Juliusz Słowacki w podróży

Podróż rozumiana przez romantyków, zaczyna się właściwie od Adama i Ewy, od mitu wygnania pierwszych rodziców z raju. .Zgodnie z tą chrześcijańską ideą cała ludzkość skazana jest na wygnanie, a człowiek jest wiecznym wędrowcem (homo viator) przemierzającym świat w poszukiwaniu prawdy i zbawienia w Nowej Jerozolimie.

Powołać się należy także na bliższych Słowackiemu poprzedników romantycznego podróżowania, na autora słynnego Podróżnego (Der Wanderer) Johanna Wolfganga Goethego , stawiającego pytanie o sens owych wędrówek i na Heinricha Heinego , który w swoich znanych Obrazach z podróży głosi radość płynącą z ciągłego poznawania nowych miejsc.

Francois Rene de Chateaubriand , którego na szlak ciągłych podróży wyrzuciły bieżące wypadki polityczne, swoje wygnanie uznał za symbol wiecznej wędrówki człowieka, która staje się istotą jego życia. Wiecznymi wędrownikami są dla Chateaubrianda , ale także dla Słowackiego , przelotne ptaki.

Jest sierpień 1836 roku. Juliusz Słowacki wsiada na statek kurierski zmierzający z Otranto do Korfu, stąd udaje się w podróż na Wschód. Różnorakie były motywy, które skłoniły go do odbycia tego niecodziennego wojażu. Chęć skonfrontowania miejsc znanych z mitycznych dziejów starożytnej Hellady - odbycie pielgrzymki do Ziemi Świętej, która była kolebką religii chrześcijańskiej, tęsknota do wschodniego egzotyzmu inspirowana podobnymi podróżami Chateaubrianda , Byrona , Lamartine'a , Nervala .

„Będzie mnie nosił wielbłąd karawan, Obaczę nowe kraje, nowych ludzi...” - pisał Słowacki . Jak się okazało podróżował nie tylko na wielbłądzie. Także na koniu, statkami rybackimi, statkiem parowym, barkami - o czym dowiadujemy się z napisanego później poematu Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu. Jego podróż na Wschód była przejawem modnego w okresie romantyzmu zainteresowania Orientem. Tendencje orientalizujące w twórczości Słowackiego zaczęły się w rodzinnym Krzemieńcu na Podolu, który był naszą dawną bramą na Wschód. Stąd do Polski przenikało wiele motywów i elementów orientalnych.

W Krzemieńcu przebywał emir Wacław Rzewuski, orientalista, handlarz końmi i awanturnik, który stał się bohaterem Dumy o Wacławie Rzewuskim i postacią z Króla Ladawy. Zainteresowania orientalne wzmogły u Słowackiego jego młodzieńcze podróże do Odessy, która w tym czasie była prawdziwie wschodnim miastem, oraz studia na Uniwersytecie Wileńskim, który stał się ośrodkiem orientalistyki naukowej, stanowiącej źródła inspiracji dla poetów romantycznych.

„To na Wschodzie powinniśmy szukać tego wszystkiego, co jest najbardziej romantyczne... „ - głosił jeden z teoretyków romantyzmu Schlegel .

Wystawie towarzyszą listy Słowackiego do matki, pełne miłości, troski i tęsknoty, które wyznaczają biografię Poety i utwory poetyckie związane z miejscami jego wędrówek.

Ekspozycja wzbogacona została licznymi akcesoriami romantycznych podróży, wypożyczonymi z muzeów całej Polski. I tak na wystawie znalazły się sepety podróżne, podręczne biblioteczki, szkatułki na przybory do pisania, kompasy, lunetki polowe, zegarki słoneczne, toaletki podróżne i skórzane kufry.
„Bierzcie mało pakunków, a broń Boże kołder, poduszek, prześcieradeł - to wszystko niepotrzebne za granicą...Pakować się zaś trzeba nie w polskich tłumokach, ale w walizach skórzanych” - pisze Słowacki w liście do matki w 1835 roku.

Wystawa będzie czynna do 31 marca.

Autorzy ekspozycji:
Jolanta Pol - koncepcja i kurator wystawy
Adam Orlewicz - projekt plastyczny
Anna Paź - projekcje multimedialne
Beata Artymowska - dobór eksponatów
Łukasz Kamieniak - typografia