I śmieszno i straszno - publikacja IPN o humorze w czasach okupacji i PRL-u

We wtorek odbyło się w Warszawie spotkanie poświęcone najnowszemu numerowi biuletynu IPN, poświęconemu humorowi z czasów okupacji i PRL-u.

- Żarty w PRL-u były żartami walczącymi, były to dowcipy kontestujące tamtą rzeczywistość. Kiedy naród jest w potrzebie, trzeba uruchamiać taki fragment naszej kultury jak drwina, szyderstwo, żeby ocalić zdrowy rozsądek i żeby nie poddać się terrorowi głupoty. Chcieliśmy zmieniać rzeczywistość komunistyczną, nie tylko z niej żartować, poza tym żartowało się ze spraw strasznych, to pomagało przetrwać tę mroczną rzeczywistość - opowiadał podczas spotkania twórca Kabaretu Pod Egidą, Jan Pietrzak.

- Dowcip polityczny, obok pogłoski czy plotki, można włączyć w pewien rodzaj komunikacji społecznej w okresie PRL-u. Był to sposób wymiany informacji poza obiegiem zakłamanej propagandy. Była to funkcja zamienna wobec ówczesnych mediów, których nie było - mówił podczas spotkania dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN, Jan Żaryn.

- Pewne gatunki żartów były obecne przez cały okres PRL-u. Należały do nich dowcipy antyrosyjskie, a także te opisujące niedomagania systemu do potrzeb społeczeństwa, klęskę niedoboru. Odrębną kategorię stanowią żarty z okresu stanu wojennego - wyjaśnił Żaryn.

*Dowcipy niedługo po ich wymyśleniu znała cała Polska. * - Żarty te wypuszczały oczywiście kabarety, a także konkretne osoby np. aktorzy Andrzej Szczepkowski, Wiesław Michnikowski, którzy opowiadali dowcipy sytuacyjne, które następnie były modyfikowane do uniwersalnej wersji - powiedział Żaryn.

Najnowszy Biuletyn jest zapowiedzią nowego programu IPN, który ruszy w przyszłym roku i poświęcony będzie kulturze niezależnej w latach osiemdziesiątych.

Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej to miesięcznik popularno-naukowy poświęcony dziejom Polski w latach 1939 - 1989.