonalszy i najpopularniejszy utwór Rzewuskiego, którego do napisania, jak się powszechnie uważa, nakłonił sam Adam Mickiewicz. Cykl składa się z 25 gawęd, szkiców historyczno-obyczajowych, w których pisarz, posługując się postacią szlachcica, Seweryna Soplicy, w mistrzowski sposób przedstawił sposób myślenia, życie i obyczaje prowincjonalnej szlachty u schyłku niepodległej Rzeczypospolitej.

Zbiór pięciu opowiadań poświęconych niezwykłym postaciom, które w znaczący sposób wpłynęły na bieg historii. Z wyczuciem psychiki ludzkiej i wrażliwością historyka rozumiejącego, jak ważna może być postawa jednostki w dziejach, autorka przedstawia ludzi odważnych i nieprzeciętnych, którzy w pewnym momencie życia stanęli przed koniecznością dokonania trudnego dla nich wyboru. Decyzje - czy to podjęte przez wielkich i sławnych, jak More i Cranmer, czy przez parę sławnych kochanków - Zygmunta Augusta i Barbarę Radziwiłłównę, czy też pewnego skromnego mnicha z Rzymu - okazały się brzemienne w skutki zarówno dla nich samych, jak i dalszego biegu wydarzeń dziejowych. Tytułowy bohater książki, wyniesiony na ołtarze przez Jana Pawła II, jest patronem polityków.

Głównym bohaterem wczesnych dialogów Platona jest jego nauczyciel, Sokrates, który w rozmowie ze zwykłymi obywatelami Aten, za pomocą zabarwionych ironią pytań, usiłuje pobudzić ich do zgłębiania kwestii etycznych, dotyczących istoty cnót dzielności, pobożności czy roztropności.