Zbiór reportaży Gottland Mariusza Szczygła został Książką Lutego Warszawskiej Premiery Literackiej.
– Ta książka o grze pomiędzy kolaboracją a sprzeciwem jest zadziwiająco aktualnym komentarzem do współczesnych polskich problemów z pierwszych stron gazet – powiedział podczas poniedziałkowej uroczystości wręczenia nagrody prof. Andrzej Lam.
* Gottland to zbiór reportaży o bohaterach czeskiego życia z drugiej połowy XX wieku*, postaciach z pierwszych stron gazet, które w różny sposób uwikłane były we współpracę lub walkę, a czasem jedno i drugie, z systemem komunistycznym. Otokar Szvec – autor największego na świecie pomnika Stalina, który popełnił samobójstwo w dniu odsłonięcia swego dzieła, piosenkarka Marta Kubiszowa z trio Golden Kids z zakazem śpiewania przez dwadzieścia lat, pisarz Eduard Kirchberger znany również pod pseudonimem Karel Fabian, który swoją twórczość podporządkował na rzecz współpracy z reżimem komunistycznym – to tylko wybrane postacie i ich losy – często dramatyczne – na których tle Szczygieł przedstawia czasy, w jakich przyszło im żyć. Oddaje po mistrzowsku paradoksy ich życia.
Tytuł książki – Gottland również odsyła do postaci przedstawionej w jednym z reportaży - piosenkarza Karela Gotta, który czczony był w Czechach niemal jak bóstwo. Przebaczono mu nawet kolaborację z komunizmem.
– Najważniejszym problemem tej książki jest gra pomiędzy kolaboracją a sprzeciwem, która w różnorodny sposób załamuje się w ludzkich losach. Szczygieł woli jednak obserwować niż oskarżać. Nie dlatego, że chce zatrzeć różnicę między dobrem a złem, ale żeby pokazać wielowymiarowość ludzkiej natury. Ta książka ukazuje się w Polsce w zadziwiająco aktualnym momencie dyskusji lustracyjnej – powiedział Lam.
– Książka ukazała się w tym, a nie innym momencie nieco przypadkiem. Ale cieszę się, że stworzy pewien kontekst dla nieustających dyskusji i poszukiwań jednoznacznych miar oceniania człowieka, co przecież jest z gruntu niemożliwe – powiedział Szczygieł dodając, że Polacy i Czesi przeżyli komunizm inaczej – Polacy buntowali się, a Czesi byli bardziej ulegli.
– Po bliższym przyjrzeniu więcej jest jednak podobieństw niż różnic – podsumował laureat.
Autor Gottlandu jest reporterem „Gazety Wyborczej”. W latach 1995-2001 prowadził w Polsacie talk-show „Na każdy temat”. W 1996 roku wydał zbiór reportaży o Polsce pt. Niedziela, która zdarzyła się w środę. Gottland ukazał się nakładem Wydawnictwa Czarne w 2006 r. Książka, która w Czechach zostanie wydana na jesieni, już doczekała się tam dobrych recenzji.
Warszawska Premiera Literacka jest nagrodą przyznawaną warszawskim pisarzom przez warszawskich księgarzy, Instytut Książki oraz Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Z dwunastu Książek Miesiąca zostanie wybrana Książka Roku.