Andrzej Wajda jest pierwszym laureatem nagrody im. Czesława Miłosza , przyznawanej przez Ambasadę USA za wkład w rozwijanie porozumienia polsko-amerykańskiego.
Nowa, ustanowiona w 2007 r. nagroda, będzie trafiała do osób działających na rzecz lepszego dialogu, zacieśniania współpracy i większego zrozumienia między Amerykanami i Polakami.
Na pierwszego jej zdobywcę ambasador Victor Ashe wybrał legendarnego polskiego reżysera Andrzeja Wajdę.
– Wajda zostaje uhonorowany nie tylko dlatego, że jest jednym z najwyżej cenionych reżyserów w historii filmu, lecz również dlatego, iż przez swoje filmy przybliża polską kulturę i politykę widowni amerykańskiej i światowej. Wajda zaryzykował karierę, by bronić prawdy i praw obywatelskich, w szczególności wolności słowa – podkreślił Ashe.
Ashe zauważył, że na filmach Wajdy wychowały się całe pokolenia, a wielu Amerykanów dzięki jego filmom poznało i zrozumiało Polskę i ruch Solidarności.
– Wajda stał się moralnym i zawodowym autorytetem dla wielu Polaków i dla wielu obcokrajowców; autentycznym symbolem człowieka, który zmienia wygląd sztuki współczesnej (nie tylko kina) i kształtuje wiedzę o mechanizmach historii i polityki – tłumaczył.
Nagroda im. Czesława Miłosza jest jedną z trzech nagród, które od 2007 r. będą przyznawane corocznie przez Ambasadę Stanów Zjednoczonych w Polsce. Już w styczniu Lech Wałęsa został uhonorowany Nagrodą Wolności im. Jana Karskiego , a w marcu Władysław Bartoszewski otrzymał nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego za swój wkład w służbę publiczną.
Wajdę uważa się za czołowego przedstawiciela polskiego filmu i jednego z głównych twórców szkoły polskiej filmowej II połowy XX wieku. Do jego obrazów należą m.in. „Pokolenie”, „Kanał”, „Człowiek z marmuru”, „Człowiek z żelaza”, „Ziemia obiecana”, „Brzezina”, „Panny z wilka”. Jego dzieła i pomysły filmowe z okresu PRL były często przedmiotem ingerencji cenzury i szczególnej troski władz.
W dowód uznania za wybitne zasługi w dziedzinie filmu Wajda otrzymał wiele prestiżowych nagród. Otrzymał m.in. Złotą Palmę na festiwalu w Cannes (1981), nagrodę Césara (1982) i Felixa (1990). Od 1997 jest członkiem Grona Nieśmiertelnych francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.* W 2000 roku za całokształt twórczości został uhonorowany Oscarem.* Również za całokształt twórczości otrzymał na 56. Międzynarodowym Festiwalu Filmów w Berlinie nagrodę Złotego Niedźwiedzia (2006). Jest kawalerem Krzyża Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski.