Listów ciąg dalszy

Nieznane, bardzo prywatne oblicze Witkacego wyłania się z jego listów do żony, których drugi tom właśnie trafia do polskich księgarń. – To Witkacy bez grymasów, min, maski, udawania – uważa prof. Janusz Degler, edytor Listów do żony.

Korespondencja Witkacego z żoną, Jadwigą z Unrugów, obejmuje 1258 listów, kartek, widokówek i telegramów, pisanych od 21 marca 1923 r. do 15 sierpnia 1939 r. Witkacy jest w swoich listach szczery do granic ekshibicjonizmu, żonę traktuje jak spowiednika, któremu można wyznać najskrytsze myśli i najintymniejsze przeżycia. Ich małżeństwo przeżywało trudne okresy, ale przetrwało próbę czasu. Witkacy wierzył, że zgodnie z jego wolą, żona zniszczy skierowane wyłącznie do niej słowa. Na szczęście tak się nie stało.

Drugi tom korespondencji Witkacego z żoną zawiera 320 listów, kartek, pocztówek i telegramów z lat 1928-1931. To niezwykły zapis codziennego życia Witkacego . Z końcem 1928 roku wraz z matką i kotką Schyzią przeniósł się do zakopiańskiej willi Olma, należącej do doktorstwa Białynickich-Birula. Właśnie tam odbywały się słynne orgie Witkacego , czyli eksperymenty z peyotlem i meskaliną. Plotka o wybrykach Witkacego szybko rozniosła się po Zakopanem, dla wielu mieszkańców podgórskiego kurortu był on alkoholikiem, narkomanem i rozpustnikiem.

Z listów wyłania się nieco inny obraz Witkacego : człowieka trapionego rozmaitymi chorobami, desperacko walczącego z nałogiem palenia papierosów. Wyziera z nich artysta borykający się z poważnymi kłopotami materialnymi, z trudem, przez wiele miesięcy poprawiający Nienasycenie, co i rusz ponawiający próby rozpoczęcia Nowego Życia na Wielką Skalę. Listy zawierają także obraz męża wdającego się w liczne romanse, utrzymującego trwały związek z Czesławą Oknińską. Witkacy nie ukrywa romansów, jednocześnie jednak wciąż zapewnia żonę, Najdroższą Nineczkę, o swojej miłości.

– Te listy to wielkie dzieło Witkacego , choć niezamierzone. Witkacy jest w nim szczery do bólu, wiele listów jest na granicy ekshibicjonizmu. To unikat w skali polskiej literatury. To swoista powieść w listach o artyście, który ma świadomość swojej wartości, ale i świadomość dogłębnej samotności – uważa Degler.

Listy do żony to drugi z czterech tomów tej korespondencji. Publikuje je Państwowy Instytut Wydawniczy. Tom pierwszy ukazał się we wrześniu 2005 roku.