O Gombrowiczu

Autor proponuje świeże spojrzenie na twórczość Gombrowicza. W kręgu zainteresowań Markowskiego – jednego z najciekawszych teoretyków i filozofów literatury w Polsce – znalazły się głównie te kwestie, które w dotychczasowej gombrowiczologii konsekwentnie omijano. Posługując się nowoczesną metodologią, Markowski z finezją szkicuje obraz Gombrowicza, jakiego nie znaliśmy: zmysłowego, niezrozumiałego, pełnego sprzeczności.

Autor koncentruje się na wątku, który nazywa ‘nadliteraturą’, rozumianą jako nieustanną, inteligentną i przewrotną grę z tradycją literacką. Lista konwencji, z których czerpał Gombrowicz, wygląda imponująco i obejmuje bardzo szeroki przedział - od średniowiecznej powieści pikarejskiej, poprzez szekspiryzm, wzorce staropolskie i romantyczne, aż do egzystencjalizmu. Michał Głowiński porusza wątki świeże, nieznane szerszemu gronu czytelników - analizuje m.in. dorobek krytyczny i eseistykę autora Ślubu, czy związki jego filozofii z poglądami Brzozowskiego. Oświetla również postać pisarza dodatkowym kontekstem, jakim są książki wspomnieniowe Rity Gombrowicz i Rajmunda. Kalickiego. W ostatnim rozdziale tworzy natomiast krótką historię recepcji twórczości Gombrowicza w Polsce po II wojnie światowej. Szkice dobrze wpisują się w postmodernistyczną krytykę literacką, skierowaną na analizę intertekstualności i dyskusji z konwencjami. Tworzą również niezwykle ważny przewodnik po esencji twórczości Witolda Gombrowicza.

Janusz Margański - literaturoznawca i uznany tłumacz - skupia się na problemie tożsamości czy też ról pisarza, by rozwinąć błyskotliwie kluczowe dlań tematy wolności, usytuowania w świecie międzyludzkim i rozdarcia między podkulturowymi impulsami a kulturotwórczymi dążeniami. Prześwietla klisze Gombrowicza, rzucając wyzwanie zarówno uczonym krytykom, jak i ciekawemu czytelnikowi.

Rita Gombrowicz, kontynuując zapoczątkowaną w książce Gombrowicz w Argentynie metodę wykorzystywania wywiadów, świadectw, dokumentów - ukazuje przejmujący obraz ostatnich lat życia pisarza.

Książkę tę uznać trzeba za jedną z najciekawszych spośród tych, które o Gombrowiczu do tej pory napisali autorzy niepolscy. Być może nawet jest ona książką najciekawszą. Praca to o tyle niezwykła, że wskazuje tropy interpretacyjne, którymi dotąd nie postępowali badacze twórczości autora Ferdydurke.

Pierwsze tak szerokie ujęcie estetyki Gombrowicza; próba uchwycenia i usystematyzowania poglądów pisarza na sztukę, głównie plastykę i muzykę. Konfrontacja sprzecznych niekiedy świadectw i penetracja zarówno oficjalnej, jak i prywatnej sfery życia wielkiego prześmiewcy, przyczyniła się do ujawnienia różnych pół-prawd i czystych mistyfikacji Gombrowicza. Rekonstruowanie jego poglądów na malarstwo doprowadziło bowiem do odkrycia pod maską ikonoklasty wrażliwego i wyrafinowanego znawcy sztuk plastycznych.

Jest sierpień 1939 roku. Witold Gombrowicz wsiada na pokład statku „Chrobry”, zmierzającego do wybrzeży Argentyny. Podczas rejsu dowiaduje się o hitlerowskiej napaści na Polskę. Postanawia zostać w Buenos Aires. Wiele lat później śladami pisarza wyrusza Laura Pariani. Poznaje niezwykłą atmosferę Buenos Aires i odkrywa tajemnicę hiszpańskiego przekładu Ferdydurke i czar miejsca, którego nie zdoła zapomnieć. Literackiem świadectwem tego wyjątkowego spotkania jest powieść o Witoldzie Gombrowiczu – pisarzu, człowieku, emigrancie.

Gombrowicz i Buenos Aires, to powieść, a raczej psychologiczny portret pisarza namalowany przez włoską pisarkę Laurę Pariani. Autorka, rozmiłowana w Gombrowiczu i Buenos Aires, dyskretnie śledzi drogi i poczynania pisarza, motywy jego działania oraz ludzi, z którymi się stykał. Umiejętnie oddane realia obyczajowe i polityczne Argentyny lat czterdziestych, kiedy do władzy dochodził J.Peron, a Evita stawała się ludową świętą, stanowią dodatkowy walor powieści, która jest pierwszą próbą uczynienia z Gombrowicza postaci literackiej.

Niniejsza książka powinna wywołać olbrzymią dyskusję. Do boju rzucają się zarówno literaturoznawcy, jak i filozofowie. Bynajmniej jednak nie jest to rzecz tylko dla profesjonalistów. Z wypiekami na twarzy przeczyta ją każdy, kto wielbi "Gombra". Zagadnienia poruszane w tekście Leszka Nowaka są uzupełnione i rozszerzone krótkimi esejami innych autorów, poświęconymi m.in. egzystencjalizmowi, strukturalizmowi i psychoanalizie.