Najlepsze książki 2008 roku - literatura niebeletrystyczna
Najlepsze książki 2008 roku - literatura niebeletrystyczna
...mimo wszystko. Wywiadu rzeki księga druga - Władysław Bartoszewski
Dopełnienie bestsellerowego wywiadu rzeki z prof. Władysławem Bartoszewskim (ur. 1922). Odpowiadając na rozbudowane pytania Michała Komara, Profesor opowiada szerzej o kwestiach, którymi interesował się przez całe życie, m.in. o skomplikowanych stosunkach polsko-niemieckich i polsko-żydowskich. Komentuje doświadczenia osobiste, snuje refleksje na najważniejsze tematy, o odwadze, osądzaniu innych, przyjaźni, uczciwości czy ludzkiej przyzwoitości. Książka dokumentuje też dorobek Profesora jako dziennikarza, polityka i pedagoga. Na dodanej płycie CD znajdują się najbardziej niezwykłe, prywatne wyznania Władysława Bartoszewskiego.
Uciekinier - William Ash
Książka opisuje wojenne losy Williama Asha, pilota II wojny światowej, który wsławił się rekordową liczbą ucieczek z obozów jenieckich m.in. Polsce (Szubin–Stalag Luft III). Ash umiał przechodzić pod albo nad ogrodzeniem z drutu kolczastego, budować tunele, współpracować z ruchem oporu i przemycać wiadomości od oficerów uwięzionych w obozach.
Egipcjanki - Christian Jacq
Chyba mało kto wie, że starożytna Egipcjanka była uważana za równą mężczyźnie w każdej dziedzinie. Mogła poślubić kogo chciała i rozwieść się, dziedziczyła majątek i decydowała o spadkobiercach. Opowiadając o kobietach wszystkich stanów, od legendarnych królowych jak Nefretiti czy Kleopatra, przez artystki, kapłanki, kobiety interesu po gospodynie domowe, popularny autor kreśli zaskakująco współczesny zbiorowy portret matek, żon i kochanek znad Nilu.
Nie uśmiecha się życie do wilków. Ballada o Włodzimierzu Wysockim - Przemysław Słowiński
Zbeletryzowana biografia legendarnego poety i barda wydana w 70-rocznicę jego urodzin, twórcy około 1000 pieśni i ballad wykonywanych z gitarą po domach i na publicznych koncertach i człowieka o niekonwencjonalnym stylu życia.
Choć oficjalnie nie istniał w ZSRR jako artysta, stał się ikoną ruchu dysydenckiego. Jakkolwiek sam nie był dysydentem i nie myślał o opuszczeniu ZSRR, to jednak wydźwięk jego pieśni i ich pełne żaru, charyzmatyczne wykonanie sprawiały, że otaczała go legenda twórcy niepokornego. Władze radzieckie wprawdzie odsądzały go oficjalnie od czci i wiary, jednak w istocie pozwalały mu na to, na co nie pozwalały nikomu innemu: liczne wojaże zagraniczne, tournee po USA i Kanadzie, za które zarobił blisko 40.000 dolarów, wywiady dla zachodnich stacji telewizyjnych i radiowych, pijaństwa i bijatyki na Zachodzie, wwożenie do ZSRR nielegalnej literatury, publiczne pokazywanie się ze skazanymi na banicję dysydentami, pobieranie za koncerty honorariów ustalanych według cen umownych, a nie według stawek zatwierdzonych przez Ministerstwo Kultury ZSRR. Jak twierdzi Marina Vlady, Wołodii nie prześladowano, nie aresztowano go, nie zamknięto w łagrze, nie torturowano go, nie skazano go na banicję. Łamano go jak kawałek chleba. 
Tak długo, dopóki sam się wreszcie nie złamał.
Europa walczy 1939-1945. Nie takie proste zwycięstwo - Norman Davies
Udana realizacja na pozór niewykonalnego pomysłu: przedstawienia wszystkich aspektów II wojny światowej w Europie w jednej książce. Efektem jest zapierająca dech w piersiach, odkrywcza panorama historii kontynentu z lat 1939-1945. W przeciwieństwie do wielu publikacji na ten temat Norman Davies nie analizuje jednego wybranego zagadnienia wojny. Nie zajmuje się tylko armiami albo tylko cierpieniem ludności. Przedstawia całościową wizję konfliktu i demaskuje stronniczość jego dotychczasowego postrzegania. Książka Normana Daviesa z całą pewnością zrewolucjonizuje nasze myślenie o II wojnie światowej.
Efekt Lucyfera - Philip G. Zimbardo
Autor prezentuje analizę eksperymentu stanfordzkiego i wykazuje ścisły związek z tym, co później wydarzyło się w więzieniu w Abu Ghraib. Przedstawia mechanizmy, które czynią ze zwykłego człowieka oprawcę lub ofiarę systemu.
Zimbardo poszukuje wyjaśnienia dla stwierdzonych zależności, odwołując się do dotychczasowych badań nad jednostkowymi postawami (poczucie władzy, konformizm i posłuszeństwo) oraz oddziaływaniami szerszego środowiska społecznego (odindywidualizowanie, odczłowieczenie i znieczulica). Książkę zamyka rozdział na temat oporu wobec niepożądanych nacisków społecznych i analiza postawy heroicznej, którą autor uważa za remedium na grożące nam z różnych stron zło.
Marek Edelman. Życie. Po prostu - Witold Bereś
Pierwsza tak obszerna i pełna biografia Marka Edelmana - wielkiego autorytetu moralnego, ostatniego żyjącego przywódcy powstania w getcie warszawskim, wybitnego działacza politycznego i społecznego, opozycjonisty, z wykształcenia lekarza kardiologa - napisana przez znanych dziennikarzy we współpracy z bohaterem książki. Marek Edelman, współzałożyciel KOR i działacz podziemnej "Solidarności", od ponad sześćdziesięciu lat mieszka w Łodzi. W 1998 roku otrzymał najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego.
Pójdź, bądź moim światłem - Matka Teresa z Kalkuty
Matka Teresa z Kalkuty, niestrudzenie niosąca pomoc najuboższym i zapomnianym, uśmiechnięta, z przekonaniem mówiąca o Bogu taki obraz Świętej z Kalkuty wyłania się z tysiąca zdjęć, filmów i książek.
Książka to nieznany dotąd zbiór listów Matki Teresy opracowany przez jej wieloletniego przyjaciela odsłania nieznaną prawdę o jej duchowym życiu, o straszliwej ciemności, w której była pogrążona przez 50 lat.
Legendy o krwi. Antropologia przesądu - Joanna Tokarska-Bakir
Tematem książki jest historia przesądu popularnego niegdyś w Europie, a żywego do dziś w Sandomierzu, przypisującego Żydom zbrodnicze zamiary i czyny, w tym profanację hostii i mordy rytualne. Autorka śledzi historię i rozwój zjawiska, stanowiącego jeden z przejawów tzw. blood libels - „legend o krwi”, począwszy od wieku XII. Analizując m.in. takie źródła jak Historiae memorabiles Rudolfa von Schlettstadta i Acta Sanctorum, a także dokumenty z osiemnastowiecznych procesów sandomierskich, ukazuje drogi rozszerzania się przesądu oraz jego konsekwencje. Rozprawa ma charakter interdyscyplinarny - wykorzystuje ustalenia historyków, etnografów, socjologów i psychologów społecznych, posługuje się instrumentarium antropologii filozoficznej, religioznawstwa i psychoanalizy.
Księga ksiąg utraconych - Stuart Kelly
Pierwszy utwór komiczny w historii literatury, poemat Margites Homera, zaginął - pamięć odtwórców była krótka, o Margites pisano jedynie w dziełach innych autorów. Z opisu zniszczeń, jakim uległy prace Richarda Burtona po jego śmierci, widać, że nie stało się to wcale za sprawą małżonki, chociaż to jej najczęściej przypisuje się winę. Planowane powieści Dostojewskiego bynajmniej nie przepadły, lecz zostały przez autora połączone i rozbudowane w jedną - Braci Karamazow. Nie wiadomo, czy kiedyś odnajdzie się mityczna powieść Brunona Schulza Mesjasz, nie żyją już bodaj wszyscy, którzy cokolwiek o niej wiedzieli: bratanek pisarza Alex, szwedzki ambasador Öberg, Jerzy Ficowski... Tak można by długo. Stuart Kelly, na podstawie zachowanych dokumentów, przekazów, zapisków rekonstruuje żywoty ksiąg (także manuskryptów), które nie przetrwały do naszych czasów. Nie zawsze też wiadomo, czy rzeczywiście powstały albo czy miały taką formę, jaką zwykło się im przypisywać (księgi Starego Testamentu). Nie dość tego - 
wątpliwości budzi niekiedy także istnienie samych autorów, jak choćby Homera, według niektórych naukowców będącego postacią-kompozytem, nazwą nadaną grupie recytatorów.
Czas wrzeszczących staruszków - Rafał A. Ziemkiewicz
Książka wyrosła z sieroctwa po POPiS-ie. Obrachunek ze spadkiem po niedoszłej koalicji, której oczekiwała połowa Polaków. Bezkompromisowa analiza przyczyn i skutków wojny partyjnych wodzów. Ocena Polski Kaczyńskich i Rydzyka oraz studniówki Tuska. Rzecz o niewinnym obliczu „likwidatora” Gilowskiej czy Rokity. I o Kaczyńskim, z którym nie wytrzyma nikt, skoro nie wytrwał nawet Dorn. To także rozliczenie z inteligencją tańczącą jak zagra medialna orkiestra. Pod dyktando jej gwiazdorów i etatowych autorytetów, z którymi drugie już dziesięciolecie od odzyskania niepodległości mocujemy się w... kisielu.
Na wolności. Dziennik dla Adama - Agnieszka Osiecka
Kiedy w 1985 roku Agnieszka Osiecka dowiedziała się, że Adam Michnik, człowiek którego znała i podziwiała, został skazany na trzy lata więzienia, zaczęła prowadzić Dziennik dla Adama. Zapiski obejmujące okres od czerwca do listopada 1985 nie dotarły wtedy do adresata. Powstała z nich teraz jedyna w swoim rodzaju książka będąca zapisem życia autorki i jej środowiska „na wolności” – autoportret poetki na tle PRL: rozterki, nerwy, biesiady, przyjaciele, rodzina, macierzyństwo... Polska.
Jak w soczewce skupia się w niej cały prywatny mikrokosmos Agnieszki Osieckiej, jej osobisty pejzaż, ten realny: Warszawa, sopocki „Monciak”, ukochane Mazury: Krzyże, Karwica, i ten wewnętrzny: lektury, spektakle, obserwacje, związki. Zawsze przenikliwe, uderzające trafnością metafory i spostrzeżenia Autorki na temat typów ludzkich, drobnych scenek obyczajowych, przebłysków rzeczywistości budują jej prywatny obraz groteskowej, komicznej i strasznej ówczesnej polskiej codzienności.
W jej świecie ważna jest nowa książka Konwickiego, spektakl na podstawie wierszy Herberta, pogrzeb Andrzeja Kijowskiego, przejścia z cenzurą przy sopockiej premierze Niech no tylko zakwitną jabłonie, wydanie Szpetnych czterdziestoletnich, najnowszy film Andrzeja Titkowa. Ważna jest córka Agata, wakacje na Mazurach, ciągły brak wszystkiego, codzienne absurdy. Zaludniają go przyjaciele, bliscy i dalsi znajomi, bohaterowie własnych i cudzych historii.
Noc seksualna - Pascal Quignard
Wspaniały i tajemniczy album Pascala Quignarda, składający się z setek reprodukcji dzieł sztuki Zachodu i Wschodu od czasów najdawniejszych do współczesnych oraz z autorskiego tekstu laureata Nagrody Goncourtów i Nagrody Akademii Francuskiej.
Ta niesamowita książka ukazała się u Flammariona. W niedługim czasie ukaże się – symultanicznie – w przekładach na wiele języków, między innymi na polski. Obcowanie z tą książką Quignarda stanowi doświadczenie niezwykłe, intensywne i ryzykowne. Quignard wciąga jak wir. Zaprasza w podróż przyprawiającą o zawrót głowy, ponieważ pyta edykalnie. Końcem życia jest śmierć. A co jest życia początkiem?
Europejski alfabet - Karl-Markus Gauss
Unikalny alfabet pojęć stanowiących naturalną część naszego europejskiego - językowego i semantycznego - kodu. Autor, znany eseista, krytyk i wydawca czasopisma "Literatur und kritik" zgłębia w niej historię słów, idei i ideologii, które dzisiaj nadają ton rozmowom o Europie, ironicznie wywracając je na lewą stronę, aż ujawnią swe ukryte sensy i znaczenia. Książka, która oprócz korzyści intelektualnej dostarcza czytelnikowi także czysto literackiej przyjemności - wyjaśnia nam, o czym tak naprawdę mówimy, gdy posługujemy się kluczowymi europejskimi terminami.
Stambuł. Wspomnienia i Miasto - Orhan Pamuk
Wielowarstwowy i wielowątkowy obraz Stambułu dawnego i współczesnego. Orhan Pamuk opowiada o swoim życiu, które nierozerwalnie splotło się z tym miastem, a jednocześnie pełni rolę cicerone oprowadzającego czytelnika po zakamarkach, krętych uliczkach, skromnych sklepikach, miejscach opuszczonych i zapomnianych, peryferiach nie odwiedzanych przez turystyczną gawiedź.
Powiedział mi wróżbita. Lądowe podróże po Dalekim Wschodzie - Tiziano Terzani
Tiziano Tarzani - wybitny, światowej klasy reportażysta - ostrzeżony w Hongkongu przez wróżbitę, że nadejdzie rok, gdy latanie samolotem będzie dla niego śmiertelnym zagrożeniem, postanowił przemieszczać się tradycyjnie, jak dawni podróżnicy. Powiedział później: "Decyzja okazała się znakomita, a rok 1993 - jednym z najbardziej niezwykłych. Przepowiedziano mi śmierć, a tymczasem odżyłem". Pieszo, łodzią, autobusem, samochodem i pociągiem odwiedził Birmę, Tajlandię, Laos, Kambodżę, Wietnam, Chiny, Mongolię, Indonezję, Singapur i Malezję. Wszędzie szukał kontaktów z wróżbitami, jasnowidzami i szamanami, co sprawiło, że z coraz większym zrozumieniem i szacunkiem odnosił się do dawnych zwyczajów i przekonań, dziś zagrożonych przez agresywne formy zachodniej nowoczesności.