Corocznie w Święto Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny dokonujemy smutnego podsumowania minionego roku. W 2002 roku pożegnaliśmy wielu znakomitych pisarzy i osobowości świata książki.
Już w pierwszych dniach stycznia dotarła do nas wiadomość o śmierci niezwykłej kobiety, Neli Rubinstein. Autorka jednej książki, ale z całą pewnością można powiedzieć, że było to dzieło jej życia. Pani Aniela (żona genialnego pianisty Artura Rubinsteina)
zyskała sławę w sferach nowojorskich dzięki swej znakomitej kuchni polskiej. W 1983 roku wydała zbiór przepisów kulinarnych pod tytułem Nela's Cookbook (Kuchnia Neli), która stała się znakomitą lekturą i fenomenalnym poradnikiem dla kolejnych pokoleń adeptów sztuki kulinarnej.
W połowie stycznia na Kubie w wieku 104 lat zmarł Gregorio Fuentes - rybak , który zainspirował Ernesta Hemingwaya do napisania noweli Stary człowiek i morze, za którą amerykański pisarz otrzymał w 1954 roku literacką Nagrodę Nobla. Fuentes, który był pierwowzorem bohatera noweli, starego Santiago, był kapitanem jachtu Hemingwaya w latach, gdy pisarz mieszkał jeszcze na Kubie.
Również w styczniu w zmarł w Madrycie Camilo José Cela, jeden z największych i najbardziej kontrowersyjnych współczesnych pisarzy hiszpańskich. Prowokacyjna twórczość pisarza zabarwiona wulgarnością i dosadnością języka wywoływała liczne kontrowersje. Cela uwielbiał prowokacje w sferze językowej, szczególnie w posługiwaniu się językiem dosadnym. Jest autorem słownika niecenzuralnych i sprośnych wyrażeń. W 1989 roku za bogatą i mocną prozę otrzymał literacką Nagrodę Nobla.
W poniedziałek 28 stycznia nadeszła wiadomość, która pogrążyła w żałobie nie tylko Szwecję, ale chyba większość czytelników na świecie. Zmarła Astrid Lindgren, mistrzyni nad mistrzyniami, autorka klasyki literatury dziecięcej. Napisała ponad 50 książek dla dzieci i młodzieży, wykreowała bohaterów literackich, z którymi utożsamiają się dzieci na całym świecie. Książki Lindgren tłumaczone na dziesiątki języków, wydawane w masowych nakładach na wszystkich kontynentach, zyskały popularność większą niż dzieła największych klasyków. Jak mało kto wywarła wpływ na młode pokolenia, zmuszając je do refleksji nad pojęciami wolności, sprawiedliwości, tolerancji, odwagi cywilnej i poszanowania innego człowieka.
3 lutego zmarł Arnold Mostowicz - powściągliwy i rzetelny świadek Historii. W czasie okupacji hitlerowskiej był lekarzem w łódzkim getcie, a po likwidacji getta trafił m.in. do Oświęcimia. Po zakończeniu wojny już nigdy nie wrócił do praktyki lekarskiej. Jego drugim zawodem stało się pisanie. Był dziennikarzem, satyrykiem, popularyzatorem nauki. Dopiero 40 lat po wojnie wydał tom wojennych wspomnień, dając świadectwo eksterminacji ludności żydowskiej w Łodzi. Był niezapomnianym narratorem słynnego filmu dokumentalnego Fotoamator.
11 marca w rodzinnym zamku Crottorf w Nadrenii-Palatynacie zmarła Marion Doenhoff, wielka dama politycznego dziennikarstwa w Niemczech. Wybitna publicystka, współzałożycielka tygodnika "Die Zeit", autorka wielu książek, ale przede wszystkim wielki autorytet moralny. Była orędowniczką zbliżenia polsko-niemieckiego, w ubiegłym roku została laureatką nagrody im. Biskupa Ignacego Krasickiego za światłą, oświeceniową działalność dziennikarską, pisarską i społeczną na rzecz zrozumienia, pojednania oraz przyjaźni narodów sąsiedzkich Europy.
Również w marcu w wieku 102 lat zmarł w Heidelbergu nestor filozofii niemieckiej Hans-Georg Gadamer. Gadamer był jednym z najwybitniejszych współczesnych myślicieli europejskich i współtwórcą dwudziestowiecznej hermeneutyki, zajmującej się badaniem, objaśnianiem oraz interpretacją źródeł pisanych. W tradycji światowego myślenia zajął miejsce, które porównać można tylko z rolą, jaką w filozofii XVIII wieku odegrał Kant, a w wieku XIX - Hegel. Dociekania Gadamera inspirowały wiele nurtów humanistyki współczesnej, w tym estetykę, historiozofię, socjologię, teorię kultury, literaturoznawstwo. Jego klasyczna już, opublikowana w 1960 roku praca Prawda i metoda stanowi kamień milowy w dyskusji nad podstawami humanistyki i sensem kultury.
Dotkliwą stratę odczuliśmy 15 kwietnia, kiedy rodzina powiadomiła o śmierci Szymona Kobylińskiego. Jedna z najbarwniejszych postaci polskiej kultury, niezrównany gawędziarz, popularyzator polskiej historii, wielki miłośnik Sienkiewicza, a zarazem wnikliwy obserwator współczesnego życia i komentator sytuacji w kraju, czemu dawał wyraz w błyskotliwych rysunkach satyrycznych. Był ilustratorem wielu książek, narysował też kilka komiksów, które do tej pory cieszą się ogromną popularnością.
19 kwietnia w wieku 87 lat zmarł Thor Heyerdahl, słynny norweski geograf, badacz i podróżnik zwany wikingiem XX wieku. Heyerdahl zyskał światową sławę, gdy tratwą z drzewa balsa, na wzór tratw Inków, nazwaną imieniem ich boga Kon-Tiki, w 1947 roku wraz z pięcioma towarzyszami przepłynął w ciągu 101 dni 6900 km z Peru do wysp Polinezji. Dowiódł tą podróżą możliwości migracji z Ameryki Południowej do Polinezji. Jego kolejna słynna wyprawa to podróż w 1970 roku na łodzi Ra II wykonanej z papirusu przez boliwijskich Indian na wzór łodzi egipskich, przez Atlantyk z Maroka na Barbados (Małe Antyle). Heyerdahl opisał swoje karkołomne wyprawy w licznych książkach, które zaliczają się do klasyki literatury podróżniczej.
16 sierpnia w USA zmarła Carol Thigpen-Miłosz, żona polskiego noblisty, Czesława Miłosza. Młodsza o 30 lat, była opiekunką, doradcą i przyjacielem poety. Zanim poznała Czesława Miłosza zajmowała się pracą naukową i uniwersytecką, była doktorem nauk historycznych i wykładowcą na Uniwersytecie Emory w Atlancie. Po ślubie z Miłoszem w 1992 roku zrezygnowała z kariery zawodowej. Żona noblisty była nieocenioną opiekunką. Z wielkim oddaniem pełniła rolę sekretarza i agenta poety, zwłaszcza w ostatnich latach - po przyjeździe do Polski, gdzie, mimo nieznajomości języka, bardzo szybko się zaadaptowała i nawiązała serdeczne, wręcz przyjacielskie stosunki z polskim otoczeniem.
W niedzielę 25 sierpnia zmarła w Rzymie profesor Karolina Lanckorońska, jedna z najwybitniejszych przedstawicielek polskiej emigracji we Włoszech. Kierowała Fundacją Rzymską wspierającą naukę i kulturę polską. Jako jedyna dziedziczka gromadzonej w XIX i XX wieku kolekcji rodu Lanckorońskich, w 1994 roku przekazała rodakom bezcenny dar - dzieła sztuki, których wartość artystyczna i historyczna nie ma sobie równej w Polsce. Swoje dramatyczne i heroiczne losy z okresu II wojny światowej utrwaliła we Wspomnieniach wojennych, nominowanych do tegorocznej Nagrody NIKE.
13 października w wieku 66 lat zmarł Stephen E. Ambrose, bardzo popularny w Stanach Zjednoczonych autor książek historycznych. Ambrose opublikował ponad 30 tytułów z dziedziny historii, jednak największą popularnością cieszą się jego książki o tematyce dotyczącej udziału Amerykanów w II wojnie światowej. Na podstawie jednej z nich, zatytułowanej Kompania braci, Steven Spielberg nakręcił miniserial telewizyjny pod tym samym tytułem. Pisarz współpracował również ze Spielbergiem przy produkcji filmu wojennego pt. Szeregowiec Ryan, którego niektóre epizody zostały zaczerpnięte z największego bestselleru autora, D-Day o lądowaniu aliantów w Normandii. Ostatnia książka Ambrose'a zostanie opublikowana w Stanach w drugiej połowie listopada tego roku.