Istnieje kilka hipotez dotyczących drogi krzewu kawowca do krajów kultury islamskiej. Według jednej z wersji handlarze niewolnikami przywieźli ziarna kawy z wypraw do Etiopii.
Inna hipoteza głosi, iż to muzułmańscy derwisze, wędrujący co roku z Etiopii do Mekki, rozpowszechnili kawę w „Szczęśliwej Arabii”, dzisiejszej Arabii Saudyjskiej i Jemenie.
Proces przemiany zielonego ziarna w napój także budzi wątpliwości. Pierwsi europejscy botanicy podają w swych opracowaniach, że Etiopczycy żuli surowe ziarna kawy dla ich pobudzającego działania. Czerwone ziarna, o słodkim i zawierającym dużo kofeiny miąższu, były spożywane na surowo.
W jeszcze innych tekstach znaleźć można opisy wina produkowanego ze sfermentowanego soku z dojrzałych owoców. Napój ten, po arabsku quahwah, to właśnie kawa. Koran zabraniał spożywania napojów pobudzających, dlatego kawa otrzymała przydomek „wino Arabii”.
Początkowo kawę spożywano jedynie podczas ceremonii religijnych albo z zalecenia uzdrowicieli. Kiedy medycy odkryli zalety kawy, przepisywali ją jako lek na kamienie nerkowe, podagrę, odrę i kaszel. Awicenna (980 – 1037) zaleca jej stosowanie w Kanonie medycyny. Ten mocny i gorący napój doceniano szczególnie w czasie ramadanu, miesiąca, w którym muzułmanie poszczą od wschodu do zachodu słońca. Po XV wieku kawę zaczęto pić w czasie spotkań towarzyskich. W swej wędrówce z Mekki, podbiła całą Arabię aż po Egipt, Syrię i Turcję.
Według pewnego arabskiego pisarza tworzącego w XV wieku pierwsze kawiarnie Istambułu, założone przez dwóch ambitnych Syryjczyków, otworzyły swe podwoje w roku 1555. Ich wnętrza były bogato umeblowane przepięknymi sofami i zdobione wspaniałymi dywanami. Kawiarnie stały się miejscem spotkań studentów, przyjaciół i gawędziarzy. Szybko otwierano kolejne kawiarnie powodując tym zaniepokojenie pobożnych muzułmanów. Zaczęto także otwierać malutkie sklepiki z kawą, pojawili się roznosiciele kawy, którzy podgrzewali napój na małych lampkach i sprzedawali filiżanki kawy przechodniom, a wreszcie zaczęto pić kawę w domach.