Poznali艣my ju偶 tegorocznych laureat贸w nagrody Nobla w dziedzinach naukowych: medycynie, fizyce i chemii, dzi艣 zostanie wy艂oniony zostanie laureat w literaturze. W pi膮tek poznamy laureata Pokojowej Nagrody Nobla, a w poniedzia艂ek 15 pa藕dziernika - nazwisko noblisty z ekonomii.
W sumie laureatami Nobla zosta艂y dot膮d 772 osoby i 19 organizacji. Najwi臋ksz膮 liczb膮 naukowych Nobli od 1901 roku mog膮 si臋 poszczyci膰 Stany Zjednoczone - 230 nagrodzonych, a w dalszej kolejno艣ci: Wielka Brytania - 76, Niemcy - 67 oraz Francja - 27 noblist贸w.
Zgodnie z testamentem Alfreda Nobla, ka偶d膮 nagrod膮 jego imienia mog膮 si臋 podzieli膰 najwy偶ej trzy osoby. Wielokrotne przyznanie tej nagrody zdarza si臋 rzadko. Tak by艂o jednak w przypadku Marii Curie-Sk艂odowskiej, kt贸ra zosta艂a wsp贸lnie z m臋偶em laureatk膮 w dziedzinie fizyki (1903), a samodzielnie - w dziedzinie chemii (1911). Linus Pauling, opr贸cz nagrody z chemii (1954) dosta艂 pokojowego Nobla w 1962. John Bardeen to dwukrotny laureat w dziedzinie fizyki (1956 i 1972), a Frederick Sanger - chemii (1958 i 1980).
Rekordow膮 liczb臋 Nobli zdoby艂a instytucja - Mi臋dzynarodowy Komitet Czerwonego Krzy偶a. Wyr贸偶niono go pokojow膮 nagroda Nobla w roku 1917, 1944 i 1963. W dodatku za艂o偶yciel Czerwonego Krzy偶a Henry Dunant, by艂 pierwszym laureatem nagrody (1901) - wsp贸lnie z Fredericem Passy, znanym pacyfist膮. Dwukrotnie (1954 i 1981) pokojowego Nobla przyznano Urz臋dowi Wysokiego Komisarza Narod贸w Zjednoczonych ds. Uchod藕c贸w (UNHCR).
W艣r贸d laureat贸w jest 739 m臋偶czyzn i tylko 33 kobiety.
Najstarszym noblist膮 by艂, jak dot膮d, Raymond Davis Jr, kt贸ry nagrod臋 w dziedzinie fizyki (2002) otrzyma艂 w wieku lat 88. Najm艂odszy laureat to 25-letni Lawrence Bragg, nagrodzony wsp贸lnie z ojcem w roku 1915. Tak偶e Niels Bohr i Aage N.Bohr, Hans von Euler i Chelpin Ulf von Euler, Menne Siegbahn i Kai M. Siegbahn oraz J.J. Thomson i George Paget Thomson to nobli艣ci rodzinni - ojcowie i synowie.
Jednak w kategorii "rodzinnych Nobli", bezkonkurencyjna by艂a rodzina Curie. Przyznano Nobla Marii i Piotrowi Curie jako ma艂偶e艅stwu, otrzymali t臋 nagrod臋 tak偶e ich c贸rka, Irene Joliot-Curie i jej m膮偶, Frederic Joliot.
Wsp贸lnego Nobla z medycyny (1947) otrzyma艂o r贸wnie偶 ma艂偶e艅stwo biochemik贸w - Carl i Gerty Cori. Natomiast Alva i Gunnar Myrdalowie dostali nagrody w r贸偶nych dziedzinach - on z ekonomii(1974), ona - pokojow膮 (1982).
Jak dot膮d, Nobla nie dostali bli藕niacy, ale uda艂o si臋 to braciom Janowi Tinbergenowi (Nobel z ekonomii, 1969) i Nikolaasowi Tinbergenowi (Nobel z fizjologii i medycyny, 1973).
Za najs艂awniejszego z laureat贸w Nobla mo偶na uzna膰 Alberta Einsteina, kt贸ry sta艂 si臋 dla miliard贸w ludzi wr臋cz symbolem wielkiego uczonego (nawiasem m贸wi膮c nagrodzono go nie za teori臋 wzgl臋dno艣ci lecz za wyja艣nienie efektu fotoelektrycznego; w uzasadnieniu wr臋cz podkre艣lono, 偶e nagroda tej teorii nie dotyczy).
Postaci膮 kultow膮 sta艂a si臋 tak偶e Maria Sk艂odowska-Curie, pierwsza dwukrotna laureatka i pierwsza nagrodzona Noblem kobieta (w dziedzinie fizyki w roku 1903, w dziedzinie chemii - w roku 1911).
Dwie osoby odm贸wi艂y przyj臋cia nagrody Nobla. W roku 1964 zrobi艂 to Jean-Paul Sartre (nagroda w dziedzinie literatury), poniewa偶 z zasady odrzuca艂 wszelkie oficjalne wyr贸偶nienia. W roku 1973 wyr贸偶niony wsp贸lnie z Henrym Kissingerem za wietnamskie negocjacje pokojowe Le Duc Tho odm贸wi艂 przyj臋cia nagrody, poniewa偶 mimo negocjacji wojna trwa艂a nadal.
Czterech dalszych laureat贸w zosta艂o zmuszonych do odrzucenia Nobla przez w艂adze. Adolf Hitler zabroni艂 odebrania nagrody Richardowi Kuhnowi, Adolfowi Butenandtowi i Gerhardowi Domagkowi. Wszyscy trzej mogli p贸藕niej odebra膰 dyplom i medal, ale pieni膮dze przepad艂y. Borys Pasternak (literatura, 1958) pocz膮tkowo przyj膮艂 nagrod臋, jednak w艂adze radzieckie zmusi艂y go do zmiany zdania.