Książka dla nauczycieli o wykorzystywaniu dokumentów archiwalnych

Z wizytą w archiwum, legendy mojej miejscowości, antysemityzm kiedyś i dzisiaj - takie m.in. tematy na scenariusze lekcji z historii z wykorzystaniem dokumentów archiwalnych można znaleźć w publikacji Archiwum jako warsztat pracy nauczyciela historii.

Publikacja jest wynikiem współpracy dwóch instytucji: Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Archiwum Państwowego m.st. Warszawy, które w ubiegłym roku zorganizowały cykl warsztatów dla nauczycieli. Celem tych warsztatów było m.in. podniesienie kompetencji nauczycieli w zakresie wykorzystania źródeł historycznych podczas lekcji.

W książce znalazło się 26 scenariuszy lekcji uporządkowanych w pięć grup tematycznych: źródła historyczne - rola archiwum, historia herbu Warszawy, emigracja z ziem polskich XIX/XX w., Warszawa we wrześniu 1939 roku, Warszawscy Żydzi.

Scenariusze lekcji przeznaczone są dla uczniów w różnym wieku - od szkół podstawowych do ponadgimnazjalnych. Przygotowane zostały na podstawie dokumentów znajdujących się w zbiorach warszawskiego archiwum. Kopie ich umieszczone zostały na CD dołączonej do książki. Jest to bardzo obszerny, różnorodny materiał źródłowy, zarówno drukowany, rękopiśmienny, jak i fotograficzny.

Materiały pomocnicze dla nauczycieli zostały przygotowane z perspektywy nowoczesnej edukacji zakładającej aktywność ucznia, który ogląda, doświadcza, analizuje, nie pozostając jedynie biernym odbiorcą.

Np. w grupie materiałów dotyczących emigracji znalazły się fragmenty oryginalnych listów napisanych na przełomie 1890 i 1891 r. przez emigrantów z ziem polskich. "W zbiorach Państwowego Archiwum m.st. Warszawy znajduje się 250 oryginalnych listów z tamtych czasów, to listy adresowane do odbiorców mieszkających na Mazowszu, głównie w Guberni Płockiej, graniczącej z Prusami Wschodnimi. Żaden z nich nie dotarł do adresata, zatrzymane zostały przez cenzurę carską. Wśród nich jest ponad 177 listów wysłanych ze Stanów Zjednoczonych, 60 listów z Brazylii, kilkanaście listów wysłanych w podróży" - powiedziała Violetta Urbaniak z archiwum, która była współautorką warsztatów.

Na płycie umieszczone są zarówno transkrypcje listów, jak i kopie fragmentów listów. Są tam też kopie zdjęć, które były wysłane z listami, i ulotek reklamowych parowców pływających do Ameryki. Uzupełnione zostały one m.in. kopiami dokumentów paszportowych i przelewów pieniężnych.

"Emigracja to temat i problem zawsze aktualny. Ludzie zawsze migrowali. Zarówno Polacy emigrowali kiedyś i nadal to robią, tak i do naszego kraju przybywali i przybywają emigranci. Można w bardzo różny sposób rozmawiać na ten temat z uczniami. Materiały archiwalne przybliżają ten temat na przykładach losów konkretnych osób" - wyjaśniła Urbaniak.

W książce znalazło się aż sześć scenariuszy lekcji dotykających problemu emigracji. "Scenariusze lekcji zamieszczone przez nas to tylko propozycja i pomoc metodyczna dla nauczycieli. Zależy nam, by wraz z zamieszczonymi na płycie materiałami źródłowymi stały się inspiracją dla nauczycieli do twórczych poszukiwań i wypracowania własnych modeli lekcji" - zaznaczyła druga współautorka warsztatów, Teresa Stachurska-Maj z Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli.

Zdaniem autorki dwóch scenariuszy lekcji zamieszczonych w książce, nauczycielki Małgorzaty Glinki, materiały zamieszczone na płycie są tak bogate, że umożliwiają przygotowanie bardzo wielu lekcji, nie tylko historii, ale także na przykład lekcji geografii.