Ok. 300 polskich oficyn wydawniczych drugiego obiegu wydało w PRL-u ponad 6,5 tys. tytułów w nakładzie prawie 12 mln egzemplarzy. W czwartek w Rzeszowie otwarto wystawę „Książki poza cenzurą 1976-1989”.
- Podjęliśmy próbę przybliżenia niezmiernie istotnego w najnowszych dziejach Polski zjawiska, jakim był niezależny ruch wydawniczy - powiedział organizator przedsięwzięcia Jakub Izdebski z rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
Zaznaczył, że adresatem wystawy są ludzie młodzi, dla których jest to temat nieznany.
- Zresztą dotyczy to nie tylko wydawnictw drugiego obiegu, ale i kultury niezależnej tworzonej w podziemiu, poza cenzurą, poza kontrolą władz PRL - podkreślił.
Ekspozycję podzielono na kilka bloków tematycznych. W pierwszym z nich pokazano historię drugiego obiegu. Kolejny pokazuje stronę techniczną podziemnego drukarstwa, opisuje używane wtedy techniki druku oraz sprzęt poligraficzny. Zaprezentowano też główne ośrodki wydawnicze w kraju, największych wydawców oraz najczęściej publikowanych autorów.
Według Izdebskiego, bardzo często wydawanymi twórcami byli Czesław Miłosz i Witold Gombrowicz .
- Dużym zainteresowaniem cieszyły się wydawnictwa o zbrodni katyńskiej oraz materiały o ks. Jerzym Popiełuszce - wymieniał.
Rzeszowska prezentacja opisuje również działania podejmowane przez Służbę Bezpieczeństwa wobec wydawców i drukarzy. Twórcy drugiego obiegu wydawniczego skazywani byli na kary więzienia, poddawani dotkliwym represjom finansowym.
Wystawa „Książki poza cenzurą 1976-1989” została przygotowana w ramach projektu edukacyjnego IPN Rok Kultury Niezależnej. Większość eksponatów pochodzi od osób prywatnych. Będzie pokazywana w większych miastach Polski.